Boris Akunin

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Boris Akunin
Qriqori Şalvoviç Çxartişvili
2013-cü ildə çəkilmiş foto
2013-cü ildə çəkilmiş foto
Doğum adı გრიგორი ჩხარტიშვილი
Təxəllüsləri Boris Akunin, Anatoli Brusnikin, Anna Borisova
Doğum tarixi (66 yaş)
Doğum yeri Zestafoni,
Gürcüstan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı Flag of the Soviet Union.svg SSRİ
Flag of Russia.svg Rusiya
Fəaliyyəti Yazıçı, belletrist, dramaturq, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas, ictimai xadim, baş redaktor
Fəaliyyət illəri 1980-ci illərdən indiyə qədər
Əsərlərinin dili rus, gürcü, yapon
İstiqamət posmodernizm
Janrlar detektiv, tarixi roman
Mükafatları 4-cü dərəcəli "Doğan günəş" ordeni
akunin.ru
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Boris Akunin (əsl adı Qriqori Şalvoviç Çxartişvili, gürcü: გრიგორი შალვას ძე ჩხარტიშვილი; 20 may 1956[1][2], Zestafoni və ya Tbilisi[3]) — rus yazıçısı, yaponşünas alim, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, ictimai xadim. Ayrıca Anatoli Brusnikin, Anna Borisova ədəbi təxəllüsləri ilə nəşr edilmişdir[4].

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qriqori Çxartişvili artilleriya zabiti, Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı, Qırmızı Ulduz ordeninin kavaleri [5] Şalva Noeviç Çxartişvili (1919-1997) və Moskva Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin məzunu, rus dili və ədəbiyyatı müəllimi Berta Isaakovna Brazinskinin (1921, Moskva - 2007) [6] ailəsində anadan olmuşdur. Atası Tsixsperdi (indiki Ozurqeti bələdiyyəsi) kəndində doğulmuşdu, müharibəni mayor rütbəsi ilə başa vurmuşdu. Anasının ailəsi əslən Taraşidən idi [7][8]. 1958-ci ildə ailə Moskvaya köçmüşdür. 1973-cü ildə ingilis dili təmayüllü 36 nömrəli məktəbi , 1978-ci ildə isə AsiyaAfrika ölkələri İnstitutunun (MSU) tarixşünaslıq və filologiya fakültələrini bitirib. Yapon və ingilis dillərindən bədii tərcümə ilə məşğul idi. Onun tərcüməsində Misima Yukio, Kenji Maruyama, Yasusi Inoue, Masaxiko Simada, Kobo Abe, Siniti Xosi, Takesi Kayko, Sexey Ooka kimi yapon müəlliflərinin əsərləri nəşr olunmuşdur. Habelə o, amerika və ingilis ədəbiyyatının nümayəndələri - T.Koraqessan Boyl, Malkolm Bredberi, Piter Ustinov və digərlərinində əsərlərini rus dilinə tərcümə etmişdir.

"Xarici Ədəbiyyat" (rus: "Иностранная литература") jurnalının baş redaktorunun müavini (1994-2000), 20 cildlik Yapon ədəbiyyatı antologiyasının baş redaktoru, "Puşkin Kitabxanası" (Soros Fondu meqaproyektinin İdarə Heyətinin sədri olmuşdur. "Xarici" (rus: "Иностранка") nəşriyyatında çalışmış, "Yorğunluğun müalicəsi" seriyasının tərtibçisidir. 1998-ci ildən bu yana B.Akunin təxəllüsü ilə bədii nəsr yazır. "B"-ni "Boris" olaraq kodlaşdırdığı bir neçə il sonra, yazıçı ilə tez-tez görülən müsahibələrdən aydın oldu. Yapon dilindəki "Akunin" (悪 人) Çxartişvilinin ədəbi qəhrəmanlarından birinə görə ("Almaz arabası" romanında), "cani, qəddar" kimi tərcümə olunur. Lakin başqa sözlə şərin tərəfində dayanan nəhəng bir şəxsiyyət kimi də qələmə verilir (supercani). Tənqidi və sənədli əsərlərini əsl adı altında nəşr etdirir.

"Yeni Detektiv" seriyasından ona şöhrət gətirən roman və qısa hekayələrindən əlavə (Erast Fandorinin sərgüzəştləri), Akunin "Əyalət detektivi" seriyasını yaratmış (Pelaqeya bacının sərgüzəştləri), "Magistrın sərgüzəştləri", "Janrlar" və "Yorğunluğun müalicəsi" seriyasının tərtibçisi olmuşdur. 2000-ci ildə Akunin "Taclandırma və ya Romanovların sonuncu nümayəndəsi" əsərinə görə "Buker - Smirnoff" mükafatına namizəd oldu, ancaq finalçılar arasına düşə bilmədi. Lakin həmin il "Antibuker" və "Taclandırma" mükafatının qalibi oldu. 2003-cü ildə "Azazel" romanı "Qızıl Xəncər" bölməsində Britaniya kriminal-yazıçılar Birliyinin qısa siyahısına düşmüşdü.

