Qorilla
| Qorilla | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gorilla | |||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||||||
|
XƏTA ranqı/rang parametrində taksonun ranqı göstərilməyib
|
|||||||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||||||
| Gorilla | |||||||||||||||||||||||||||||
| Sinonimlər | |||||||||||||||||||||||||||||
| Areal | |||||||||||||||||||||||||||||
.png) |
|||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
Qorilla (lat. Gorilla) — müasir primatlar dəstəsinin ən geniş yayılmış nümayəndələrindən olan meymun cinsi. Qərb qorillası nümunəsindən ilk dəfə olaraq 1847-ci ildə amerikan misyoneri Tomas Sevic tərəfindən qeydə alınıb.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
Yaşayan ən böyük humanoid və primat növləridir. Əksər primatlardan fərqli olaraq yerdə yaşayır. Bitkidir və Ekvatorial Afrikanın yağış meşələrində yaşayır. Qorilanın üç alt növü var. Qorilla DNT-nin 95% -i insan DNT-sinə bənzəyir. [1] Bu, onu şimpanzedən sonra insanın ikinci yaşayan qohumu (bonobo daxil olmaqla) edir. [2]
Anatomiya Bütün primatların ən böyüyü olan qorilla; Güclü, sərt döşlü və qarınları çıxıntılı bir heyvandır. Dərisi və saçları qara rəngdədir. Böyük burun deliklərinə və qaldırılmış bir qaş xəttinə malikdir. Bədəni çox böyükdür.
Kişi qorilla 180-200 sm boyundadır və 200 kiloqramdır. Nadir hallarda 300 kq ağırlığa və 250 sm hündürlüyə çatır. Dişi daha kiçik və çəkisi ən çox 100 kq-dır. Dağ qorillası ovalı qorilladan daha böyükdür. Sürüdə yaşayırlar. Qolları dizlərinə qədərdir. Qabırğası çox inkişaf etmiş, gözləri yuvalarına basdırılmış və burnu düzlənmişdir. Dişləri çox itidir. Aran qorilla alnı qırmızı qəhvəyi tüklərlə örtülmüş, dağ qorilla alnı qara rəngdədir. Bütün alt növlərin erkəyinin arxası gümüşü-ağ, qalan lələkləri isə qara rəngdədir. Narahat olmadıqca insanlara hücum etməz. Ancaq təhlükəli bir heyvan kimi tanınır.
Qorilla yumruqları ilə yeriyir. Şəhadət barmağı ilə görüşən baş barmaqlar sayəsində cisimləri asanlıqla tutur. Ağacın ətrafında gəzərkən, tutacağı budağın uzun qolları ilə bədən çəkisini çəkib çəkə bilməyəcəyini sınamadan və başa düşmədən üstünə atlamır.
Yaşayır Qorilla ümumiyyətlə sakit bir heyvandır ki, az qida ilə doysa da özünü rahat hiss edir. Yeganə təbii düşməni bəbirdir. Yoldaşları ilə döyüşmür. Gorillalar ümumiyyətlə kiçik ailə qruplarında yaşayırlar. Qrup bir kişi liderdən, 4-5 qadın və nəsildən ibarətdir. Qrup rəhbərinin ən azı on yaşı var. Gümüşü-ağ kürəyi sayəsində dərhal tanınır. Bu səbəbdən də erkək qorillalara "gümüş" deyilir. Qrupun hərəkətinə lider rəhbərlik edir. Kişi qorilla bəzən sürüsündə nüfuz sahibi olmaq üçün hər iki ayağının üstündə dayanır və hirsindən sinəsini yumruqlayır. Yan tərəfdə gəzir və əsəbi gurultularla ətrafını qorxudur.
Qorillalar; cücərtilər, yarpaqlar və meyvələrlə qidalanırlar. Gün ərzində yemək vermək üçün hər yerə gəzirlər. Köçərilər hər gecə bir yerdə düşərgə qurur. Dişi və cavan ağacların orta hündürlükdəki budaqlarında yuva qurur və orada uzanırlar. Böyük bədənli kişilər isə ağacın dibində budaqlardan düzəldilmiş sadə çarpayılarda kürəyini ağaca söykənərək oturub yatırlar. Gorillalar hər gün yuvalarını yenidən qurur və düzəldirlər.
Gorillalar yalnız Afrikada yaşayır. Dağ qorillalarının başında uzun bir saç düzümü var. Bu aran qorillalarında yoxdur. Gorilalar brakonyerlər tərəfindən yox olma təhlükəsi ilə üzləşirlər. Dağ qorilla nəsli kəsilmək üzrədir və yalnız Ruanda, Konqo Demokratik Respublikası və Uqanda yaşayır. Təbiətdə yalnız 280-300 dağ qorillası qalıb. Aran qorilla Konqo, Qabon, Kamerun, Konqo Demokratik Respublikası və Mərkəzi Afrika Respublikasında yaşayır. 15.000-30.000 düz qorilla təbiətdə qaldı. Rəqəmlər təxminlərdir.