Zülfüqar Hacıbəyov

Zülfüqar Hacıbəyli
Zülfüqar Hacıbəyli
	Zülfüqar Əbdülhüseyn oğlu Hacıbəyov
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi	17 aprel 1884
Doğum yeri	Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	30 sentyabr 1950 (66 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri	Fəxri xiyaban;
Vətəndaşlığı	Rusiya İmperiyası→; AXC→; SSRİ
Milliyyəti	azərbaycanlı
Uşağı	Niyazi;
Atası	Mirzə Əbdülhüseyn bəy Hacıbəyov
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti	bəstəkar
Fəaliyyət illəri	1910–1950
Janr	opera
Mükafatları

Bu məqalə bəstəkar Zülfüqar Hacıbəyov haqqındadır. Digər mənalar üçün Zülfüqar bəy Hacıbəyov (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.

Zülfüqar Əbdülhüseyn oğlu Hacıbəyov (5 [17] aprel 1884, Şuşa, Yelizavetpol quberniyası – 30 sentyabr 1950(1950-09-30), Bakı) — Azərbaycan-sovet bəstəkarı, Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının banilərindən biri, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1943). O, Üzeyir Hacıbəyovun qardaşı və Niyazi Tağızadənin atası olmuşdur.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Zülfüqar Hacıbəyov 17 aprel 1884-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olub. Zülfüqar kiçik qardaşları Üzeyir Hacıbəyov və Ceyhun Hacıbəylinin incəsənətdə formalaşmasında çox böyük rolu olmuşdur. Zülfüqar Hacıbəyovun təsir göstərdiyi digər sənətkarlar arasında Müslüm Maqomayev, Hüseynqulu Sarabski, Hüseyn Ərəblinski var. O, 30 sentyabr 1950-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.^[1]

Yaradıcılığı[redaktə | əsas redaktə]

Zülfüqar Hacıbəyov yaşadığı bina

Zülfüqar Hacıbəyov ilk Azərbaycan operettası – "50 yaşında cavan" (1910) əsərinin müəllifidir. Operetta Azərbaycan səhnəsində komediya janrının ilk nümunəsi sayılır. Həm mətni, həm də musiqisi Zülfüqar Hacıbəyov tərəfindən yazılan əsər sadə və əyləncəli məzmuna malik üçpərdəli və dördşəkillidir. Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprel ayında Tiflis şəhərinə Gürcü Zadəganları Teatrında olmuşdur. Sonralar operetta Bakıda, Naxçıvanda, İrəvanda və Şuşada göstərilmişdir. Zülfüqar Hacıbəyovun əsərləri Azərbaycanın musiqi sənətində mühüm rol oynamışdır. Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına yeni bir cərəyan gətirən "Aşıq Qərib" operasında xalq rəvayətindən istifadə olunmuşdur. O, 1917-ci ildə "Üç aşiq və ya Məlikməmməd" adlı fantastik süjetə malik bir operanın səhnəyə qoyulması üçün xüsusi geyimlər də hazırlatmışdır. Buna baxmayaraq, sovet hökumətinin təzyiqi nəticəsində əsər tamaşaya qoyulmamışdır.^[2]

XX əsrin birinci rübündə məşhurlaşan "Kənd qızı", "Çoban qız" və "Əsgər nəğməsi" bəstəkarın ilk mahnıları sayılır. Azərbaycan klassik musiqisinin formalaşmasında da Zülfüqar Hacıbəyovun rolu böyükdür.^[3]

Zülfüqar Hacıbəyov 1932-ci ildə "Kölə qadınların rəqsi" adlı simfonik pyes bəstələmişdir. Bundan başqa, Zülfüqar Hacıbəyov bir sıra kantatalar da yaratmışdır. 1935-ci ildə oğlu – Niyazi ilə birlikdə Cəfər Cabbarlının eyniadlı pyesi əsasında çəkilən ilk səsli Azərbaycan filminə – "Almaz"a musiqi yazmışdır. Zülfüqar Hacıbəyovun son əsəri 1950-ci ildə Zakir Bağırovla birlikdə yazdığı kantata olub.^[4]

