İvo Lapenna

İvo Lapenna
Doğum tarixi	5 noyabr 1909(1909-11-05)
Doğum yeri	Split, Avstriya-Macarıstan
Vəfat tarixi	15 dekabr 1987(1987-12-15) (78 yaşında)
Vəfat yeri	Kopenhagen, Kopenhagen bələdiyyəsi[d], Danimarka
Vəfat səbəbi	xərçəng xəstəliyi
Fəaliyyəti	hüquqşünas, esperantoçu, universitet müəllimi[d]
Əsərlərinin dili	Esperanto
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İvo Lapenna (5 noyabr 1909, Split – 15 dekabr 1987, Kopenhagen) — Yuqoslaviya hüquq professoru. Esperanto təbliğatçısı, 1964-1974-cü illərdə Dünya Esperanto Assosiasiyasının prezidenti vəzifəsində çalışmışdır. Esperantoda natiq, bir neçə kitabın müəllifi və UNESCO-nun Esperanto dilini tanıdığı 1954-cü il Montevideo Qətnaməsinin həmmüəllifi kimi tanınır.

Bioqrafiya

Lapenna Xorvatiyanın Split şəhərində (sonralar Avstriya-Macarıstan) anadan olub. 1933-cü ildə Zaqrebdə fəlsəfə doktoru, 1947-ci ildə Zaqreb Universitetində, sonra isə Londonda professor olur. 1949-cu ildə Yuqoslaviyanı tərk edərək Parisdə, 1951-ci ildən Böyük Britaniyada yaşayıb. 1962-ci ildə Böyük Britaniya vətəndaşı olur. İvo Lapenna 1987-ci ildə dəfn olunduğu Kopenhagendə vəfat edir.

İvo Lapenna üç dəfə evlənir. Birinci həyat yoldaşı Emilija Lapenna, ikincisi Luba Lapenna, üçüncüsü Birthe Lapennadır (1986-cı ildən). Evliliklərdən İvo Lapennanın övladı yoxdur.

Lapennin assosiasiyanın prezidenti olduğu müddətdə müxtəlif münaqişələr yaranıb. Onu şəxsiyyətə pərəstişdə, diqtədə və s. ittiham edirdilər. Bu münaqişələrdə Lapenna üstünlük təşkil edirdi. Lakin 1974-cü ildə Hamburqda keçirilən konqres zamanı o, Esperanto assosiasiyasının prezidentliyindən istefa verdiyini açıqladı. Komitə Humphrey R Tonkin-i yeni prezident seçdi. Lapenna UEA və TEJO-da bütün fəxri adlardan imtina etdi. Qurultayda baş verən hadisələr “kommunist çevrilişi” kimi şərh edilib.

1983-cü ildə Lapenna AIS San-Marino-nun yaradıcılarından biri olur. O, həmçinin esperanto hüquqşünaslarının ixtisaslaşdırılmış birliyinin təsisçilərindən biri olub.

Natiqliq

Lapenna üçün mühazirə və çıxış çox vacib idi. O, hətta bu barədə ilk dəfə 1950-ci ildə nəşr olunmuş “Ritorika” kitabını da yazıb. Onun çıxışları bu günə qədər yüksək reputasiyaya malikdir və mətn və disklərdə çap olunmaqda davam edir.

Elmi işləri

İvo Lapenna tərəfindən holland dilində nəşr olunmuş broşura, 1965-ci il.

Müasir beynəlxalq həyatın aktual problemləri 1952.

• Retoriko (Ritorika), 1950 və sonrakı nəşrlər.
• Beynəlxalq dil haqqında faktlar (1952).
• Principaro de Frostavallen, gvidlinioj pri information, (1956)
• Elektitaj paroladoj kaj prelegoj (Seçilmiş çıxışlar və mühazirələr): (ritorikaya əlavə) (1966).
• Esperanto en perspektivo (Esperanto in Perspektivdə) (1974), Ulrich Lins (tarixçi) və Tazio Carlevaro (yazıçı) ilə birgə müəllifdir.
• Hamburgo en retrospektivo (Retrospektivdə Hamburq) (1975/1977).
• Onun bəlkə də ən mühüm peşəkar işi “Diplomatiyanın tarixi”, Xorvat dilində, 1949-cu ildir.
• Dövlət və hüquq: Sovet və Yuqoslaviya nəzəriyyəsi, London 1964.
• Sovet cinayət hüququ, London, Sidney, Toronto, 1968.

Ədəbiyyat

• John Wells. Personaj rememoroj pri Ivo Lapenna, p. 308 en: Carlo Minnaja (red.). Eseoj memore al Ivo Lapenna. Danlando. 2001.
• Fonto laŭ Laine: Ulrich Lins, Utila Estas Aliĝo, p. 97.
• The Esperanto Movement. Hull. 1977. p. 248.
• Perspektivo. Studgrupo pri internacia lingvo (red.): Universala Esperanto-Asocio en la periodo 1970—1980.
• Tekstoj de la konkurso de la Premio Miyoshi 2001, sen loko 2002.
• Marcus Sikosek (Ziko van Dijk): Die neutrale Sprache. Eine politische Geschichte des Esperanto-Weltbundes. Bydgoszcz: Skonpres, 2006. ISBN 978-83-89962-03-4.
• Ulrich Lins: Ivo Lapenna kaj la komunistoj. En: la sama: Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA, UEA: Roterdamo 2008, p. 75-112.
• Ulrich Lins: La du flankoj de Ivo Lapenna, Beletra Almanako, nº 19, februaro 2014, Novjorko, Mondial. ISBN 9781595692771, ISSN 1937-3325.