Saloniki: Redaktələr arasındakı fərq
k 85.100.42.44 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq MelancholieBot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
k Mardetanha tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq 85.100.42.44 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
||
| Sətir 18: | Sətir 18: | ||
Şəhərin əsası [[e.ə. 315]]-ci ildə Makedoniya hökmdarı Kassandr tərəfindən qoyulmuşdur. O, Term körfəzi sahilində yerləşən 26 kiçik yaşayış məntəqəsini birləşdirərək yeni şəhərə öz həyat yoldaşı, [[Makedoniyalı İsgəndər]]in ögey bacısı Fessalonikanın adını vermişdir. |
Şəhərin əsası [[e.ə. 315]]-ci ildə Makedoniya hökmdarı Kassandr tərəfindən qoyulmuşdur. O, Term körfəzi sahilində yerləşən 26 kiçik yaşayış məntəqəsini birləşdirərək yeni şəhərə öz həyat yoldaşı, [[Makedoniyalı İsgəndər]]in ögey bacısı Fessalonikanın adını vermişdir. |
||
== Tarixi == |
|||
Şəhər [[M. Ö. 315]] ilində Makedoniya kralı [[Cassander]] tərəfindən bu günki [[Thermi]]da qurulmuşdur. |
|||
== Tarixi == |
|||
Şəhər [[M. Ö. 315]] ilində Makedoniya kralı [[Cassander]] tərəfindən bu günki [[Thermi]]da qurulmuşdur. |
|||
=== Osmanlı dövrü === |
|||
Saloniki [[1430]] tarixində padşah [[II. Murat]]ın idarə etdiyi bir [[Osmanlı]] ordusu tərəfindən fəth edildi. [[15. əsr]] boyunca şəhərə [[Anadolu]]dan gətirilən çox sayda Türk yerləşdi. [[1492-ci]] ildə [[Osmanlı]]lar [[İspaniya]]dan qovulan Sefarad Yəhudilərə qapılarını açdıqlarında Saloniki Yəhudilerin yerləşmək üçün ən çox seçdikləri şəhər oldu. Saloniki 500 ilə yaxın bir müddət boyunca bir [[Osmanlı]] şəhəri olaraq qaldı. Növ növ [[Xristian]], [[Yəhudi]] və [[Müsəlman]] cəmiyyətlərin birlikdə uyğunlaşma içində yaşadığı əhəmiyyətli bir mədəniyyət və iqtisadiyyat mərkəzi halına gəldi. |
|||
17. əsrdə [[Sabetay Sevi]] tərəfində başladılan [[Sabetayizm]] hərəkəti Salonikidəki Yəhudiler arasında çox rəğbət tapdı. [[Sabetay Sevi]]ı izləyərək [[Müsəlman]] olan Yəhudilər Salonikidə [[Osmanlı Dövləti]]ın yeniləşmə səylərinə böyük qatqılarda tapıldılar. [[Jöntürk]] hərəkəti böyük ölçüdə Salonikidə inkişaf etdi. [[Osmanlı Dövləti]] padşahı [[II. Abdulhəmid]] taxtdan endirildikdən sonra [[1909-cu]] ildə Salonikiə sürgünə göndərildi. Lakin 3 il sonra Saloniki Yunanlıların əlinə keçincə [[İstanbul]]a geri göndərilmək məcburiyyətində qaldı. |
|||
[[1800]]lı illərin sonları və 1900-cü illərin başlarında Saloniki şəhərin etnik quruluşu: |
|||
{| class="wikitable" |
|||
!Yil |
|||
!Cəmi əhali |
|||
![[Yəhudilər]] |
|||
![[Türkiyə Türkleri|Türkler]] |
|||
![[Yunanlar]] |
|||
![[Bolqarlar]] |
|||
![[Romanlar]] |
|||
!Digər qruplar |
|||
|- |
|||
|1890<ref>Васил Кънчов, "Избрани произведения", Том II, "Македония. Етнография и статистика", Издателство "Наука и изкуство", София, 1970 p. 440 [http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_01.htm] '''(Bolqarca)'''</ref> |
|||
| align="right" |118.000 |
|||
| align="right" |55.000 |
|||
| align="right" |26.000 |
|||
| align="right" |16.000 |
|||
| align="right" |10.000 |
|||
| align="right" |2.500 |
|||
| align="right" |8.500 |
|||
|- |
|||
|1913<ref>Συλλογικο εργο, "Ιστορια του Ελληνικου Εθνους", History of Greek Nation Том ΙΔ, "ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ", Athens, 1973, p. 340. '''(Yunanca və İngiliscə)'''</ref> |