Əsərləri[redaktə | əsas redaktə]

Musiqili komediyalar[redaktə | əsas redaktə]

"Əlli yaşında cavan" (1909)
"On bir yaşlı arvad" (1911)
"Evliykən subay" (1911)

Operalar[redaktə | əsas redaktə]

"Aşıq Qərib" (1915) – eyniadlı dastan əsasında. Librettosu Üzeyir Hacıbəyovundur.
"Nüşabə" – Nizaminin "İskəndərnamə" poeması və Abdulla Şaiqin librettosu əsasında. Yarımçıq qalıb.
"Üç aşiq və ya Məlikməmməd" – yarımçıq qalıb.

Vokal əsərlər[redaktə | əsas redaktə]

"Kəndçi qızı"
"Çoban qızı"
"Əsgər nəğməsi"
"Azərbaycan" kantatası

Digər əsərlər[redaktə | əsas redaktə]

"Kölə qadınların rəqsi" (1932) – simfonik əsər
"Cəngi" – Xalq Çalğı Alətləri Orkestri üçün. Fikrət Əmirovla birgə hazırlanıb.

Filmoqrafiya[redaktə | əsas redaktə]

Almaz (1936) – tammetrajlı bədii film. Niyazi ilə birgə film bəstəkarı.
Üzeyir ömrü (1981) – bioqrafik sənədli film. Zülfüqar Hacıbəyov rolunu Yaşar Nuri canlandırmışdır.
Maestro Niyazi (2007)

Genealogiya[redaktə | əsas redaktə]

Hacıbəy
Hacıbəyov

Əbdülhüseyn bəy
Hacıbəyov
(1842–1901)

İsmayıl bəy
Hacıbəyov
(1879–1921)

Sayad
Hacıbəyovа
(1872–1954)

Abuhəyat
Hacıbəyovа
(1880–1951)

Zülfüqar
Hacıbəyov
(1884–1950)

Üzeyir
Hacıbəyov
(1885–1948)

Ceyhun
Hacıbəyov
(1891–1962)

Soltan
Hacıbəyov
(1919–1974)

Osman
Hacıbəyov
(1924–1979)

Camal
Paşayev
(1895–1953)

Niyazi
Tağızadə-
Hacıbəyov
(1912–1984)

Çingiz
Hacıbəyov
(1913–1971)

Ceyhun
Hacıbəyov
(1919–1941)

Timuçin
Hacıbəyov
(1921–1993)

İsmayıl
Hacıbəyov
(1949–2006)

Cəmil
Paşayev
(1926–1978)

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ "BƏSTƏKAR ZÜLFÜQAR HACIBƏYOVUN 125 İLLİK YUBİLEYİ QEYD OLUNMUŞDUR". azertag.az. 17 sentyabr 2009. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
↑ "Bir nəslin iki Zülfüqarı". anl.az. 1 avqust 2012. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
↑ Bayramov, Rza (20 yanvar 2013). "ÖLMƏZ SƏNƏTKAR (Zülfüqar Hacıbəyovun anadan olmasının 120 illiyi)". musigi-dunya.az. 20 yanvar 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
↑ "Zülfüqar Hacıbəyov". http://khatai.cls.az. 30 sentyabr 2015. 2018-06-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.

[1] "BƏSTƏKAR ZÜLFÜQAR HACIBƏYOVUN 125 İLLİK YUBİLEYİ QEYD OLUNMUŞDUR". azertag.az. 17 sentyabr 2009. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.

[2] "Bir nəslin iki Zülfüqarı". anl.az. 1 avqust 2012. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.

[3] Bayramov, Rza (20 yanvar 2013). "ÖLMƏZ SƏNƏTKAR (Zülfüqar Hacıbəyovun anadan olmasının 120 illiyi)". musigi-dunya.az. 20 yanvar 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.

[4] "Zülfüqar Hacıbəyov". http://khatai.cls.az. 30 sentyabr 2015. 2018-06-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]