Dmitri Mendeleyev: Redaktələr arasındakı fərq

Dmitri Mendeleyev
Dmitri Mendeleyev
	rus. Дмитрий Иванович Менделеев
Doğum adı	Дмитрій Ивановичъ Менделѣевъ
Doğum tarixi	8 (20) fevral 1834[…]
Doğum yeri	Tobolsk, Tobolsk quberniyası[d], Rusiya imperiyası[…];
Vəfat tarixi	20 yanvar (2 fevral) 1907[…] (72 yaşında)
Vəfat yeri	Sankt-Peterburq, Sankt-Peterburq quberniyası[d], Rusiya imperiyası[…];
Vəfat səbəbi	ağciyər iltihabı
Dəfn yeri	Literatorski mostki[d];
Həyat yoldaşları	Anna İvanova Popova[d] (1882–bilinmir),; Feozva Nikitiçna Leçeva[d] (1862–1882);
Uşaqları	Vladimir Mendeleyev[d],; Lyubov Blok,; Vasili Mendeleyev[d];
Atası	İvan Pavloviç Mendeleyev[d]
Elm sahələri	kimya, fizika, iqtisadiyyat, geologiya, metrologiya, Kimyəvi element, Kimyəvi elementlərin dövri cədvəli
Elmi dərəcəsi	Doktor (1865);
İş yerləri	Sankt-Peterburq İmperator Universiteti[d] (1857–1890),; Reşelev liseyi[d] (1855–1856),; Sankt-Peterburq Texnologiya İnstitutu[d] (1863–1872),; Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti;
Təhsili	Baş Pedoqoji İnstitutu[d] (1850–1855),; Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti,; Sankt-Peterburq Dövlət Texnologiya İnstitutu[d];
Tanınmış yetirmələri	Sergey Prokudin-Qorski
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1892–),; Prussiya Elmlər Akademiyası[d] (1900–),; Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası[d] (1904–),; İsveç Kral Elmlər Akademiyası (1905–),; Göttingen Elmlər Akademiyası[d],; Peterburq Elmlər Akademiyası (1876–),; Macarıstan Elmlər Akademiyası (1900–),; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1889–),; Amerika Fəlsəfə Cəmiyyəti[d],; ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1903–);
Mükafatları	;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

14:07, 28 avqust 2017 tarixindəki versiya

Dmitri İvanoviç Mendeleyev (27 yanvar 1834, Тоbolsk, Rusiya İmperiyası — 20 yanvar 1907, Sankt-Peterburq) — Rusiya alimi və ictimai xadimi, kimyaçı, fizik, iqtisadçı, texnoloq, geoloq, meteoroloq, pedaqoq, ensiklopediyaçı, kimyəvi elementlərin dövri cədvəlinin yaradıcısı.

Elmi fəaliyyəti

Məşhur kimyaçı M.Cua yazırdı: "O, XIX əsrin ən dahi kimyaçılarından biridir; birləşmələrin fiziki konstantına dair çoxsaylı ölçülər aparmışdır (həcmləri, genişlənmələr və s.). Donetsk daş kömür yataqlarını tədqiq etmiş, məhlulların hidrat nəzəriyyəsini işləmişdir. "Kimyanın əsasları"nı yazmışdır (1868-1871) — Bu əsər qeyri-üzvi kimya alimlərinin tədqiqlərinə ciddi təsir etmişdir".^[8]

D.Mendeleyev kimya, kimya texnologiyası, fizika, iqtisadiyyat, texnologiya, geologiya, meteorologiya, dirijabl uçuşu, kənd təsərrüfatı, xalq maarifi və istehsalat qüvvələrinin inkişafı ilə bağlı bir çox dəyərli tədqiqatların müəllifidir.

D. Меndeleyev 1854-1856-ci illərdə kristallarda izofirizm halını tədqiq etmiş, birləşmələrin kristal forması ilə kimyəvi tərkibi arasında əlaqəni müəyyənləşdirmiş, eləcə də kimyəvi elementlərin xüsusiyyətlərinin onların atom kütləsindən asılılığını kəşf etmişdir.

1860-cı ildə duru maddələrin mütləq qaynama temperaturunu və ya "böhran temperaturu" anlayışını kəşf etmişdir.

16 dekabr 1860-cı ildə o yazırdı: "...mənim fəaliyyətimin əsas predmeti fiziki kimyadır" ^[9].