|||
| align="right" |157.889 |
|||
| align="right" |61.439 |
|||
| align="right" |45.889 |
|||
| align="right" |39.956 |
|||
| align="right" |6.263 |
|||
| align="right" |2.721 |
|||
| align="right" |1.621 |
|||
|} |
|||
=== Yunanıstan dövrü === |
|||
[[1912]]da [[Balkan Döyüşləri]] sonunda şəhər Yunanıstan rəhbərliyinə keçdi. [[Osmanlı]] orduları, şəhəri Yunan şəbəkələrinə döyüşmədən, ancaq şəhərdəki Türklərin can təhlükəsizliyinin təmin edilməsi şərtiylə buraxdılar. [[Osmanlı]] Ordusunun Salonikidə olan qüvvətləri də silahlarını Yunan şəbəkələrinə təslim etdilər. Ancaq Yunan şəbəkələri şəhəri təslim al/götürdükləri günün gecəsi şəhərdə yaşayan xeyli çox Türkü, aralarında Osmanlı əsgərləri də ol/tapılmaq üzrə qətl etmişlər. Şəhərin simvolu olan Osmanlıların tikdiyi Ağ Qüllə simvolik bir baptizm əməliyyatından keçərək ağa boyan idi. O gündən bəri Ağ Qüllə adıyla xatırlanan bu quruluşun ağ boyaları zamanla peyvəndimə uğradı və köhnə rəngini təkrar qazandı. |
|||
[[1917-ci]] ildə çıxan böyük bir yanğın şəhərin Türk bölgəsini az qala/haradasa tamamilə yox etdi. [[1924]] [[mübadele|nüfus mübadelesi]] sonunda şəhərdə geridə qalan bütün [[Türk]]ler [[Türkiye]]a köç etmək məcburiyyətində buraxıldı və [[Anadolu]]dan gələn [[Rum]] immiqrantlar gedən Türklərin yerini al/götürdü. Qısa bir müddət içində şəhərin əhali quruluşu tamamilə dəyişdi. Yunanlılar Salonikidə azlıqdaykən qısa bir müddət içində əzici bir əksəriyyət halına gəldilər. Beləcə Salonikiin [[Osmanlı]]-[[Türk]] mədəniyyətində oynadığı rol sona çatmış oldu. [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] [[10. İl Nutku]]ında "Kaş ki Salonikii də [[müqaviləs(n)i milli]] sərhədləri içərisinə ala bilsəydik" deyərək şəhərin Türklər üçün əhəmiyyətini vurğulamışdır. |
|||
[[şəkil:Thessaloniki_View.jpg|right|200px|thumb|Thermaic - Saloniki]] |
|||
[[şəkil: Street en Thessaloniki's Old Town Ano Poli July 2006.jpg|150px|thumb|Salonikidə Osmanlı dövründən qalma bir küçə]] Qısa bir müddət içində məscidlərin minarələri yıxıldı. Bəzi məscid və sinagoglar kilsəyə çevrildi. Köhnə [[Osmanlı]] evləri baxımsızlıqdan yox oldu. Şəhərin keçmişiylə əlaqəsi kəsilərək (!) bir [[Avropa]] şəhəri halına gətirildi. |
|||
[[II. Dünya Savaşı]]nda az qala/haradasa bütün [[Sefarad]] [[Yəhudi]] camaatı (50.000 adam) [[Alman]] [[Nazı]] işğalçıları tərəfindən [[toplama kampı]]na göndərilib öldürüldü. Beləcə [[Osmanlı]]dan qalma son köhnə və köklü və bir camaat yox edilmiş oldu. |
|||
Saloniki, [[1997]]da [[Avropa]] mədəniyyət paytaxtı seçildi. |
|||
==Qardaşlaşmış şəhərlər== |
==Qardaşlaşmış şəhərlər== |
||
21:20, 5 may 2009 tarixindəki versiya
Şablon:Şəhərlər informasiya qutusu
Saloniki (yun. Θεσσαλονίκη - Fessaloniki, Osmanlı türkcəsində سلانیك, türk. Selanik) - Yunanıstanın ikinci böyük şəhəri. Əhalisinin sayı 800 764,0 nəfər.
Şəhərin əsası e.ə. 315-ci ildə Makedoniya hökmdarı Kassandr tərəfindən qoyulmuşdur. O, Term körfəzi sahilində yerləşən 26 kiçik yaşayış məntəqəsini birləşdirərək yeni şəhərə öz həyat yoldaşı, Makedoniyalı İsgəndərin ögey bacısı Fessalonikanın adını vermişdir.
Tarixi
Şəhər M. Ö. 315 ilində Makedoniya kralı Cassander tərəfindən bu günki Thermida qurulmuşdur.
Tarixi
Şəhər M. Ö. 315 ilində Makedoniya kralı Cassander tərəfindən bu günki Thermida qurulmuşdur.
