Qoçbuynuz Xanlıq xalçaları

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Xalça
Mir xalçaları
Xalça haqqında məlumatlar
Məktəbi Qarabağ xalçaçılıq məktəbi
Toxunması haqqında məlumatlar
Üslubu Qarabağ xalçaçılıq məktəbi

Qoçbuynuz Xanlıq — Qarabağ qrupunun xovlu və yun xalça növünün ən maraqlı nümunələrindən biri[[1]].

Ümumi məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]

1750-ci illərin əvvələrində Qarabağ xanı Pənahəli xan Şuşa şəhərini saldırdı. Şəhər ilk vaxtlar Pənahabad adlandırıldı və uzun illər Qarabağ xanlığının paytaxtı oldu. XVIII əsrdə Qarabağ xalçaçılıq məktəbi Şuşada cəmlənmişdir. XVIII əsrdə Şuşada klassik çeşnili xalçalarla yanaşı, Rusiyadan, eləcə də Avropadan gətirilmiş məcməyi, ətirli sabun, çit və digər müxtəlif məişət əşyaların üzərindən götürülmüş naxışlardan yeni xalça kompozisiyaları — "Bağçadagüllər", "Qoçbuynuz xanlıq", "Saxsıdagüllər", "Bulud" və s. çeşnilər toxunurdu. Qarabağ xalçalarının rəng — boyaq palitrası olduqca zəngindir. Bu palitra Qarabağ təbiətinin bütün rənglərinin ən zərif çalarlarını özündə əks etdirir. Qədim dövrlərdən Azərbaycan xalçalarının ara sahə yerliyi ənənəvi olaraq qırmızı rəngdə işlənmişdir. Müxtəlif bitkilərlə yanaşı, orta əsrlərdən burada rənglər cür — bəcür həşaratlardan alınmışdı. Onların içərisində qırmızı rəng almaq üçün ən geniş yayılmışı koşenildir. Xalq arasında ona "qırmız böcəyi", "qurd qırmız", "palıd cücüsü" deyilirdi.[2]

Bədii analiz[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sürməyi yerlikli bu xalçanın əsas bəzəyini ara sahədəki iki stilizə edilmiş "bağa" təsvirləri təşkil edir. Qarabağ xalçaları üçün xarakterik olan bu elementlər özünəməxsus tərtibatı ilə seçilir. Şəkəri yerlikli haşiyə "mollabaşı" adlanan elementlərlə bəzədilmişdir. Haşiyəni daxildən "siçandişi", xaricdən "S"-ə bənzər elementlərlə bəzədilmiş mədail əhatə edir. Ara sahənin boşluqları gül, çiçək və digər klassik elementlərlə doldurulmuşdur. Xalça yüksək keyfiyyətli əl üsulu ilə əyrilmiş və təbii boyaqlarla boyanmış iplərdən toxunmuşdur.

"Qoçbuynuz xanlıq" xalçasının ölçusü: 4' 53" x 4’ 33' (138 x 132 sm).

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Arxivlənmiş surət". 2021-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-05-23.
  2. "AZƏRBAYCANDA XALÇA SƏNƏTİNİN İNKİŞAFI". azerbaijan.az (az.). 2021-05-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-22.