Gülhüseyn Hüseynoğlu

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Gülhüseyn Hüseynoğlu
Gülhüseyn Hüseyn oğlu Abdullayev
Gülhüseyn Hüseynoğlu.gif
Doğum adı Gülhüseyn Abdullayev
Doğum tarixi 16 oktyabr 1923(1923-10-16)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 8 iyul 2013(2013-07-08) (89 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti azərbaycanlı
Fəaliyyəti yazıçı
Əsərlərinin dili Azərbaycan dili
İlk əsəri "Ana" hekayəsi (1944)
Mükafatları "Azərbaycan Respublikasının xalq yazıçısı" fəxri adı — 2005

Gülhüseyn Hüseyn oğlu Abdullayev və ya Gülhüseyn Hüseynoğlu (16 oktyabr 1923, Mollaoba – 8 iyul 2013, Bakı) — azərbaycanlı yazıçı, nasir, ədəbiyyatşünas, 1958-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor (1988), Azərbaycanın Xalq yazıçısı (2005). Antisovet "İldırım" təşkilatının qurucularından biri.[1][2]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gülhüseyn Hüseynoğlu 1923-cü il oktyabrın 16-da Azərbaycanın Masallı rayonunun Mollaoba kəndində anadan olmuşdur.

Gülhüseyn Hüseynoğlu 8 iyul 2013-cü ildə vəfat etmişdir[3].

Təhsili[redaktə | mənbəni redaktə et]

3–4 yaşındaikən ailəsi Bakıya köçdüyündən orta təhsilini burda almışdır. 1947-ci ildə ADU-nun filologiya fakültəsini bitirmişdir. aspiranturaya qəbul olunmuş, lakin şəxsiyyətə pərəstiş dövründə həbs edilmiş, 25 il azadlıqdan məhrum olunmuşdur. 1956-cı ildə ona tam bəraət verilmiş, aspiranturaya bərpa edilmişdir.

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əmək fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əmək fəaliyyətinə hələ tələbə ikən, 1942-ci ildə "Kommunist" qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi olaraq başlayan Gülhüseyn Hüseynoğlu 1945–1947-ci illərdə "Ədəbiyyat qəzeti" redaksiyasında, 1947–1948-ci illərdə isə Gənc Tamaşaçılar Teatrının pedaqoji şöbəsində işləmişdir.

Mikayil Müşfiq adina 18 N-li məktəbdə dərs demişdir.

Elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1957-ci ildə Universitetdə müəllim saxlanmışdır. Universitetin Filologiya fakültəsində Müasir Azərbaycan Sovet ədəbiyyatı kafedrasında müəllim, baş müəllim, dosent və professor vəzifələrində çalışmışdır.

M.Müşfiq barədə elmi monoqrafik əsərin, çoxlu tədqiqat xarakterli məqalələrin müəllifidir. O, şəxsiyyətə pərəstişin ilk qurbanlarından olan Mikayıl Müşfiq haqqında ilk monoqrafiyanın, ilk dissertasiyanın və ali məktəblər üçün ilk dərs vəsaitinin müəllifidir.

Ədəbi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Ana" adlı ilk hekayəsi 1944-cü ildə, "Bənövşə əfsanəsi" adlı ilk mənsur şeiri isə 1946-cı ildə işıq üzü görmüşdür. Gülhüseyn Hüseynoğlu ədəbiyyatımızda mənsur şerin ilk nümunələrini yaratmışdır.

M.Müşfiq barədə elmi monoqrafik əsərin, çoxlu tədqiqat xarakterli məqalələrin müəllifidir. Oçerk, povest və elmi-tədqiqat əsərləri yazsa da, bədii yaradıcılığında mənsur şeir və hekayə başlıca yer tutur. Azərbaycan ədəbiyyatında mənsur şerin yaradıcısı kimi tanınır.

Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının V qurultayından idarə heyətinin üzvü olmuşdur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin X qurultayında birliyin nəsr bölməsinin rəhbəri seçilmişdir. Əsərləri keçmiş SSRİ xalqlarının dillərinə tərcümə olunmuşdur. İndiyədək otuza yaxın kitabı kütləvi tirajla buraxılmışdır.