D.İ. Меndeleyev Rusiyada ilk "Üzvi kimya" (1861) dərsliyinin müəllifidir.

1859-cu ildə piknometr quraşdırır. Cihaz vasitəsilə mayenin qatılığını müəyyənləşdirmək mümkün olur. 1865-1887-ci illərdə məhlulların hidrat nəzəriyyəsini işləyib hazırlayır. Həmçinin dəyişik tərkibli birləşmələrin mövcudluğu ideyasını irəli sürür.

Qaz mühütünü tədqiq edərək, Mendeleyev 1874-ci ildə ideal qazın ümumi tənliyini tərtib edir. Bu 1834-cü ildə fizik Klapeyronun kəşf etdiyi qazın vəziyyətinin temperaturdan asıllılığı barədə qanuna ciddi əlavə idi. Sonradan bu bərəbərlik Klapeyron-Mendeleyev bərabərliyi adlandırıldı.

1877-ci ildə Mendeleyev neftin ağır led zeppelin yaranması nəzəriyyəsini irəli sürür. Ancaq bu ideya hazırda qəbul edilmir. Həmçinin neftin hissə-hissə ötürülməsi təklifini irəli sürür. O, Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərində 20 yanvar 1907-ci ildə 72 yaşında vəfat etmişdir.

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ ⁷ ⁸ ⁹ ¹⁰ ¹¹ ¹² ¹³ ¹⁴ ¹⁵ ¹⁶ ¹⁷ ¹⁸ ¹⁹ ²⁰ https://www.biography.com/people/dmitri-mendeleyev-9405465.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Чугаев Л. Менделеев, Дмитрий Иванович (rus.). // Новый энциклопедический словарь СПб: 1915. Т. 26. Мацеевский — Молочная кислота. С. 263–269.
↑ Чельцов И., В. К. Менделеев, Дмитрий Иванович (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1896. Т. XIX. С. 82–85.
↑ ¹ ² Mendeléeff, Dmitri Ivanovich (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911.
↑ ¹ ² NNDB (ing.). 2002.
↑ ¹ ² Погодин С. А. Менделеев Дмитрий Иванович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1974. Т. 16 : Мёзия — Моршанск. С. 67–69.
↑ Джуа М. История химии.: — М. Мир, 1966.
↑ Младенцев М. Н., Тищенко В. Е. Дмитрий Иванович Менделеев, его жизнь и деятельность. М.—Л., 1938. Т. С. 254—256

Mənbə

Летопись жизни и деятельности Д. И. Менделеева. Ответственный редактор А. В. Сторонкин. "Наука". Ленинград. 1984 (rus dilində)
Л. А. Чугаев. Дмитрий Иванович Менделеев. Биография русского гения. // Экология и жизнь, № 1, 2009.(rus dilində)
Манолов К. Великие химики. В 2-х томах. Т. II, 3-е изд., Мир, 1985, 440 c.(rus dilində)

Həmçinin bax

Kimyəvi elementlərin dövri cədvəli

[_b18b31a8e8839e49-1] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ ⁷ ⁸ ⁹ ¹⁰ ¹¹ ¹² ¹³ ¹⁴ ¹⁵ ¹⁶ ¹⁷ ¹⁸ ¹⁹ ²⁰ https://www.biography.com/people/dmitri-mendeleyev-9405465.

[_8300f1d462607b9e-2] ¹ ² ³ ⁴ Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.

[_c68b6b8e6d0a533f-3] ¹ ² ³ ⁴ Чугаев Л. Менделеев, Дмитрий Иванович (rus.). // Новый энциклопедический словарь СПб: 1915. Т. 26. Мацеевский — Молочная кислота. С. 263–269.

[_41b8f32e20248331-4] Чельцов И., В. К. Менделеев, Дмитрий Иванович (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1896. Т. XIX. С. 82–85.

[_b5bd4b0f7da5cfd0-5] ¹ ² Mendeléeff, Dmitri Ivanovich (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911.

[_fe387ec1646e64eb-6] ¹ ² NNDB (ing.). 2002.

[_ea9c41285fad3dfb-7] ¹ ² Погодин С. А. Менделеев Дмитрий Иванович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1974. Т. 16 : Мёзия — Моршанск. С. 67–69.

[8] Джуа М. История химии.: — М. Мир, 1966.

