Qumiho

Qumiho (Hanqıl: 구미호; Hanca: 九尾狐, hərfi mənası "doqquz quyruqlu tülkü" deməkdir.), Koreya nağıllarında və əfsanələrində görünən bir varlıqdır. Qədim Çin mifologiyasında və Şifahi xalq ədəbiyyatında təqdim olunan min il yaşayan Tülkü, Yaponiyadakı və Çindəki həmkarları kimi qumihoya çevrilir. Qumiho digər şeylərlə yanaşı, oğlanları yoldan çıxarmaq və onların Qaraciyərini və ya ürəyini (əfsanədən asılı olaraq) yeyə bilmək üçün sərbəst şəkildə gözəl bir qadına çevrilə bilər. Qumihonun göründüyü çoxsaylı nağıllar var, bunlardan bir neçəsinə Koreya Şifahi Ədəbiyyatının Ensiklopedik Məcmuəsində (한국 구비문학 대계/韓國口碑文學大系) rast gəlmək olar.

Mifologiya

Qumiho

Koreya Mifologiyasında təqdim olunmazdan əsrlər əvvələ aid Çin Miflərindən başlanğıcını götürən Koreyadakı qumiho, Çindəki huli jing və Yaponiyadakı Kitsune ilə bir çox oxşar cəhət bölüşür. Köhnə Çin mətni olan Shan Hai Jingdə, Qingqiu (靑 丘) adlanan ərazidə doqquz quyruğu olan tülkünün yaşadığı iddia edilir. Qumiho və digər doqquz quyruqlu tülkü versiyalarının Mifləri və şihafi ədəbiyyatları Çində yarandığı üçün hamısı oxşar bir konsepsiyaya sahibdir. Hamısı tülkü ruhlarını uzunömürlülüyün və ya böyük bir enerji yığılmasının nəticəsi olaraq izah edir, min il yaşayan tülkülərə forma dəyişdirmə gücü verilir. Onlar ümumiyyətlə gözəl bir qadının xarici görünüşünə sahib olurlar. Lakin, huli jing və Kitsune çox vaxt yaxşı və ya pis ola bilən, birmənalı olmayan əxlaqi xüsusiyyətlərlə təsvir olunduğu halda, qumiho demək olar ki, hər zaman insan əti ilə ziyafət çəkən pis xarakterli bir varlıq olaraq təsvir edilir. Koreyalıların nə vaxtdan bəri qumihonu tamamilə pis bir varlıq kimi görməyə başladıqları məlum deyil, çünki Çinin bir çox qədim mətnində insanlara kömək edən xeyirxah qumihodan bəhs edilir (və hətta pis insanların mehriban və sadəlöv qumihonu aldatdığı qeyd olunur). Daha sonrakı ədəbiyyatda qumiho, gecə vaxtı qəbiristanlıqlarda gəzib insanların qəlblərini qəbirlərdən çıxaran yarı tülkü, yarı insan qaniçən varlıqlar kimi təsvir olunurdu. The Fox Sister nağılında qaraciyərlərini yemək üçün bir ailəni ovlayan tülkü ruhu təsvir edilmişdir. Ancaq Qyuvon Sahvaya görə qumiho, ağzında kitab olan xeyirli bir tülkü ruhu kimi təsvir edilir. Mətnin 1675-ci ildə yazıldığını nəzərə aldıqda, bəziləri müasir zorakı qumiho obrazının Koreyadakı Yapon işğalı dövründən təsir aldığını təxmin edir. Buna baxmayaraq tülkülər, Qoryo sülaləsi dövründə ümumiyyətlə mənfi xarakter daşıyırdı (Şin Don, Buddist rahibi olmasına baxmayaraq qadınlara və içkiyə olan sevgisi səbəbiylə qoca bir tülkü ruhu olaraq təsvir edilirdi), bu da iki fərqli baxışın qədim Koreyada birlikdə mövcud ola biləcəyini göstərirdi. Taiping Guangji, Şila krallığında tülkülərə müqəddəs bir varlıq kimi ibadət edildiyini iddia edir.

