Çayqışlaq
| Çayqışlaq | |
|---|---|
| 41°13′ şm. e. 48°44′ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
|
| |
.svg)
Çayqışlaq — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı ilə Quba rayonunun faktiki mövcud olan Çayqışlaq kəndi Zərqava kənd Sovetinin tərkibində rayonun yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmişdir.[1]
Toponimikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ətraf ərazinin əhalisi olan tatlar hələ keçmiş zamanlardan Çayqışlaq kəndini "Arkərə" (tatca: "Çay") kəndi kimi (daha obrazlı deyilsə, "çayın yanındakı oba" mənasında) tanıyıblar. Ola bilsin ki, lap əvvəllərdə kəndin başqa adı da olub. Amma əvvəlki adın mövcud olub-olmadığı barədə hələlik heç bir məlumat yoxdur. Kənd əhalisinin verdiyi məlumata görə XIX əsrdə burada yaşayan əhalinin bir hissəsi müəyyən səbəblərdən miqrasiya etmişdir. Xeyli sayda ailələr bölgənin digər yaşayış məntəqələrinə köçüb getmişlər. Qalan ailələrin hir hissəsi isə XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərində Molla Qəni düzənliyindəki obadan aşağı enərək çayın sahilində məskən salmışlar. Elə həmin dövrdə qonşu ərazilərdəki yaşayış məntəqələrindən də bir çox ailələr bu yeni məskənə köçüb gəlmişlər. "Çay sahilindəki məskən (qışlaq)" kimi Çayqışlaq adı məhz o zamandan daha geniş tanınmağa başlayıb.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kəndin tarixi isə dəqiq bilinməsə də, xeyli keçmişə gedib çıxır. Hazırda yerli əhali arasında "Molla Qəni düzənliyi" adlanan ərazidəki yurd yerlərinin qalıqları və elə bu məkanda yerləşən qəbristanlıqda bəzi qəbirüstü daşlarda çətinliklə oxuna bilən yazılar kəndin ən azından son orta əsrlərdə mövcud olduğuna əsas verir. Belə ki, erkən dövrlərdə həqiqətən də bu yaşayış məntəqəsi Şabran çayı sahilindən təxminən yarım kilometr aralıda və Zeyvə meşə massivinin ətəyində, nisbətən hündür bir yerdə olan Molla Qəni düzənliyində yerləşib. O vaxtlarda buranın sakinləri həyatdan köçən ailə üzvlərini düzənliyin bir küncündə saldıqları qəbristanlıqda basdırmışlar ki, Çayqışlağın keçmişindən xəbər verən bu qəbristanlıq da indiyədək qalmaqdadır.
Çayqışlaqda qalmaqda olan bağ sahələrinin (Harun bağı, Məhəmməd bağı, Həsən bağı, Əliməmməd bağı, Seyid bağı, Mürsəli bağı, Səhid bağı, Hətəm bağı), eləc də digər yurd yerlərinin adları (Hətəm daşlığı, Bəngi düzənliyi, Nurəli düzənliyi, Məhəmməd çuxuru, Mövlam çuxuru, Əsli evinin yeri və s.) XIX əsrdə və XX əsrin 1-ci yarısında Çayqışlaqda yaşamış ailə başçılarının və kəndin əsas sakinlərinin adlarını daşıyır.
Müharibə və ondan sonrakı dövrün çətinlikləri kənddə əhalinin sayının yenidən azalmasına gətirib çıxarmışdır. Əhalinin çox hissəsi Qubanın, Şabranın, Xaçmazın və hətta Abşeronun yaşayış məntəqələrinə köçüb getmişdir. Nəticədə ötən əsrin 60-70-ci illərində kənddəki ailə təsərrüfatlarının sayı 10-15-ə düşmüşdü. Lakin 80-ci illərdən başlayaraq kənd yenidən dirçəlmə və inkişaf dövrünə qədəm qoymuşdur. Nəticədə buradakı ailə təsərrüfatlarının və əhalinin ümumi sayı da artmış və kənd sürətlə böyüməyə, müasirləşməyə başlamışdır.
Tarixi abidələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənddə İlyasqulu baba piri yerləşir.
Coğrafiyası və iqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənd Şabrançayın sahilində yerləşir. Çay kəndin ortasından axdığına görə yaşayış məntəqəsini 2 hissəyə ayırır. Kənd bir tərəfdən kolluqlarla, otlaqlarla örtülmüş sıra dağ yamacları və dərələr ilə, digər tərəfdən isə Zeyvə meşə massivi ilə əhatələnmişdir. Şabran çayının hər 2 sahilində qovaq ağacları bitir.
Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]
2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 134 nəfər əhali yaşayır.[2] Əhalinin əksəriyyətini tatlar təşkil edir.
İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənd əhalisinin əsas məşğuliyəti meyvəçilik, taxıl və bostan bitkilərinin becərilməsi və maldarlıqdır. Bağlarda meyvələr, xüsusən gilas və alma sortları yetişir. Vaxtlə burada yaşayan insanlar tərəfindən salınmış Hətəm bağı, Mürsəli bağı, Harun bağı, Səhid bağı, Məhəmməd bağı, Əliməmməd bağı və digər bağ sahələri məşhurdur. Bu bağların mövcudluğu kənd əhalisinin hələ əvvəlki dovrlərdən meyvəçiliklə məşğul olduğundan xəbər verir.
SSRİ dövründə kənddə əvvəlcə kənd təsərrüfatı üzrə artel yaradılmişdır. Sonra bu artelin bazasında Qəzənfər Musabəyov adına kolxoz təşkil edilmişdir ki, həmin kolxoz da 1930-cü illərin 2-ci yarısına qədər fəaliyyət göstərmiş və ən zəngin kolxozlardan biri olmuşdur. Müəyyən qərarla bu kolxoz qonşu Kələnov kəndində fəaliyyət göstərən Kalinin adına kolxozla birləşdirilmiş və Kalinin adına kolxoz adlandırılmışdır.
2018-ci ildə isə inzibati ərazinin digər yaşayış məntəqələrinə və Bakı-Quba yoluna rahat çıxış imkanı verən asfalt örtüklü avtomobil yolu salınmışdır. Çayqışlaq da daxil olmaqla 11 yaşayış məntəqəsini birləşdirən bu asfalt yolun 11.10.2018-ci il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən rəsmi açılışı olmuşdur.
Mədəniyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənd şəkərbura və üçkünclü paxlavaları ilə məşhurdur. Kənddə ATS mövcuddur.
Təhsil[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kənddə ibtidai məktəb fəaliyyət göstərir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı Qərarı". 2022-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-09.
- ↑ Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
|
Quba rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |