İhsan Ketin

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
İhsan Ketin
türk. İhsan Ketin
Doğum tarixi 10 aprel 1914(1914-04-10)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 16 dekabr 1995(1995-12-16) (81 yaşında)
Vəfat yeri
İş yeri
Təhsili
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İhsan Ketin (türk. İhsan Ketin; 10 aprel 1914, Kayseri – 16 dekabr 1995, İstanbul[1]) — Türkiyə alimi, geoloq, professor. Türkiyədə “Geologiyanın atası” kimi tanınan geologiya professoru İhsan Kətin 1948-ci ildə Şimali Anadolu fay xəttinin quruluşunu kəşf etməsi ilə tanınır.[2]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1914-cü ildə Kayseridə doğulan İhsan Ketin orta və liseyi internat-təqaüdlə Kayseridə oxuyub. Daha sonra Atatürkün inkişaf üçün başlatdığı xaricə təqaüd üçün müraciət edən Ketin təqaüdü qazanaraq 1932-ci ildə Almaniyaya gedib. Ketin iki illik dil təhsilindən sonra 1934-cü ildə Berlin Universitetində geologiya üzrə təhsil almağa başlayır. Berlindəki siyasi qarışıqlıq və müəllimləri arasında yaranan fikir ayrılıqları səbəbindən Berlin Universitetini Bonn Universitetinə dəyişir.

Məşhur geoloq Hans Kloosla işləməyə davam edən Ketin 1938-ci ildə doktorluq dissertasiyasını tamamlayaraq Türkiyəyə qayıdır. İstanbul Universiteti Elmlər Fakültəsinin Geologiya İnstitutunda dosent kimi işə başlayan Ketin o zaman 24 yaşında idi və ölkədə doktorluq dərəcəsi alan ilk geoloq oldu.

Elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ərzincan zəlzələsi və sonrakı il 33.000 insanın ölümü nəticəsində zəlzələlər üzərində işləməyə başlayan Kətin ölkənin müxtəlif bölgələrində baş verən irili-xırdalı çoxsaylı zəlzələlərin tədqiqi ilə məşğul oldu. 1939-cu ildən apardığı tədqiqat işlərini 1948-ci ildə "Anadolu Bloku" adı ilə nəşr etdirərək dünya miqyasında tanınmağa başladı.[3][4] Şimali Anadolu fay xətti”nin varlığını sübut edən bu əsər xüsusilə təhsil aldığı Almaniyada böyük diqqət çəkmiş və bu səbəbdən Ketin geologiyada yüksək səviyyəli mükafat sayılan “Qustav Steinmann Medalı”na layiq görüldü.[5]

1950-1951-ci illər arasında ABŞ-a gedən Ketin, qayıtdıqdan qısa müddət sonra İstanbul Texniki Universitetinə keçdi və iki universitet (İstanbul Universiteti və İstanbul Texniki Universiteti) arasında uzun və hələ də davam edən rəqabətə başladı.

1953-cü ildə o, San Andreas və Şimali Anadolu qırılmalarının məşhur müqayisəsini nəşr etdirdi. Ketin, 1960-cı ildə nəşr olunan "Avropanın Beynəlxalq Tektonik Xəritəsi"nə dörd əsas məqalə ilə töhfə verib. O burada Türkiyəni şimaldan cənuba yığılmış dominant asimmetrik bir orogen kimi təsvir edib. Onun tektonik və kinematik baxışları Türkiyədə bir çox irimiqyaslı tektonik modellərin əsasını təşkil edir.

Şəxsi həyatı və ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]

1942-ci ildə Bedia Hanımla evliliyindən ilk övladı Əlini 1,5 yaşında ikən (1943) itirən Ketin, 1969-cu ildə appendisitin vaxtında düzgün diaqnozu qoyulmaması və partlaması səbəbindən ikinci oğlu 1946-cı il təvəllüdlü Mehmeti itirdi.

Üçüncü övladları Əhməd inşaat mühəndisliyi təhsili alıb və ABŞ-da məskunlaşıb. 1983-cü ildə təqaüdə çıxsa da, vəfat etdiyi günə qədər universitetdə çalışıb. 1995-ci ildə dünyasını dəyişən Kətinin məzarı İstanbuldakı Qaracaəhməd qəbiristanlığındadır.

Ketin böyük yaddaş qabiliyyətinə malik idi. Tələbələrindən Cəlal Şəngör, onun Quran ayələrinin hamısını ərəb və türk dillərində oxuya bilən bir hafiz olduğunu söyləyir.