Çxartişvilinin əsərləri ingilis, bolqar, macar, italyan, alman, polyak, fransız, isveç, yapon və digər dillərə tərcümə olunmuşdur. Yazıçının özünün dediyinə görə, kitabları dünyanın otuzdan çox dilində nəşr olunur və kommersiya baxımından uğur qazanır [9]. "Forbes" jurnalının rus versiyasına görə, AvropadaABŞ-da ən böyük nəşriyyatlarla müqavilə bağlayan Akunin xaricdə tanınan on rus mədəniyyət xadimi arasındadır [10]. "Komsomolskaya Pravda" qəzeti XXI əsrin ilk onilliyinin nəticələrinə görə, Akunini Rusiyanın ən populyar yazıçısı elan etmişdir [11]. "Rospeçat"ın "Rusiyanın kitab bazarı"nın 2010-cu il üçün hesabatına görə, onun kitabları ən çox nəşr olunan ilk onluqdadı [12].

Ailə həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ailəlidir. Birinci həyat yoldaşı milliyyətcə yapondur. Akunin onun ilə bir neçə il yaşayıb. İkinci həyat yoldaşı - Erika Ernestovna korrektor və tərcüməçidi. Uşaqları yoxdur. 2014-cü ildən ailəsi ilə birlikdə Londonda yaşayır.

Əsərləri və tərcümələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Janrlar" seriyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Janrlar" - Boris Akuninin bir neçə seriya romanlarıdır, burada yazıçı bir növ janr ədəbiyyatının sınağına cəhd edir, burada ədəbi üslubların hər biri ayrıca bir əsərlə təmsil olunur [13][14].

Boris Akunin

Bu kolleksiyaya daxildir:

  • "Oğlanlar üçün uşaq kitabı"
  • "Casus roman"
  • "Fantastika"
  • "Kvest"
  • "Qızlar üçün uşaq kitabı" (Qloria Mu ilə həm müəllif)

Boris Akunin "Janrlar" ideyasını bu şəkildə izah edir:

" Əgər "Yeni Detektiv" seriyası - "Erast Fandorinin sərgüzəştləri" - detektiv romanın çeşidlər toplusudursa: fitnəkar, yaramaz, yüksək cəmiyyət, siyasi, kriminal və s., bu seriyanın vəzifəsi daha genişdir. Burada müxtəlif fantastik janrların "təmiz" nümunələri təqdim ediləcək və kitabların hər biri müvafiq janr adlanır. İlk gediş - 2004-cü ilin fevralında bir həftə aralığında satışa çıxarılacaq üç kitabdır. Fevralın 4-ü "Uşaq kitabı", fevralın 11-i - "Casus romanı", fevralın 18-i - "Fantaziya" nəşr olunacaq. Gələcək planlara "Ailə dastanları", "İstehsal roman"ı, "Qorxulu kitab", "Qadın romantikası" və s. daxildir.
- "İzvestiya" qəzetinə müsahibədən, 24 dekabr 2004-cü il.
"

Anatoli Brusnikin və Anna Borisova[redaktə | mənbəni redaktə et]

2012-ci il yanvarın 11-də Boris Akunin müəllif olduğu "Jivoy Jurnal"dakı bloqunda [15] Anatoli Brusnikin təxəllüsü altında gizlətdiyini etiraf etdi. Bu adla üç tarixi roman nəşr olunmuşdur: "Doqquzuncu Xilaskar", "Fərqli zamanın Qəhrəmanı" və "Bellona". Həmçinin o, qadın təxəllüsü "Anna" altında yazılmış romanların da müəllifidir: "Orada ...", "Yaradıcı işçi" və "İlin vaxtları" [16].

