Qulamrza Cavidan
| Qulamrza Cavidan | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1911 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1946 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | qubernator |
| Rütbəsi | polkovnik |
|
|
|
| Təltifləri |
 |
Qulamrza Cavidan (1911, Sərab, Şərqi Azərbaycan ostanı – 1946, Təbriz) — fədai, siyasətçi, Azərbaycan Demokrat Firqəsinın üzvü, Azərbaycan Milli Hökumətinin polkovniki, Marağa şəhərinin qubernatoru.
Azərbaycan Milli Hökuməti dağıldıqdan sonra şah qoşunları tərəfindən Təbrizdə asılıb.
Ölümündən sonra Səməd Vurğun ona şeir, Gəncəli Sabahi isə hekayə həsr edib.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qulamrza Cavidan 1911-ci ildə Sərab ətrafında anadan olub.[1]
Tudə partiyasının Sərab komitəsinin və Azərbaycan Antifaşist cəmiyyətinin üzvü olub.[2] 1944-cü ildə Sərabda həbs olunub. Amma tezliklə azadlığa çıxıb.[3] Sərabdakı fədailərə rəhbərlik edib.[4][5] Noyabrın 15-dən etibarən şah qoşunlarından Sərabdan təmizlənməsində iştirak edib.[6][7]
1946-cı ildə Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən milli-demokratik hərəkatda iştirak etdiyi üçün polkovnik rütbəsi alıb[8] və "21 Azər" medalı ilə təltif olunub.[9] Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən Marağanın qubernatoru[10] və polis rəisi təyin olunub.[11]
1946-cı ildə Təbrizdə asılıb.[12][13] Asılmamışdan qabaq etdiyi son çıxış:
|
Siz bu gün mənim səsimi boğursunuz. Lakin zülm və sitəmdən cana gəlmiş məzlum xalqların azadlığa çağıran fəryadları hər yanda ucalmaqdadır. Siz ildırım kimi çaxan bu azadlıq çağırışlarını susdura bilməzsiniz. Mən Azərbaycan xalqının azadlığı yolunda öz müqəddəs vəzifəmi yerinə yetirib ölürəm. Azadlıq ölməyəcəkdir.[1] | 
|
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qulamrza Cavidanın son sözləri "Kommunist" qəzetinin 23 aprel 1949-cu il sayında çap olunub.[14] Bunu oxuduqdan 4 gün sonra Səməd Vurğun "Kommunist" qəzetində Qulamrza Cavidan haqqında "Qəhrəmanlara eşq olsun!" adlı məqalə yazıb və ona şeir həsr edib.[15]
Azərbaycan yazıçısı Gəncəli Sabahinin yazdığı "Şərəfli ölüm" hekayəsinin baş qəhrəmanı Qulamrza Cavidandır.[16] Hekayədə onun həyatı və mübarizəsi təsvir olunub.[16]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Mərəndli, 2017. səh. 312
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 36
- ↑ İsmayılov, Güləddin. "Azərbaycan Milli Hökumətinin sərhəngi (polkovniki) Qulamrza Cavidan". Azərbaycan Demokrat Firqəsi. 2021-12-20. 2023-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 162
- ↑ Tərtib edən və məsul redaktor: Səməd Bayramzadə. "21 Azər – 70" fotoalbom (şərhlərlə) (PDF). Bakı: “Araz” nəşriyyatı. 2015. səh. 33. ISBN 978-9952-8285-3-5. Archived from the original on 2022-03-09. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 60
- ↑ Miyanalı, Əlirza; Fələki, Lütfəli. Fədailər Azərbaycan xalqının 21 Azər hərəkatında (PDF) (az.). 2021-07-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ ""Azərbaycan" qəzetinin səhifələrində". Xalq cəbhəsi qəzeti. 2020-12-03. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 115
- ↑ Çeşmazər, 1986. səh. 81
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 186
- ↑ Mərəndli, 2017. səh. 324
- ↑ Tağıyeva,Rəhimli,Bayramzadə, 2000. səh. 242
- ↑ НАЗИРЛИ, Шамистан. "Жертвы шахского режима". www.kaspiy.az (rus). 2015-08-09. İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ Nəzirli, Şəmistan. Arxivlərin sirri açılır (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1999. 264. 2022-05-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-11.
- ↑ 1 2 Mehdibəyova, 2007. səh. 164
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Mərəndli, Barış. "21 Azər" soyqırımı: 1946-1947-ci illərdə Cənubi Azərbaycanda kütləvi qırğınlar (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2017. səh. 376. ISBN 978-9952-8312-8-3.
- Tağıyeva, Şövkət; Rəhimli, Əkrəm; Bayramzadə, Səməd. Güney Azərbaycan (az.). Bakı: Orxan NPM. 2000. səh. 517.
- Mehdibəyova, Mahmizər. Cənubi Azərbaycan mühacirət nəsri: 1947-1990-cı illər (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2007. səh. 192.
- Çeşmazər, Mirqasım. Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1986. səh. 121.