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Seçilmiş əsərləri

  • 1940, Über die Tektonik und den Vulkanismus der Gegend von en:Bad Bertrich (en: inaugural dissertation). Jahrb. Reichsstelle Bodenforsch. 60, 49–98.
  • 1946, Geologische Untersuchungen auf der Halbinsel Kapıdağ und Inseln im Marmara Meer, Türkei. Istanbul Univ. Fak. Mecm. B XI, 69–83.
  • 1948, Über die tektonisch-mechanischen Folgerungen aus den grossen anatolischen Erdbeben des letzten Dezenniums. Geol. Rundsch. 36, 77–83.
  • 1948:"Anadolu Bloku". İstanbul.
  • 1954 (with Roesli, F.), Makroseismische Untersuchungen über das nordwestanatolische Erdbeben vom 18 März 1953. Eclogae Geol. Helv. 46, 187–208.
  • 1956, On the geology of en:Yozgat region and tectonic features of the Central Anatolian Massif (en:Kırşehir Crystallines). Geol. Soc. Turkey Bull. 6, 29–40.
  • 1956, Über einige messbare Überschiebungen in Anatolien. Berg. Hüttenmänn. Mon.heft. 101, 22–24.
  • 1957, Kuzey Anadolu Deprem Fayı. Istanbul Tech. Univ. Derg. 15, 49–52.
  • 1959, Über Alter und Art der kristallinen Gesteine und Erzlagerstätten in Zentral Anatolien. Berg. Hüttenmännn. Mon.heft. 104, 163–169.
  • 1961, Über die magmatischen Erscheinungen in der Türkei. Geol. Soc. Turkey Bull. 7, 16–32.
  • 1966, Tectonic units of Anatolia (Asia Minor). Min. Res. Explor. Inst. Turkey (MTA) Bull. 66, 23–34.
  • 1969, Über die nordanatolische Horizontalverschiebung. Min. Res. Explor. Inst. Turkey (MTA) Bull. 72, 1–28.
  • 1976, San Andreas ve Kuzey Anadolu Fayları arasında bir karşılaştırma (A comparison between the San Andreas and the North Anatolian faults). Geol. Soc. Turkey Bull. 19, 149–154.
  • 1980 (with Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y.), Remnants of pre-late jurassic ocean in northern Turkey: fragments of Permian-Triassic Paleo Tethys. Geol. Soc. Am. Bull. 91, 599–609.
  • 1982: Ümumi Geologiya - Yer Elmlərinə Giriş. İstanbul, ITU Vəqfi Nəşrləri.
  • 1983, Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış. Istanbul Technical University Publications, Istanbul, 595 pp.
  • 1984, Türkiye’nin bindirmeli ve naplı yapısında yeni gelişmeler ve bir örnek Uludağ Masifi (New developments in the overthrust-nappe tectonics of Turkey with the example of Uludağ massif). In: Ercan, T., Ça layan, M.A., Ketin Simpozyumu Feb. 20–21, Geological Society of Turkey, Ankara, pp. 19–36.
  • 1989 (with Güner, G.) Istanbul Bölgesinde Karbonifer yaşlı Trakya Formasyonu’nun yapısal özelliği (Structural peculiarity of the Carboniferous Thracian Formation in the Istanbul area). Mühendis. Jeol. Bul. 11, 13–18.
  • 1995, The geological evolution of the volcanic complex of Mt. Erciyes. In: Güler, O. (Ed.), Antik Çağ Ikonografisinde Erciyes. stanbul Arekoloji ve Sanat Yayınları, pp. 107–115.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2012-06-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-02-16.
  2. ↑ "Arxivlənmiş surət" (İngilizce). 2006-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-16.
  3. ↑ Yaltirak C.; Aksu A.E., 2002, Memorial to Ihsan Ketin (1914–1995), Marine Geology, Volume 190, Number 1, 15 October 2002, pp. 1–3(3)
  4. ↑ Sengor, A.M.C. (1989) Professor Ihsan Ketin: An appreciation. In: Sengor, A.M.C. (Ed.), Tectonic Evolution of the Tethyan Region. Kluwer Academic Publishers, London, p.xxxi-xxxvi.
  5. ↑ Gustav Steinmann Madalyası 1938 yılından beri ödül kazananlar[ölü keçid]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İhsan_Ketin&oldid=6941421"