Mantı
Mantı (türk. mantı; qaz. мәнті; qırğ. манты; özb. manti), mantu, buuz, pozı və ya mandu (kor. 만두, 饅頭) — Mərkəzi Asiya, Türkiyə, Tatarıstan, Başqırdıstan, Krım, Koreya və Monqolustan xalqların ənənəvi ətli xörəyləri.
Mantı, müxtəlif ədviyyatlarla dadlandırılan qıymanın, kiçik xəmir parçalarının içinə qoyulması və bu xəmir parçalarının suda qaynadılması ilə edilən ətli xəmir yeməyidir. Türk mətbəxinin olduğu qədər digər Orta Asiya mətbəxlərinin də bir parçası olan mantı, köhnə SSRİ ölkələrində də məşhur bir yeməkdir. Orta Asiyadan Anadoluya köçəri Türklər tərəfindən gətirilmişdir. Bəzi bölgələrdə mantıya tatar böreği deyilməsi, mantının köçəriliklə olan əlaqəsini təsdiqləməkdədir. Mantı, Uzaq şərqdə baozi və mandu adları ilə xatırlanan ətli/tərəvəzli xəmir yeməklərinə bənzəməkdədir.
Qazax mətbəxinə mantı istehsalı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xəmir parçalarının içinə qoyun ya da at əti qıyması qoyular, buxarda bişirilər, qara bibər əkilər, doğranmış balqabağı əlavə olunar. Üstünə kərəyağı, turş krem ya da soğan sousu tökülərək xidmət edilər.
Qırğız mətbəxində mantı istehsalı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xəmir parçalarının içinə qoyun əti, dana əti, kartof və balqabağı kimi vəsaitlərdən biri ya da bir neçəsi qoyular. Yağ əlavə olunar. Əlavə olunan yağ, mantıyı daha sulu və ləzzətli edər. Buxarda və ya suda qaynadılaraq ya da yağda qızardılaraq bişirilər. Üzərinə ümumiyyətlə kərəyağ qoyular və turş krem, xüsusi pomidor sousu və ya sirkə və qara bibər ilə ləzzətləndirilən təzə soğan halqaları əlavə edilərək xidmət edilər. Uşaqların sevdiyi bir yeməkdir. Bişirməsi zəhmətli və zaman alıcıdır. Mantı bişirmək, uşaqların da daxil olduğu bir ailə aktivitesidi
Türk mətbəxində mantı istehsalı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Üzərinə sarımsaqlı qatıq, sous və ərimiş kərəyağı tökülərək və sumak, quru nanə, qırmızı bibər əkilərək xidmət edilər. Türkiyənin ən gözəl, ən çox sevilən yerli yeməklərindən biri olaraq təqdim edilməkdədir. Mantı Kayseri ilə qaynaşdırılmışdır. Ayrıca Qır şəhər, Adana, Ax saray, Çorum, Mersin, Niğde, Sivas, Yumruq, Yozgat kimi ellərdə ənənəvi olaraq edilməkdədir. Son illərdə Türkiyənin hər yerində edilməkdə, hətta xaricdə yaşayan Türk vətəndaşlarının həsrət aradan qaldırmaq üçün etdiyidə bilinməkdədir. Mantı ən gözəl Kayseridə edilər. Hətta Kayseridə gəlin alınarkən yemək olaraq mantı 1 qaşığında 40 dənə olması lazım olduğu deyilərmiş