İvo Lapenna
| İvo Lapenna | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 5 noyabr 1909[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 dekabr 1987[1] (78 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Fəaliyyəti | hüquqşünas, esperantoçu, universitet müəllimi[d] |
| Əsərlərinin dili | esperanto |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İvo Lapenna (5 noyabr 1909[1], Split – 15 dekabr 1987[1], Kopenhagen) — Yuqoslaviya hüquq professoru. Esperanto təbliğatçısı, 1964-1974-cü illərdə Dünya Esperanto Assosiasiyasının prezidenti vəzifəsində çalışmışdır. Esperantoda natiq, bir neçə kitabın müəllifi və UNESCO-nun Esperanto dilini tanıdığı 1954-cü il Montevideo Qətnaməsinin həmmüəllifi kimi tanınır.
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lapenna Xorvatiyanın Split şəhərində (sonralar Avstriya-Macarıstan) anadan olub. 1933-cü ildə Zaqrebdə fəlsəfə doktoru, 1947-ci ildə Zaqreb Universitetində, sonra isə Londonda professor olur. 1949-cu ildə Yuqoslaviyanı tərk edərək Parisdə, 1951-ci ildən Böyük Britaniyada yaşayıb. 1962-ci ildə Böyük Britaniya vətəndaşı olur. İvo Lapenna 1987-ci ildə dəfn olunduğu Kopenhagendə vəfat edir.
İvo Lapenna üç dəfə evlənir. Birinci həyat yoldaşı Emilija Lapenna, ikincisi Luba Lapenna, üçüncüsü Birthe Lapennadır (1986-cı ildən). Evliliklərdən İvo Lapennanın övladı yoxdur.[2]
Lapennin assosiasiyanın prezidenti olduğu müddətdə müxtəlif münaqişələr yaranıb. Onu şəxsiyyətə pərəstişdə, diqtədə və s. ittiham edirdilər. Bu münaqişələrdə Lapenna üstünlük təşkil edirdi. Lakin 1974-cü ildə Hamburqda keçirilən konqres zamanı o, Esperanto assosiasiyasının prezidentliyindən istefa verdiyini açıqladı. Komitə Humphrey R Tonkin-i yeni prezident seçdi. Lapenna UEA və TEJO-da bütün fəxri adlardan imtina etdi. Qurultayda baş verən hadisələr “kommunist çevrilişi” kimi şərh edilib.
1983-cü ildə Lapenna AIS San-Marino-nun yaradıcılarından biri olur. O, həmçinin esperanto hüquqşünaslarının ixtisaslaşdırılmış birliyinin təsisçilərindən biri olub. [3]
Natiqliq
[redaktə | mənbəni redaktə et]Lapenna üçün mühazirə və çıxış çox vacib idi. O, hətta bu barədə ilk dəfə 1950-ci ildə nəşr olunmuş “Ritorika” kitabını da yazıb. Onun çıxışları bu günə qədər yüksək reputasiyaya malikdir və mətn və disklərdə çap olunmaqda davam edir.
Elmi işləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Retoriko (Ritorika), 1950 və sonrakı nəşrlər.
- Beynəlxalq dil haqqında faktlar (1952).
- Principaro de Frostavallen, gvidlinioj pri information, (1956)
- Elektitaj paroladoj kaj prelegoj (Seçilmiş çıxışlar və mühazirələr): (ritorikaya əlavə) (1966).
- Esperanto en perspektivo (Esperanto in Perspektivdə) (1974), Ulrich Lins (tarixçi) və Tazio Carlevaro (yazıçı) ilə birgə müəllifdir.
- Hamburgo en retrospektivo (Retrospektivdə Hamburq) (1975/1977).
- Onun bəlkə də ən mühüm peşəkar işi “Diplomatiyanın tarixi”, Xorvat dilində, 1949-cu ildir.
- Dövlət və hüquq: Sovet və Yuqoslaviya nəzəriyyəsi, London 1964.
- Sovet cinayət hüququ, London, Sidney, Toronto, 1968.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- John Wells. Personaj rememoroj pri Ivo Lapenna, p. 308 en: Carlo Minnaja (red.). Eseoj memore al Ivo Lapenna. Danlando. 2001.
- Fonto laŭ Laine: Ulrich Lins, Utila Estas Aliĝo, p. 97.
- The Esperanto Movement. Hull. 1977. p. 248.
- Perspektivo. Studgrupo pri internacia lingvo (red.): Universala Esperanto-Asocio en la periodo 1970—1980.
- Tekstoj de la konkurso de la Premio Miyoshi 2001, sen loko 2002.
- Marcus Sikosek (Ziko van Dijk): Die neutrale Sprache. Eine politische Geschichte des Esperanto-Weltbundes. Bydgoszcz: Skonpres, 2006. ISBN 978-83-89962-03-4.
- Ulrich Lins: Ivo Lapenna kaj la komunistoj. En: la sama: Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA, UEA: Roterdamo 2008, p. 75-112.
- Ulrich Lins: La du flankoj de Ivo Lapenna, Beletra Almanako, nº 19, februaro 2014, Novjorko, Mondial. ISBN 9781595692771, ISSN 1937-3325.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Ivo (Ivan) Lapenna // Hrvatski biografski leksikon (xorv.). 1983.
- ↑ "İvo Lapennanın şəxsi xatirələri". 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-29.
- ↑ "Bioqrafiya". 2023-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-29.