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 2005-ci ildə Yaponiya Xarici İşlər Nazirliyinin diplomuna layiq görülmüşdür. Diplom Rusiya-Yaponiya münasibətlərinin dərinləşməsinə verdiyi töhfəyə görə verilmişdir. Mükafatın verilməsinin səbəbi Yaponiya və Rusiya arasında dövlətlərarası əlaqələrin qurulmasının 150 illiyi idi[17].
  • 2009-cu il aprelin 29-da dördüncü dərəcəyə yüksələn Gündoğar cəngavəri oldu</ref>[18]. Mükafatlandırma mayın 20-də Yaponiyanın Moskvadakı səfirliyində baş tutdu.
  • 2009-cu il avqustun 10-da Rusiya və Yaponiya arasında mədəni əlaqələrin inkişafındakı xidmətlərinə görə hökumətin himayəsi altında fəaliyyət göstərən Yaponiya Fondunun mükafatına layiq görüldü [19][20][21].
  • 2014-cü il martın 26-da "Rusiya Kitabları" XVII milli sərgi-yarmarkasının açılışı günü, Rusiyanın kitab nəşriyyatında ən pis fəaliyyətə görə "Abzas" peşəkar mətn mükafatı verildi.
  • “Rus dilinə qarşı xüsusilə cılız cinayətlər səbəbilə” "Fəxri savadsızlığa görə" xüsusi mükafat Boris Akuninə “Rusiya dövlətinin tarixi. İlkin dövrlərdən Monqol istilasına qədər [22] kitabına görə verildi.
  • Noma mükafatı laureatı (2007, "Kodansya" nəşriyyatı, Yaponiya) - "yazıçı Yukio Misimanın yapon əsərlərinin ən yaxşı tərcüməsinə görə" [23].

Tənqid[redaktə | mənbəni redaktə et]

Stanislav Qovoruxin:

" Akuninin uğuru məni təəccübləndirmir. Artıq heç nə məni təəccübləndirə bilməz. Bu gün kinoteatr tamaşaçıları və oxu ictimaiyyəti ciddi şəkildə dəyişib. Filmlərə gedənlərin altmış faizi yeniyetmələrdir. İyirmi beş faizi ofis işçiləridi, hansı ki, inkişaf səviyyəsi hətta yeniyetmələrin səviyyəsindən daha aşağı olan otuz yaşlı ağılsızlardı. İndi yalnız centlmen dəstinə daxil olanları oxuyurlar: Murakami, Koelo, Akunin, Dontsova və digərləri. Akunin tarixi roman deyil, bu yalançı tarixdir. Sovet Oxucular Birliyinin üzvü, çox oxuyan və asanlıqla nəşr olunan ədəbiyyat okeanında asanlıqla gəzən bir insan kimi oxumaq darıxdırıcıdır [24]. "

Pavel Basinski:

" Akunin-Çxartişvilini tanıyıram. O, yüz faiz qərbpərəst, yüz faiz qlobalist və yüz faiz sağçı liberaldır. Onun bütün romanları - bu barədə əvvəllər də yazmışam və indi də israr edirəm - tamamilə ideolojidir. Məsələn, Qorkinin sentimental "Ana" ramanından daha böyük dərəcədə, ya da Koçetovun sadəlövh xəbərdarlıq romanı "Nə istəyirsən?" kimi. Bu, daha maraqlıdır, çünki bu gün Akunin yeganə uğurlu "liberal" layihədir [25]. "

İqor Danilevski "Rusiya dövlətinin tarixi" kitabı haqqında:

" Bir sözlə, bu əsəri xalq tarixi adlandırılan janrla əlaqələndirmək olar - həvəskar həvəskar üçün yazdığı zaman keçmişə münasibətdə şəxsi nöqteyi-nəzərini ortaya qoyur. Əslində bu barədə Akunin özü danışır. Bu inanılmaz dərəcədə geniş yayılmış bir janrdır - hər il yüzlərlə, minlərlə deyilsə belə kitablar nəşr olunur. Onların yeganə fərqi odur ki, Akunin imzası ilə deyillər. Yalnız onun imzası "Rusiya Dövlətinin Tarixi" əsərinə bu qədər geniş maraq yaradır [26]. "

Ekranlaşdırılmış əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 2001 - Azazel (rejissor Aleksandr Adabaşyan)
  • 2004 - Türk Qambiti (rejissor Canik Fayziyev)
  • 2005 - Dövlət müşaviri (rejissor Filip Yankovski)
  • 2009 - Pelaqyia və Ağ Buldoq (rejissor Yuri Moroz) [27]
  • 2012 - Casus (rejissor Aleksey Andrianov) - "Casus romanı" əsərinin filmə uyğunlaşdırılması
  • 2019 - Dekorator (rejissor Anton Bormatov)

Sənədli filmləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • 2012 - "Bataqlıq qızdırması" filmində çəkilişlər [28][29].

Siyasi baxışları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Barus Akunin Rusiyada azad seçkilər (2011-2012) aksiyasından əvvəl jurnalistlərə müsahibə verir. 2012-ci il 26 fevral.

