Təzəkənd bazilikası
| Təzəkənd bazilikası | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Ağcabədi |
| Yerləşir | Təzəkənd |
| Aidiyyatı | Alban Həvari Kilsəsi |
| Tikilmə tarixi | V-VI əsrlər |
| İstinad nöm. | 739 |
| Kateqoriya | Arxeoloji abidə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
Təzəkənd bazilikası – Ağcabədi rayonunun Təzəkənd kəndi ərazisində yerləşən VI əsrə[1] aid alban[2] kilsəsinin xarabalıqlarıdır.
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
Mxitar Qoşnın "Alban salnaməsi"ndə Alban katalikosu Lazar haqqında yazarkən göstərir ki, "o, Baqməcdə (Bərdə və Beyləqan arasında yer) Hazarapatı (kəndini) və Müqəddəs Pantaleon kilsəsini tikdirmişdir. O, bunları Allah-təaladan ona vəhy gələndən sonra bina etmişdir." Təzəkənd bazilikasının həmin Pantaleon kilsəsinin olduğu fikiri var.[2]
Memarlıq xüsusiyyətləri[redaktə | əsas redaktə]
Bina, plan baxımından iki cüt sütunla bölünmüş üçnefli bazilikadır.[1] Bina yaxşı yonulmuş daş və kərpicdən inşa edilmişdir. Abidənin uzunluğu 16,5 metr, eni isə 9,2 metrdir.[3] Binanın şərq tərəfində səcdəgah absidaları və yanlarda keşiş cübbələrinin saxlandığı yer vardır. Orta nefin eni 5 metr, yan neflərin eni isə 2,1 metrdir. Əgər səcdəgah absidası orta nefin sonluğu idisə, düzbucaqlı formalara malik olan keşiş cübbələrinin saxlandığı yerlə yandakı neflər başa çatırdı.[3]
Bazilikanın döşəməsi bişmiş kərpicdən hazırlanmışdır. Qapı oyuğu qərb tərəfdə yerləşirdi. Səcdəgah absidası nalşəkilli formaya malik idi. Bir-birindən 2 metrlik məsafədə yerləşən sütunlar da çaydaşından tikilmişdir.[4]
Bazilikanın səcdəgahının qarşı hissəsinin təmizlənməsi zamanı aydın olmuşdur ki, səcdəgah hissəsi neflərin döşəməsindən 45 santimetr ucada yerləşir. Bazilika ərazisində tapılmış saxsı materiallarına əsasən bu abidəni V - VI əsrə aid edirlər.[4] Amaras monastırındakı bazilikadan fərqli olaraq Təzəkənd bazilikasının apsidası düzbucaqlı içinə daxil edilməmişdir.[5]
Tədqiqi[redaktə | əsas redaktə]
Məbədin qalıqları 1963-cü ildə aşkara çıxarılmışdır. [5]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ 1 2 Мамедова 2004, səh. 59
- ↑ 1 2 Azərbaycan Tarixi (yeddi cilddə) (II cild). Bakı: AMEA Tarix İnstitutu. 2007.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид (1984). Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 87.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид (1984). Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 89.
- ↑ 1 2 Геюшев, Рашид (1984). Христианство в Кавказской Албании: по данным археологии и письменных источников. Элм. 86.
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Мамедова, Гюльчохра (2004), Зодчество Кавказской Албании, Баку: Чашыоглу