Qumihoyu iki həmkarından (Yaponiyadakı Kitsune və Çindəki huli jing) ayıran ən fərqli xüsusiyyət, bilikdən ibarət olduğu deyilən "you qusıl"-ın (여우구슬, hərfi mənası tülkü mərməri/muncuğudur) varlığıdır. Koreya mifologiyasına görə you qusıl, qumihoya güc verir və əgər insanlar onu oğurlayıb uda bilsələr, onlara bilik verir. Qumiho onunla insanın enerjisini uda bilər. "You qusıl" ilə enerji udma üsulu "dərin öpüş"-ə (yəni dil istifadə edərək öpməyə) bənzəyir. Qumiho you qusılı insanların ağzına göndərir və sonra dili ilə geri alır. Lakin, o şəxs you qusılı udarsa və sonra "səma, torpaq və insanlar"-ı müşahidə edərsə, hər müşahidə müşahidəçiyə fövqəltəbii bilik verir. Ancaq, insan bir çox nağılda "səma"-ya baxmaqda uğursuz olur, buna görə də xüsusi bir qabiliyyət qazanır, amma bu ən vacibi olmur.

Əfsanələrin çoxunda deyilir ki, bir qumiho görünüşünü dəyişdirməyə qadir olsa da, yenə də israrla tülkü forması ilə əlaqəli bir şey qalır (məsələn, tülküyə oxşar üzü, tülkü qulaqları və ya nağılda deyilən doqquz quyruğu) və ya sehrli bir məcburiyyət üsulu olduğuna görə; siması dəyişir, amma təbiəti dəyişmir. Transform of the Kumiho (변신 의 변신) əsərində qumiho toyda gəlinin bənzərinə çevrilir və yalnız paltarları çıxarıldıqda aşkar edilir. Pak Munsu və Qumiho-da (박문수 와 구미호) Pak Munsunun meşədə tək yaşayan tülkü görünüşünə sahib bir qızla qarşılaşması qeyd edilir. Çin şeiri ilə Qumiho kəşf edən qız (한시 로 구미호 를 알아 낸 처녀) əsərində qumiho, sonda ov itinin tülkünün qoxusunu tutub hücum etməsi ilə aşkarlanır. Formaları dəyişdirmə qabiliyyətinə sahib olsalar da, qumihonun əsl şəxsiyyətinin qumihoların özləri tərəfindən səylə qorunduğu deyilir. Bəzi nağıllarda deyilir ki, bir qumiho min gün insanları öldürməkdən və yeməkdən çəkinsə, insan ola bilər.

Qərb irfanındakı pərilərin dəyişdiyi uşaqlar, Canavar adamlar və ya Vampirlər kimi, əfsanədən götürülən hər hekayənin verdiyi sərbəstlikdən asılı olaraq mifdə daima dəyişikliklər var. Mifologiyanın bir versiyası, qumihonun kifayət qədər iradə ilə yoqe (yokai) vəziyyətindən daha da yüksələ biləcəyini, həmişəlik insana çevrilib pis xasiyyətini itirə biləcəyini iddia edir. Bunun necə əldə oluna biləcəyi ilə bağlı açıqlamalar dəyişkəndir, lakin bəzən min gün ərzində insan öldürməkdən və ya ət dadmaqdan çəkinmək, ya da bir cintamani almaq və Yoicunun ən azı hər ay bədir ayı görməsindən əmin olmaq kimi aspektlər mövcuddur. Yoicu istifadə edən Əjdahalardan fərqli olaraq, qumiholar daha kiçik varlıqlar olduğu üçün hər şeyi edə bilmək qabiliyyətinə və ya istəyinə görə nə isə yaratmağa malik deyil.