Qriqori Çxartişvili sərt açıqlamaları və Rusiya hökumətini tənqid etməsi ilə məşhurdur [30][31]. Məsələn, "Libération" qəzetinə verdiyi müsahibədə Çxartişvili Putini "sevilməkdən daha çox qorxutmağa üstünlük verən" imperator Kaliqula ilə müqayisə etmişdir [32]. Putinin sözlərinə görə, bu, Qriqori Çxartişvilinin gürcü mənşəli olduğuna görə şəxsi incikliyi ilə əlaqədardır [33]. Yazıçı YUKOS işini “postsovet dövrü məhkəməsinin ən utanc verici səhifəsi” adlandırmışdır [34]. 2010-cu ilin dekabrında M. Xodorkovski və P. Lebedevə verilən məhkəmə qərarından sonra Rusiyanın "amputasiya" planını təklif etmişdir [35]. 2011-ci il Dövlət Duması seçkilərindən sonra Qriqori Çxartişvili demişdir:[36]

" Bizi qarşıda hələ böyük sirk gözləyir. İndi ömürlük rəhbərliyə namizəd ön plana çıxacaq. Bütün çürük pomidorlar saxta bir partiyaya deyil, şəxsən önun özünə atılacaq - əziz və sevimli rəhbərə. Üç ay ərzində Putinin əhatəsində olan axmaq və hiyləgər təbliğatçılar əhalini yuxuya getməyə sövq edəcəkdir. Amma bütün bunların hesabını o verəcək.

Ölkəni gəzəcək, seçicilərlə görüşəcəkdir. Onu fitə basın, o bunu sevir. Və Moskvalılara həsəd aparın. Ümummilli liderin korteci keçəndə, tıxacda qalan bütün avtomobillərdən siqnal vermək üçün gözəl bir fürsətimiz var. Do-doo, Vladimir Vladimiroviç. Səslərimizi eşidirsiniz? Və sonra mətbuat katibiniz izah etsin ki, bunlar alqış səsləridir.

Aşağı siniflər artıq istəmədikdə, yuxarı dairələr tamamilə parçalananda və pul tükənəndə bir vəziyyət yaranacaq. Ölkə çaxnaşma başlayacaq. Sakit bir şəkildə ayrılmağınız üçün çox gec olacaq və atəş açmaq üçün əmr verəcəksiniz və qan töküləcək, ancaq yenə də sizi devirəcəklər. Düz sözümdü mən sizə Muəmmər Qəddafinin taleyini arzulamıram. Sağlamlıq problemləri, ailə vəziyyəti, əzrayılın gözünüzə görsənməsi. Sükanı bir varisə təhvil verərdiniz (başqa cür mümkün deyil) və o, sənin sakit qocalığının qayğısına qalacaq.

"

2012-ci ilin yanvarında Qriqori Çxartişvili, vətəndaşların seçki hüquqlarına riayət edilməsini izləmək məqsədi ilə seçici Liqası ictimai-siyasi təşkilatının qurucularından biri oldu. Elə həmin il "Bataqlıq qızdırması" filmindəki siyasi vəziyyətin şərhçisi kimi çıxış etdi [37].

2017-ci ilin yanvar ayında jurnalist və müxalifətçi Sergey Parxomenkonun PEN Mərkəzindən xaric edilməsinə etiraz olaraq, həmçinin ukraynalı rejissor Oleq Sentsovun həbsinə məhəl qoymamaq səbəbilə PEN Klubun beynəlxalq təşkilatının Rus bölməsi olan PEN Mərkəzini tərk etdi[38].

2019-cu ilin iyul ayında bir sıra media orqanları Akuninin ingilis dilli American Interest nəşrinə verdiyi müsahibəni tərcümə edərək, yazıçının "Rusiyanı parçalamağa" çağırdığını iddia etdi [39].

