Nanə

Nanə
Mentha
Sünbüllü nanə (Mentha spicata) — Nanə cinsinin tipik növü.
Elmi təsnifat
Aləmi: Bitkilər Şöbə: Örtülütoxumlular Sinif: İkiləpəlilər Yarımsinif: Lamiid Sıra: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Dalamazkimilər Cins: Nanə
Elmi adı
Mentha L.
Sinonimlər
Pulegium Mill.
Vikinövlərdə sistematika Şəkil axtarışı ITIS   32264 NCBI   21819 EOL   38386 GRIN   7464 IPNI   30016176-2

Nanə və ya Yarpız (lat. Mentha) — dalamazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Dünyada 25-30 qədər növü olan, sağlamlıq baxımından son dərəcə faydalı, xoş qoxulu bir bitkidir. Daha çox nəmli yerləri sevir.

Faydaları

İştah açar. Sinirləri yatırar və bədənə rahatlıq verər. Stressə və baş ağrısına yaxşı gəlir. Spazm və ürək döyüntüsü riskini azaldır. Qızdırmanı salır. Həzm sistemi və mədə üçün çox faydalıdır. Həzmi asanlaşdırır. Qaz sökdürücüdür. Bağırsaq qurdlarını salmağa köməkçi olar. Xoraya və mədə yanmasına yaxşı gəlir. Qusmağı, ürək bulanmasını və ağrısını önləyər. Qrip, bronxit kimi soyuqdəymədə və öskürəkdə faydalıdır. Diş ağrısını və ağız qoxusunu aradan qaldırar. Ana südünü artırar. Əsəbi iqtidarsızlığa yaxşı gəlir.

İstifadəsi

Nanə salat və yeməklərə gözəl qoxusu və fərqli dadıyla ayrı bir ləzzət qatmaq üçün quru ya da təzə olaraq qatıla bilər. Ayrıca, nanə çayı həzmi asanlaşdırmaq üçün yeməklərdən sonra içilə bilər. Nanədən əldə edilən nanə yağı da müxtəlif məqsədlərlə istifadə edilməkdədir. Yarpaqlarından hazırlanan nanə çayı sakitlik verir. Soyuqdəyməni və ürək bulanmasını aradan qaldırır. Həzmi asanlaşdırır və bağırsaqdakı qazları sökər. Nanə suyuna bir miqdar sirkə qatılıb içilsə iç qanamaları dayandırmağa köməkçi olar. Nanənin sakitləşdirici təsiri nanə yağı üçün də etibarlıdır. Nanə yağı dəridəki yanıq ləkələrini aradan qaldırmaqda və soyuqdan qaynaqlanan şişlikləri endirmədə təsirlidir. Nanə qaynadılıb buxarı iylənilsə tənəffüs yollarını açar və soyuqdəyməyə yaxşı gəlir.

Növləri

• Mentha alaica Boriss.
• Mentha aquatica L.
• Mentha arvensis L.
  • Mentha arvensis var. arvensis
  • Mentha arvensis var. glabrata (Benth.) Fernald
  • Mentha arvensis var. javanica (Blume) Hook.f.
  • Mentha arvensis var. piperascens Malinv. ex Holmes
• Mentha australis R.Br.
• Mentha canadensis L.
• Mentha × carinthiaca Host
• Mentha cervina L.
• Mentha cunninghamii (Benth.) Benth.
• Mentha dahurica Fisch. ex Benth.
• Mentha × dalmatica Tausch
• Mentha darvasica Boriss.
• Mentha diemenica Spreng.
• Mentha × dumetorum Schult.
• Mentha gattefossei Maire
• Mentha × gayeri Trautm.
• Mentha × gentilis L.
• Mentha grandiflora Benth.
• Mentha japonica (Miq.) Makino
• Mentha × kuemmerlei Trautm.
• Mentha laxiflora Benth.
• Mentha × locyana Borbás
• Mentha longifolia (L.) L.
  • Mentha longifolia var. amphilema Briq. ex Rech.f.
  • Mentha longifolia var. asiatica (Boriss.) Rech.f.
  • Mentha longifolia subsp. capensis (Thunb.) Briq.
  • Mentha longifolia var. kotschyana (Boiss.) Briq.
  • Mentha longifolia subsp. longifolia
  • Mentha longifolia subsp. noeana (Briq.) Briq.
  • Mentha longifolia var. petiolata Boiss.
  • Mentha longifolia subsp. polyadena (Briq.) Briq.
  • Mentha longifolia var. schimperi (Briq.) Briq.
  • Mentha longifolia subsp. typhoides (Briq.) Harley
  • Mentha longifolia subsp. wissii (Launert) Codd
• Mentha × maximilianea F.W.Schultz
• Mentha micrantha (Fisch. ex Benth.) Heinr.Braun
• Mentha pamiroalaica Boriss.
• Mentha × piperita L.
• Mentha pulegium L.
• Mentha × pyramidalis Ten.
• Mentha requienii Benth.
• Mentha × rotundifolia (L.) Huds.
• Mentha royleana Wall. ex Benth.
  • Mentha royleana var. afghanica (Murata) Rech.f.
  • Mentha royleana var. detonsa (Briq.) Rech.f.
  • Mentha royleana var. royleana
• Mentha saturejoides R.Br.
• Mentha × smithiana R.A.Graham
• Mentha spicata L.
  • Mentha spicata subsp. condensata (Briq.) Greuter & Burdet
  • Mentha spicata subsp. spicata
• Mentha suaveolens Ehrh.
  • Mentha suaveolens subsp. insularis (Req. ex Gren. & Godr.) Greuter
  • Mentha suaveolens subsp. suaveolens
  • Mentha suaveolens subsp. timija (Coss. ex Briq.) Harley
• Mentha × verticillata L.
• Mentha × villosa Huds.
• Mentha × villosa-nervata Opiz

İstinadlar

Nanə:The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)