Ruhullah Xomeyni

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Ruhullah Xomeyni
fars. روح‌اللّه خمینی
Portrait of Ruhollah Khomeini By Mohammad Sayyad.jpg
Doğum tarixi 24 sentyabr 1902(1902-09-24)
Doğum yeri Xomeyn şəhəri
Vəfat tarixi 4 iyun 1989 (86 yaşında)
Vəfat yeri Tehran
Vəfat səbəbi ürək tutması
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı İran İran
Tanınmış yetirmələri Hüseynəli Müntəziri
İmza
imam-khomeini.ir
Commons-logo.svg Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ruhullah Xomeyni (tam adı: Ruhullah Mustafavi Musəvi Xomeyni; 24 sentyabr 1902(1902-09-24)[1][2][…], Xomeyn – 3 iyun 1989(1989-06-03)[4] və ya 4 iyun 1989(1989-06-04)[5], Tehran) – İran İslam Respublikasının 1-ci Ali Rəhbəri və qurucusu. Seyid. Ayətullah əl-üzma.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Ayətullah Xomeyni 1902-ci ildə sentyabr ayının 24-də İranın Xomeyn şəhərində anadan olmuşdur. 5 aylığında ikən atası Seyyid Mustafanı, 15 yaşında isə anasını itirmişdir.

Uşaq yaşlarından başlayaraq dini mədrəsələrdə ərəb dili və ədəbiyyatı, məntiq, fiqh, üsul və başqa elmləri öyrənmişdir.

1919-cu ildə Ərak Elmiyyə Mədrəsəsinə qəbul olunan Xomeyni burada bir müddət təhsil aldıqdan sonra Qum şəhərində Elmiyyə Mədrəsəsinə daxil olmuşdur. Fiqh və üsul dərslərində müvəffəqiyyət qazanaraq qısa zamanda ictihad (müctəhidlik) dərəcəsini əldə etmişdi.

Ayətullah Xomeyni fəlsəfə, təhzibi nəfs və əxlaq kimi fənlərdən dərs deməyə başlamış və tanınmış Qum alimləri arasında yer almış, sonralar isə fiqh və üsul dərslərinin məşhur müəllimlərindən biri olmuşdur. Xomeyni o dövrdə hökumət əleyhinə olan şəxslərlə əməkdaşlıq edərək Rza şaha və Pəhləvi sülaləsinə qarşı mübarizə aparırdı.

O, 1958-ci ildə əyalət və vilayət cəmiyyətlərinin qurulması və şahın qəbul etdiyi altı maddəlik qanunun qüvvəyə minməsi ilə şah rejimi əleyhinə ciddi şəkildə mübarizəyə başladı.

1961-ci il 5 iyunda baş verən qanlı hadisədən sonra rejim əleyhinə söylədiyi bir nitqinə görə həbs edilərək Tehrandakı İşretabad hərbi həbsxanasında saxlanılır.

1965-ci ilin 4 noyabrında Türkiyəyə sürgün edildi. İmam Xomeyni bir müddət orada qaldıqdan sonra İranın bu ölkəyə təzyiqindən sonra İraqa keçdi və Nəcəf şəhərinə yerləşdi. Burada 13 il sürgün həyatı keçirir.

İranın İraqa təzyiqindən sonra Xomeyni bu ölkədən Fransaya köçmüş və bir müddət Paris ətrafındakı Nofl-le-Şato şəhərciyində yaşamışdır. Ölkəsindən çox uzaqda olmasına baxmayaraq Xomeyninin səs yazıları hər həftə İrana gətirilərək müxtəlif məkanlarda dinlənilirdi.

1979-cu ildə İslam inqilabı nəticəsində şahın Tehranı tərk etməsindən sonra Ayətullah Xomeyni İrana qayıtmış və faktiki olaraq ölkənin liderinə çevrilmişdir. Bununla belə, Tehranda yaşamaq istəməyərək, ömrünün sonunadək dövləti Qumdakı kiçik mənzilindən idarə etmişdir.

Həyatı boyu Amerika Birləşmiş ştatları və İsrailə düşmən münasibətləri sərgiləmiş,İsrail zülmünə qarşı Fələstinə və Livana maddi və hərbi dəstək vermişdir.Məhz onun inqilabından sonra İranda fars millətçiliyi xeyli zəifləmiş və Azərbaycan xalqı məhv olmaq təhlükəsindən xilas olmuşdur.


1989-cu ildə 4 iyun tarixində Tehran şəhərində vəfat etmişdir.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ Nationalencyklopedin — 1999.
  2. ↑ Find a Grave — 1995. — ed. size: 165000000
  3. ↑ Discogs — 2000.
  4. ↑ BnF identifikatoru: açıq data platforma — 2011.
  5. ↑ Iran marks 25th anniversary of Ayatollah Khomeini's death, knocks U.S. — Los Angeles Times, 2014.

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

  • Ayətulllah Xomeyni haqqında sənədli serial | Ruhullah  (azərb.)
  • Ebu Hadi TV (2013). "Ruhullah sənədli serialı" ( (türk.)). youtube.com/Ebu Hadi TV. İstifadə tarixi: 2015-01-16.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruhullah_Xomeyni&oldid=4989563"