Osmanlı dövrü
Saloniki 1430 tarixində padşah II. Muratın idarə etdiyi bir Osmanlı ordusu tərəfindən fəth edildi. 15. əsr boyunca şəhərə Anadoludan gətirilən çox sayda Türk yerləşdi. 1492-ci ildə Osmanlılar İspaniyadan qovulan Sefarad Yəhudilərə qapılarını açdıqlarında Saloniki Yəhudilerin yerləşmək üçün ən çox seçdikləri şəhər oldu. Saloniki 500 ilə yaxın bir müddət boyunca bir Osmanlı şəhəri olaraq qaldı. Növ növ Xristian, Yəhudi və Müsəlman cəmiyyətlərin birlikdə uyğunlaşma içində yaşadığı əhəmiyyətli bir mədəniyyət və iqtisadiyyat mərkəzi halına gəldi.
17. əsrdə Sabetay Sevi tərəfində başladılan Sabetayizm hərəkəti Salonikidəki Yəhudiler arasında çox rəğbət tapdı. Sabetay Seviı izləyərək Müsəlman olan Yəhudilər Salonikidə Osmanlı Dövlətiın yeniləşmə səylərinə böyük qatqılarda tapıldılar. Jöntürk hərəkəti böyük ölçüdə Salonikidə inkişaf etdi. Osmanlı Dövləti padşahı II. Abdulhəmid taxtdan endirildikdən sonra 1909-cu ildə Salonikiə sürgünə göndərildi. Lakin 3 il sonra Saloniki Yunanlıların əlinə keçincə İstanbula geri göndərilmək məcburiyyətində qaldı.
1800lı illərin sonları və 1900-cü illərin başlarında Saloniki şəhərin etnik quruluşu:
| Yil | Cəmi əhali | Yəhudilər | Türkler | Yunanlar | Bolqarlar | Romanlar | Digər qruplar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1890[1] | 118.000 | 55.000 | 26.000 | 16.000 | 10.000 | 2.500 | 8.500 |
| 1913[2] | 157.889 | 61.439 | 45.889 | 39.956 | 6.263 | 2.721 | 1.621 |
Yunanıstan dövrü
1912da Balkan Döyüşləri sonunda şəhər Yunanıstan rəhbərliyinə keçdi. Osmanlı orduları, şəhəri Yunan şəbəkələrinə döyüşmədən, ancaq şəhərdəki Türklərin can təhlükəsizliyinin təmin edilməsi şərtiylə buraxdılar. Osmanlı Ordusunun Salonikidə olan qüvvətləri də silahlarını Yunan şəbəkələrinə təslim etdilər. Ancaq Yunan şəbəkələri şəhəri təslim al/götürdükləri günün gecəsi şəhərdə yaşayan xeyli çox Türkü, aralarında Osmanlı əsgərləri də ol/tapılmaq üzrə qətl etmişlər. Şəhərin simvolu olan Osmanlıların tikdiyi Ağ Qüllə simvolik bir baptizm əməliyyatından keçərək ağa boyan idi. O gündən bəri Ağ Qüllə adıyla xatırlanan bu quruluşun ağ boyaları zamanla peyvəndimə uğradı və köhnə rəngini təkrar qazandı.
1917-ci ildə çıxan böyük bir yanğın şəhərin Türk bölgəsini az qala/haradasa tamamilə yox etdi. 1924 nüfus mübadelesi sonunda şəhərdə geridə qalan bütün Türkler Türkiyea köç etmək məcburiyyətində buraxıldı və Anadoludan gələn Rum immiqrantlar gedən Türklərin yerini al/götürdü. Qısa bir müddət içində şəhərin əhali quruluşu tamamilə dəyişdi. Yunanlılar Salonikidə azlıqdaykən qısa bir müddət içində əzici bir əksəriyyət halına gəldilər. Beləcə Salonikiin Osmanlı-Türk mədəniyyətində oynadığı rol sona çatmış oldu. Atatürk 10. İl Nutkuında "Kaş ki Salonikii də müqaviləs(n)i milli sərhədləri içərisinə ala bilsəydik" deyərək şəhərin Türklər üçün əhəmiyyətini vurğulamışdır.
Qısa bir müddət içində məscidlərin minarələri yıxıldı. Bəzi məscid və sinagoglar kilsəyə çevrildi. Köhnə Osmanlı evləri baxımsızlıqdan yox oldu. Şəhərin keçmişiylə əlaqəsi kəsilərək (!) bir Avropa şəhəri halına gətirildi.
II. Dünya Savaşında az qala/haradasa bütün Sefarad Yəhudi camaatı (50.000 adam) Alman Nazı işğalçıları tərəfindən toplama kampına göndərilib öldürüldü. Beləcə Osmanlıdan qalma son köhnə və köklü və bir camaat yox edilmiş oldu.
Saloniki, 1997da Avropa mədəniyyət paytaxtı seçildi.
Qardaşlaşmış şəhərlər
 |
 |
İskəndəriyyə (Misir), 1993 |
 |
Fayl:Bologna-Stemma.png | Bolonya (İtalya), 1984 |
 |
 |
Bratislava (Slovakiya), 1986 |
 |
 |
Köln (Almaniya), 1988 |
Şəhərin görünüşü
