Evangelista Torriçelli

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Evangelista Torriçelli
(it. Evangelista Torricelli)
Doğum tarixi
Doğum yeri Feanza, İtaliya
Vəfat tarixi (38 yaşında)
Vəfat yeri Florensiya, İtaliya
Vəfat səbəbi ehtimal ki, tif xəstəliyi[d][1]
Dəfn yeri
  • San-Lorentso bazilikası[d]
Milliyyəti İtaliyan
Təhsili
Fəaliyyəti İxtiraçı, alim
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Evangelista Torriçelli (it. Evangelista Torricelli; 15 oktyabr 1608[2][3][…], Roma[1]25 oktyabr 1647[2][3][…], Florensiya[4][2][…]) — XVII əsrdə yaşamış İtalyan fizik və riyaziyyatçı. Toriçelli 1643-cü ildə hava təziqinin ölçmək üçün indi civəli barometr deyilən cihazı icad etmişdir.

Uşaqlıq vaxtlarından dəqiq elmlərə maraq göstərməyə başlamışdır. 1627-ci ildə Roma şəhərinə getmiş və burada hidrolika elminin banilərindən olan Benedetto Kastelli ilə birlikdə işləmişdir. Benedetto Kastelli Qalileo Qalileyin tələbələrindən bir idi və Evangelista Torriçellidə 1641-ci ildən etibarən Qalileo Qalileylə məktublaşmağa başlamışdır. Həmin ildə Kastellinin məsləhətlərindən sonra Qalileo Qaliley Evangelista Torriçellini Toskana şəhərinə dəvət etdi. Torriçelli Toskana şəhərinə gəldikdən, bir neçə həftə sonra Qalileo Qaliley vəfat etdi. Toskana knyazı şəhərdə elmi işlərlə məşğul olmağı Qalileo Qalileyə tapşırmışdı, onun ölümündən sonra bu vəzifəyə Evangelista Torriçelli gətirildi. 1644-cü ildə Torriçelli tərəfindən HəndəsəMexanika bölmələrinə aid olan bir kitab nəşr edildi.

Riyaziyyat sahəsində olan böyük bir boşluğu dolduran bu kitabda, eyni zamanda Qalileo Qalileyin mexanika sahəsində olan iki işidə yer almışdır. Torriçellinin HəndəsəMexanika sahələrində olan fəaliyyətinə ilk öncə heç kim önəm vermirdi. Onun əsas məqsədlərindən biridə hava təziqinin ölcmək üçün cihaz ixtira etmək idi. O, ilk dəfə olaraq hava təziqini şüşə qablara doldurulmuş civələr vasitəsi ilə etmək qərarına gəlmişdir. Bununla da dəniz səviyyəsində 1cm2 qədər düşən təziq 1033 g/cm² olaraq müəyyən edildi. Həyatının sonrakı dövründə müəllimi olmuş Qalileo Qalileyin Teleskopunun üzərində işlədi. 1643-cü ildə Evangelista Torriçelli hava təziqini ölçmək üçün Civəli barometri kəşf etdi.

Evangelista Torriçelli 1647-ci ilin 5 oktyabr tarixində İtaliyanın Florensiya şəhərində 38 yaşında vəfat etmişdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Uşaqlar üçün ensiklopediya. Riyaziyyat.", Bakı, "Şərq-Qərb", 2008. səh.611
  1. 1 2 Favino F. TORRICELLI, Evangelista // Dizionario Biografico degli Italiani (it.). 2019. Vol. 96.
  2. 1 2 3 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. 1 2 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
  4. Гельфер Я. М. Торричелли Эванджелиста // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1977. Т. 26 : Тихоходки — Ульяново. С. 116.