Lüğət

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Lüğət
Avstriyanın Qrats jUniversitetinin çoxcildli lüğəti

Lüğət ya da sözlük — bəlli üslubla düzülən, anlamı ya da tərcüməsi verilən və deyilişi göstərilən sözlərin toplusudur. Çağdaş sözlüklər daha çox əlifba sırası ilə düzülür. Sözlüklər praktik xarakter daşısa da, onlarda ədəbiyyat nəzəriyyəsinin inkişafı da öz qarşılığını tapır və elmin normativ vəziyyətini əks edən qaynağa çevrilir.[1]

Lüğətlər həm Şərqdə, həm də Qərbdə qədim tarixi vardır. Lüğətlərdə adətən ədəbi və fəlsəfi terminlərin şərhi verilirdi. Ensiklopediya lüğətin izahlı forması idi. Şərqdə daha çox təriqət terminlərini şərh edən lüğətlər məşhurdur. Sufi poeziyası simvol, rəmz və alleqoriyalar üzərində qurulduğundan sufi mütəfəkkirləri geniş sufi lüğətləri yazırdılar.

Orta əsrlərin lüğətləri dini ehkama əsaslanırdı. Maarifçilik dövründən bəri yeni ideologiyaların hakim olmasının ardınsa yeni ensiklopediyaların yaranması ənənəsi yaranmışdır. Yeni lüğət və ensiklopediyalar terminləri yeni ideologiyaya uyğun yozaraq şərh edirdi.

Sovet dövründə ədəbiyyata dair marksist nöqteyi-nəzəri əks edən ədəbi və ensiklopedik lüğətlərin hazırlanması böyük miqyas almışdı.

İlk türk dilli lüğət Mahmud Kaşğarinin yazdığı "Divanü Lüğat-it-Türk"dür.

Lüğətlər iki cür olur:

  1. Ensiklopedik lüğətlər (başqa sözlə Ensiklopediya)
  2. Filoloji lüğətlər: izahlı, terminoloji, ikidilli, orfoqrafik, orfoepik, etimoloji lüğətləri filoloji lüğətlər adlanır.

İzahlı lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Filoloji lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Dialektoloji lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Tarixi, etnoqrafik lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Terminologiya lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İncəsənət terminləri lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Riyaziyyat, fizika, kimya, informatika terminləri lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Biotibbi, aqrar terminləri lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Coğrafiya, geologiya lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Mühasibat, ticarət, təsərrüfat lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Hüquqşünaslıq lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Hərbi lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Məhərrəmov Mustafa. Rusca-azərbaycanca qısa hərbi lüğət.-Bakı: Gənclik, 1975.- 127, [1] s.

İdman lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Ellada Tağıyeva, Fərhad Hüseynov. Rusca-Azərbaycanca basketbol terminləri lüğəti. «Mütərcim» nəşr., 2004.

Orfoqrafik lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Tərcümə lüğətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İkidilli lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İngilis dili və Azərbaycan dili

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Rus dili və Azərbaycan dili

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Rus dili və ləzgi dili

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Alman dili və Azərbaycan dili

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Fransız dili və Azərbaycan dili

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • Əmirbəyov İ., Yusifov X. , İsmayılov R., Mövlüyarova M. Fransızca-Azərbaycanca neft terminləri lüğəti. «Nurlan» nəşr., 2004.

Çoxdilli lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Çoxdilli terminoloji lüğətlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. Rəhim Əliyеv. Ədəbiyyаt nəzəriyyəsi. Bаkı: Mütərcim, 2008. 360 səh.

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]