Baycini
Baycini (ing. Baijini) - Avstraliyanın şimalında yerləşən Arnem-Lend yarımadasının aborigenlərinin miflərində keçən əfsanəvi xalq. Xüsusilə Avstraliya landşaftının və bitki örtüyünün yaradıcısı, həmçinin bu bölgənin bir çox qəbiləsinin əcdadı sayılan - Canqqavul (ing. Djanggawul) bacıları və qardaşı haqda miflər dövriyyəsində keçir.
1940-cı illərdə İrrkalada (ing. Yirrkala) və Milinqimbi (ing. Milingimbi Island) adasında Canqqavul haqda mifləri qələmə alan Ronald Berndtin[1] sözlərinə görə, Baycini qismən mifoloji olsalarda, həqiqətdə tarixi personajlardır, çünki onlar haqda deyilənlərə inansaq, Baycinilər Canqqavul kimi yaradan əcdadlar yox, makasarlardan öncə bu sahillərə gələn əcnəbi tacir idilər. Lakin, miflərdə onlar bu Əcdadların çağdaşları kimi keçir[2].
Avstraliya sahillərində həqiqi fəaliyyətləri tarixçilərə bəlli olan makasar və buqislər kimi, əfsanəvi baycinilər trepanqdan (dəniz xiyarı) müalicəvi çəkmə (bəkməz) almaqla məşğul olublar, və bunu etdikləri yerlərdə indiyədək tamarind ağacları bitir[3]. Tarixçilər, qaydaya uyğun olaraq, tamarindi Avstraliyaya makasarların gətirdiyini düşünürlər. Lakin, baycinilər trepanqların ovlanması və emalından başqa düyü əkir və daşdan evlər tikirdilər[4]. Geniş yayılmış fikrə görə, “baycini” makasar dilindəki “qadın” sözünün kökündən yaranıb. Buna sübut kimi, əsl makasar trepanq ovçularından fərqli olaraq, əfsanəvi baycinilərin arasında qadınların olması göstərilir[5].
Əfsanəvi baycinlərin prototipinin kim olması sonunadək aydın deyil[6]. İrəli sürülən fərziyyələrdən birinə əsasən, bu dəniz qaraçıları adlanan və Cənub-Şərqi Asiya dənizlərində ailələri ilə birgə səyahət edən bacolar ola bilər[7]. Digər fikirə əsasən, baycini haqda əfsanələr makasar trepanq ovçuları ilə Sulavesi adasına səyahət etmiş və geri dönmüş aborigenlərin nağıl etdiyi hadisələri əks etdirir.
Daha ekzotik fərziyyəyə görə, baycinilər çinli səyyahlar olub. Qədim Çinin elm və texnikasının məşhur tarixçisi Cozef Nidem hətta ehtimal edirdi ki, “baycini” sözü çin dilindəki “bay jen” (白人 – ağ adamlar, yəni indoneziyalılardan və Avstraliya aborigenlərindən daha ağ dəriyə malik olanlar) , bey jen (北人 - şimallılar), ya da beyçin jen (北京人 – pekinlilər) sözlərindən törəyib[8].
Bu fərziyyəni yaxın zamanlarda amerkialı jurnalist Luiza Levates məşhurlaşdırıb[9].
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Berndt, Ronald M. (2005), Djanggawul: An Aboriginal Religious Cult of North-Eastern Arnhem Land, Volume 43 of Routledge library editions: Anthropology and ethnography, Routledge
- Swain, Tony (1993), A place for strangers: towards a history of Australian Aboriginal being, Cambridge University Press
Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Berndt 2005, С. xix
- ↑ Berndt 2005, С. 55
- ↑ Berndt 2005, С. 28
- ↑ Swain 1993, pp. 170, 183
- ↑ Swain 1993, С. 170
- ↑ "The Western history and prehistory can discover nothing of them", согласно: Swain, Tony & Trompf, G. W. (1995), Swain, Tony & Trompf, G. W., eds., The religions of Oceania, Library of religious beliefs and practices, Routledge,
- ↑ Berndt, Ronald Murray & Berndt, Catherine Helen (1954), Arnhem Land: its history and its people, Volume 8 of Human relations area files: Murngin, F. W. Cheshire, с. 34
- ↑ Needham, Joseph (1971), Science and civilisation in China, vol. 4, Cambridge University Press
- ↑ Levathes, Louise (1997), When China Ruled the Seas: The Treasure Fleet of the Dragon Throne, 1405–1433, Oxford University Press, сс. 195-196