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Boris Akunin // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.). / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  2. Boris Akunin // Babelio (fr.). 2007.
  3. Akunin, Boris // Czech National Authority Database.
  4. "Бори́с Аку́нин". 2022-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-27.
  5. "Наградной лист Ш. Н. Чхартишвили (1943)". 2018-01-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  6. Б. И. Бразинская (1921—2007)[ölü keçid]
  7. О. А. Сухорукова «Семейные хроники» Arxivləşdirilib 2018-07-22 at the Wayback Machine: Родители матери — участник Гражданской войны Исаак Соломонович Файнгольд (1891—1975) и учительница Циля Григорьевна Бразинская (1899—?). Б. И. Бразинская была в первом браке замужем за поэтом Юрием Абрамовичем Окуневым (1919—1988).
  8. "Борис Акунин «Семейный сбор»". 2017-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  9. "Борис Акунин: «Писать не перестану никогда. Я ведь больше ничего не умею!»". Комсомольская правда. 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-26. (#parameter_ignored_suggest)
  10. "10 самых известных в мире представителей русского искусства. Борис Акунин". Forbes. 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-11. (#parameter_ignored_suggest)
  11. "Акунин, Коэльо и Роулинг – самые популярные в России авторы". Комсомольская правда. 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-26. (#parameter_ignored_suggest)
  12. "Роспечать назвала самых плодовитых писателей России". ДП.ру. 2012-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-26. (#parameter_ignored_suggest)
  13. "Борис Акунин: «Я никогда не сочинял шпионских романов в жанре „спокойно, Дункель!"»". Известия. 2004-12-23. 2013-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-04-15.
  14. Алла Латынина. Энтомология рода Фандориных // jurnal «Новый мир» (8). 2005.
  15. Любовь к истории — Проект «Авторы»: Анна Борисова
  16. Борис Акунин поспешил раскрыть секрет Анны Борисовой Arxivləşdirilib 2012-02-18 at the Wayback Machine // Известия
  17. "Борис Акунин награждён почетной грамотой МИД Японии". 2014-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  18. «Музей Фандорина» Arxivləşdirilib 2009-06-24 at the Wayback Machine
  19. "Борису Акунину присуждена премия Японского фонда // Новости Известия. — 2009. — 10 августа". 2018-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  20. "Григорий Шалвович Чхартишвили (Борис Акунин). Биографическая справка // Справки — РИА Новости. — 2011. — 20 мая". 2018-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  21. "Akunin book // Прохоренков В. Б. The Ebook. Книга об электронных книгах: основы, контент, устройства, программы. — М.; Берлин: 2016. — 416 с. — ISBN 978-5-4475-6221-2. — С. 413—415". 2018-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  22. "Литературную антипремию «Полный абзац» получила «Автобиография» Маргарет Тэтчер". Газета.Ру. 27 марта 2014. 2014-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-27.
  23. "Борис Акунин награждён премией Нома за перевод сочинений Юкио Мисимы". 2019-11-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  24. Что вы думаете о Борисе Акунине? Arxivləşdirilib 2013-06-22 at the Wayback Machine // Журнал «Сеанс»
  25. Павел Басинский. Космополит супротив инородца. Об «Алмазной колеснице» Бориса Акунина Arxivləşdirilib 2013-10-24 at the Wayback Machine
  26. Рудаков В. Преданья старины глубокой Arxivləşdirilib 2014-03-01 at the Wayback Machine // «Профиль» 28.01.2014
  27. Пелагия и белый бульдог (2009) Arxivləşdirilib 2009-03-05 at the Wayback Machine // Кино-Театр. РУ
  28. Братская могила интернета Arxivləşdirilib 2014-07-30 at the Wayback Machine — Блог Олеси Матвеевой — TOP.oprf.ru
  29. Братская могила Интернета Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine — Росбалт.ру
  30. Григорий Чхартишвили: Либо Путин избавится от путинизма, либо надо избавляться от Путина Arxivləşdirilib 2019-11-28 at the Wayback Machine. snob.ru.
  31. Борис Акунин: Россия превратится в театр марионеток под управлением Барабаса Arxivləşdirilib 2011-02-25 at the Wayback Machine. vazhno.ru.
  32. Борис Акунин: C Грузией Путин поступает, как император Калигула Arxivləşdirilib 2013-12-02 at the Wayback Machine. inosmi.ru.
  33. Путин критикует «Эхо» и готов к встрече с оппозицией Arxivləşdirilib 2013-10-24 at the Wayback Machine BBC Russian.
  34. Разговор писателя Григория Чхартишвили с Михаилом Ходорковским Arxivləşdirilib 2009-12-01 at the Wayback Machine // Esquire, октябрь 2008
  35. Писатель Борис Акунин настаивает на «ампутинации» России Arxivləşdirilib 2013-10-08 at the Wayback Machine. uaport.net.
  36. Борис Акунин предрекает Путину судьбу Каддафи Arxivləşdirilib 2012-02-21 at the Wayback Machine. mignews.co.il, 06.12.2011.
  37. «Болотная лихорадка» Arxivləşdirilib 2016-10-07 at the Wayback Machine. youtube.com.
  38. "Світлана Алексієвич вийшла з російського ПЕН-центру". 2017-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.
  39. "Б.Акунин: Не перестаю удивляться". 2019-07-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-28.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]