"İldırım" təşkilatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Antisovet İldırım təşkilatı – 1942-ci ildə sovet rejimi ilə mübarizə aparmaq və Azərbaycanın müstəqilliyini əldə etmək üçün qurulmuşdu.[4] Məqsədləri Azərbaycanı Sovetlər Birliyindən ayırmaq, Azərbaycanın müstəqilliyini əldə etmək, 1937–1938-ci illərdə həbs olunub xalq düşməni kimi damğalanan və Sibirə göndərilib güllələnən yazıçıların işinə yenidən baxılmasına, onlara bəraət verilməsinə nail olmaq, Azərbaycan türkcəsini dövlət dili səviyyəsinə qaldırmaq idi. Təşkilatda daxilində yeganə yazıçı olan Gülhüseyn Hüseynoğlu xalq içində təbliğat işi aparmalı idi. Sonralar təşkilat üzvləri qərara gəlirlər ki, o zamanın öndə gedən sovet şairi Səməd Vurğunaazərbaycanlı olduğunu əsas götürərək məktub yazıb dəstək istəsinlər. G.Hüseynoğlunun diktəsilə İsmixan Rəhimov çap hərflərinə bənzər bir xətdə məktub yazır. Ümid edir ki, "Dönməzlər" imzasıyla yazılmış bu məktub əl hərflərilə yazılmadığından, ələ keçsə, xəttini tanımayacaqlar. Sən demə, yanılırmış. Səməd Vurğuna qohumları vasitəsilə məktub göndəriləndən bir sürə sonra şair onları ələ verir. 1945-ci ildə universitetlərdə bütün tələbələrin xətlərini yoxlama yazı işi bəhanəsilə əldə edirlər. Xəttatlıq elmi Sovetlər Birliyində elə inkişaf edibmiş ki, İsmixanın xəttini minlərlə tələbə arasından tanıyırlar. 9 ay izləyəndən sonra onu, daha sonra G. Hüseynoğlunu və digərlərini həbs edirlər. Ali Məhkəmənin qərarıyla onlardan üçünə (İsmixan Rəhimov, Gülhüseyn Hüseynoğlu, Hacı Zeynalov) güllələnmə cəzası verilir. O illərdə güllələnmə hökmü müvəqqəti götürüldüyündən hökm 25 il həbslə əvəzlənir. Digərləri isə 10 il həbs cəzasına məhkum edilirlər. Tanınmış romançı həmin üç nəfərdən biri kimi Sibirə sürgün edilir. Apardığı azadlıq hərəkatına görə, Tayşet və Bodaybo arasında 7 il ağac kəsməyə məhkum olunur. Nəhayət, Stalin öləndən sonra bir çox məsələlər kimi bu işə də yenidən baxmağa qərar verilir və 1955-ci ilin mayında "İldırım"çılar evlərinə qayıdırlar."

Beləliklə də, Gülhüseyn Hüseynoğlu Azərbaycanın ilk dissidentlərindən hesab olunur.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Xəzərin qoynunda Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1957, 48 səh.
  2. Bir ömrün çıraqları (hekayələr və povest). Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1958, 126 səh.
  3. Poylunun gənc çobanı. Bakı: Uşaqgəncnəşr, 1958, 36 səh.
  4. Etiraf (hekayələr və mənsur şeirlər). Bakı: Azərnəşr, 1961, 92 səh.
  5. Nigarançılığın sonu (hekayələr və mənsur şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1963, 75 səh.
  6. Mənsur şeirlər. Bakı: Azərnəşr, 1964, 44 səh.
  7. Ay nur çiləyəndə (hekayələr və mənsur şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1964, 88 səh.
  8. Yaşatmaq üçün (hekayələr və mənsur şerlər). Bakı: Azərnəşr, 1966, 155 səh.
  9. İtmiş keçi (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1967, 16 səh.
  10. Müşfiq (həyat və yaralıcılığı). Bakı: Azərnəşr, 1968, 107 səh.
  11. İnsan (mənsur şeirlər). Bakı: Gənclik, 1968, 32 səh.
  12. Beşincilər (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1969, 36 səh.
  13. Gözəl (mənsur şeirlər). Bakı: Gənclik, 1970, 26 səh.
  14. Sübh çağı. Bakı: Gənclik, 1970, 46 səh.
  15. Mücrü (mənsur şeirlər). Bakı: Gənclik, 1972, 109 səh.
  16. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Gənclik, 1974, 332 səh.
  17. Ömrümüz boyu (mənsur şeirlər və hekayələr). Bakı: Gənclik, 1978, 274 səh.
  18. İnsanlar və dalğalar (hekayələr, povestlər, ssenarilər). Bakı: Yazıçı, 1982, 316 səh.
  19. Qatar gedir (mənsur şeirlər və hekayələr). Bakı: Gənclik, 1983, 268 səh.
  20. Simic (hekayələr). Bakı: Gənclik, 1986, 20 səh.
  21. Yana-yana (hekayələr, povestlər, mənsur şeirlər, ssenarilər). Bakı: Yazıçı, 1986, 424 səh.
  22. Çətin yol (hekayələr, sənədli povest, mənsur şerlər). Bakı: Gənclik, 1987, 184 səh.
  23. M.Müşfiqin yaradıcılıq yolu (dərs vəsaiti). Bakı: BDU nəşriyyatı, 1987, 112 səh.
  24. Kişi kimi. Bakı: Gənclik, 1992, 90 səh.
  25. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə), I cild. Bakı: Azərnəşr, 1993, 340 səh.
  26. Seçilmiş əsərləri (iki cilddə), II cild. Bakı: Azərnəşr, 1993, 439 səh.
  27. Məhəbbətdirmi bu. Bakı: Gənclik, 1996, 452 səh.
  28. Mikayıl Müşfiq (albom-kitab). Bakı: İşıq, 1999, 152 səh.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Gülhüseyn Hüseynoğlu" (az.). azertag.az.
  2. ↑ "Mərhum yazıçı Gülhüseyn Hüseynoğlu haqda BİLMƏDİKLƏRİMİZ..." (az.). modern.az. 2021-06-16 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ "Azərbaycanın dissident şairi dünyasını dəyişdi". 2013-07-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-08.
  4. ↑ "Tribute: In Defense of My Mother Tongue" (İngiliscə). 2004. 2021-06-25 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Gülhüseyn_Hüseynoğlu&oldid=6756858"