Virtual qlobus
Virtual qlobus — Yerin və ya başqa bir dünyanın üçölçülü (3D) proqram modeli və ya təsviri. Virtual qlobus istifadəçiyə baxış bucağını və mövqeyini dəyişdirərək virtual mühitdə sərbəst hərəkət etmək imkanı verir. Adi qlobusla müqayisədə virtual qlobuslar Yer səthinin bir çox müxtəlif görünüşlərini təmsil etmək üçün əlavə imkanlara malikdir.[1] Bu görünüşlər coğrafi xüsusiyyətlər, insan tərəfindən yaradılmış yollar və binalar kimi xüsusiyyətlər və ya əhali kimi demoqrafik kəmiyyətlərin mücərrəd təsvirləri ola bilər.
"Microsoft" 20 noyabr 1997-ci ildə "Encarta Virtual Globe 98" formasında oflayn virtual qlobus buraxmış, ardınca 1999-cu ildə "Cosmi"nin "3D World Atlas"ı buraxılmışdır. İlk geniş yayılmış onlayn virtual qlobuslar "NASA WorldWind" (2004-cü ilin ortalarında buraxılmışdır) və "Google Earth" (2005-ci ilin ortalarında buraxılmışdır) idi.
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Virtual qlobuslar öyrənmə və ya naviqasiya üçün istifadə oluna bilər (GPS cihazına qoşulmaqla) və onların dizaynı məqsədlərinə uyğun olaraq xeyli dəyişir. Yer kürəsinin vizual olaraq dəqiq təmsilini təsvir etmək istəyənlər tez-tez peyk təsviri serverlərindən istifadə edirlər və təkcə fırlanma deyil, həm də böyütmək və bəzən üfüqləri əymək qabiliyyətinə malikdirlər. Çox vaxt bu cür virtual qlobuslar dünyanı çox təfərrüatlı şəkildə əhatə etməklə mümkün olduğu qədər həqiqi təsviri təmin etmək məqsədi daşıyır. Belə olduğu halda interfeys tez-tez insan tərəfindən yaradılmış xüsusiyyətləri vurğulamaq üçün sadələşdirilmiş qrafik örtükləri təmin etmək seçiminə malikdir, çünki bunlar fotoqrafik hava görünüşündən mütləq aydın görünmür. Mövcud olan bu cür təfərrüatlarla qaldırılan digər məsələ təhlükəsizlik məsələsidir, bəzi hökumətlər hava limanları və hərbi bazalar kimi həssas yerlərin təfərrüatlı görünüşlərinə çıxışın asanlığı ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etmişdilər.
Məqsədi planetin dəqiq təsviri deyil, sadələşdirilmiş qrafik təsviri olan başqa bir virtual qlobus növü də mövcuddur. Ən erkən kompüterləşdirilmiş atlaslar bu tip idi və daha az təfərrüat göstərsə də, bu sadələşdirilmiş interfeyslər hələ də geniş yayılmışdır, çünki azaldılmış qrafik məzmunu və istifadəçinin ekranı başa düşmə sürəti səbəbindən istifadə üçün daha əlverişlidir.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1993-cü ildə Almaniyanın "ART+COM" şirkəti ilk interaktiv virtual qlobus olan "Terravision" layihəsini hazırlamışdır. "Deutsche Post" tərəfindən "peyk şəkilləri, hava çəkilişləri, hündürlük məlumatları və memarlıq məlumatları əsasında Yerin şəbəkəli virtual təsviri" kimi dəstəklənir.[2]
Virtual qlobusların bir çox funksiyaları 1962-ci ildə kompüterlər vasitəsilə müxtəlif verilənlər bazalarına birləşdirilən nəhəng qlobus olan "Geoscope"un yaradılmasını nəzərdə tutan Bakminster Fuller tərəfindən nəzərdə tutulmuşdu. Bunun iqtisadiyyat, geologiya, təbii resurslardan istifadə və s. kimi mövzularla bağlı geniş miqyaslı qlobal nümunələri göstərmək üçün təhsil aləti kimi istifadə edilməyi planlaşdırılmışdır.[3]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Mahdavi-Amiri, A.; Alderson, T.; Samavati, S. "A Survey of Digital Earth". Computers & Graphics. 53. 2015: 95–117. doi:10.1016/j.cag.2015.08.005.
- ↑ "ART+COM Studios, Terravision". artcom.de. n.d. 2022-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-22.
- ↑ Buckminster Fuller Institute. "R. Buckminster Fuller's Geoscope". Buckminster Fuller Institute. October 7, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-23.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- VirtualGlobes@Benneten – screenshots of many virtual globes
 | ||
|---|---|---|
| Qitələr |  | |
| Okeanlar | ||
| Geologiya | ||
| Atmosfer | ||
| Ətraf mühit | ||
| Planetologiya | ||
| Tarix və cəmiyyət | ||