[9] Младенцев М. Н., Тищенко В. Е. Дмитрий Иванович Менделеев, его жизнь и деятельность. М.—Л., 1938. Т. С. 254—256

[1]

[3]

[4]

[7]

[5]

[2]

[6]

[8]

[9]

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
 {{Alim
- |Adı                  = Dmitri Mendeleyev
+ |Adı                  = Dmitri İvanoviç Mendeleyev
  |Orijinal adı         =
  |Şəkil                = DIMendeleevCab.jpg
@@ Sətir 24: / Sətir 24: @@
 }}
-'''Dmitri Mendeleyev''' ([[27 yanvar]] [[1834]], [[Тоbolsk]], [[Rusiya İmperiyası]] — [[20 yanvar]] [[1907]], [[Sankt-Peterburq]]) — Rusiya alimi və ictimai xadimi, kimyaçı, fizik, iqtisadçı, texnoloq, geoloq, meteoroloq, pedaqoq, ensiklopediyaçı, [[kimyəvi elementlərin dövri cədvəli]]nin yaradıcısı.
+'''Dmitri [[Dmitri Mendeleyev|İvanoviç]] Mendeleyev''' ([[27 yanvar]] [[1834]], [[Тоbolsk]], [[Rusiya İmperiyası]] — [[20 yanvar]] [[1907]], [[Sankt-Peterburq]]) — Rusiya alimi və ictimai xadimi, kimyaçı, fizik, iqtisadçı, texnoloq, geoloq, meteoroloq, pedaqoq, ensiklopediyaçı, [[kimyəvi elementlərin dövri cədvəli]]nin yaradıcısı.
 == Elmi fəaliyyəti ==

Dmitri Mendeleyev: Redaktələr arasındakı fərq

14:07, 28 avqust 2017 tarixindəki versiya

Mündəricat

Elmi fəaliyyəti

İstinadlar

Mənbə

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

Dmitri Mendeleyev
rus. Дмитрий Иванович Менделеев^[1]

Doğum adı	Дмитрій Ивановичъ Менделѣевъ
Doğum tarixi	8 (20) fevral 1834^[3]^[4]^[…]
Doğum yeri	Tobolsk, Tobolsk quberniyası^[d], Rusiya imperiyası^[3]^[7]^[…]
Vəfat tarixi	20 yanvar (2 fevral) 1907^[3]^[5]^[…] (72 yaşında)
Vəfat yeri	Sankt-Peterburq, Sankt-Peterburq quberniyası^[d], Rusiya imperiyası^[5]^[7]^[…]
Vəfat səbəbi	ağciyər iltihabı^[3]^[1]
Dəfn yeri	Literatorski mostki^[d]^[1]
Həyat yoldaşları	Anna İvanova Popova^[d] (1882–bilinmir)^[1], Feozva Nikitiçna Leçeva^[d] (1862–1882)
Uşaqları	Vladimir Mendeleyev^[d]^[1], Lyubov Blok^[1], Vasili Mendeleyev^[d]^[1]
Atası	İvan Pavloviç Mendeleyev^[d]
Elm sahələri	kimya^[1], fizika, iqtisadiyyat^[1], geologiya^[1], metrologiya^[1], Kimyəvi element^[2], Kimyəvi elementlərin dövri cədvəli^[2]
Elmi dərəcəsi	Doktor (1865)
İş yerləri	Sankt-Peterburq İmperator Universiteti^[d] (1857–1890)^[1], Reşelev liseyi^[d] (1855–1856)^[1], Sankt-Peterburq Texnologiya İnstitutu^[d] (1863–1872), Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Təhsili	Baş Pedoqoji İnstitutu^[d] (1850–1855), Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti, Sankt-Peterburq Dövlət Texnologiya İnstitutu^[d]
Tanınmış yetirmələri	Sergey Prokudin-Qorski
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1892–), Prussiya Elmlər Akademiyası^[d] (1900–), Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası^[d] (1904–), İsveç Kral Elmlər Akademiyası (1905–), Göttingen Elmlər Akademiyası^[d], Peterburq Elmlər Akademiyası (1876–), Macarıstan Elmlər Akademiyası (1900–), Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1889–), Amerika Fəlsəfə Cəmiyyəti^[d]^[6], ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1903–)
Mükafatları

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dmitri Mendeleyev: Redaktələr arasındakı fərq

14:07, 28 avqust 2017 tarixindəki versiya

Elmi fəaliyyəti

İstinadlar

Mənbə

Həmçinin bax

Naviqasiya menyusu

Axtar