Zülfüqar Hacıbəyov
Zülfüqar Hacıbəyov | |
---|---|
Zülfüqar bəy Əbdülhüseyn bəy oğlu Hacıbəyov | |
Ümumi məlumatlar | |
Doğum adı | Zülfüqar Hacıbəyli |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası |
Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı |
Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Uşaqları | |
Atası | Mirzə Əbdülhüseyn bəy Hacıbəyov |
Musiqiçi məlumatları | |
Fəaliyyəti | bəstəkar |
Fəaliyyət illəri | 1910–1950 |
Janr | opera |
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Zülfüqar bəy Əbdülhüseyn bəy oğlu Hacıbəyov (17 aprel 1884, Şuşa – 30 sentyabr 1950, Bakı) — Azərbaycan-sovet bəstəkarı, Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının banilərindən biri, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1943). O, Üzeyir Hacıbəyovun qardaşı və Niyazi Tağızadənin atasıdır.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zülfüqar Hacıbəyov 17 aprel 1884-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olub. Zülfüqar kiçik qardaşları Üzeyir Hacıbəyov və Ceyhun Hacıbəylinin incəsənətdə formalaşmasında çox böyük rolu olmuşdur. Zülfüqar Hacıbəyovun təsir göstərdiyi digər sənətkarlar arasında Müslüm Maqomayev, Hüseynqulu Sarabski, Hüseyn Ərəblinski var. O, 30 sentyabr 1950-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.[1]
Yaradıcılığı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zülfüqar Hacıbəyov ilk Azərbaycan operettası – "50 yaşında cavan" (1910) əsərinin müəllifidir. Operetta Azərbaycan səhnəsində komediya janrının ilk nümunəsi sayılır. Həm mətni, həm də musiqisi Zülfüqar Hacıbəyov tərəfindən yazılan əsər sadə və əyləncəli məzmuna malik üçpərdəli və dördşəkillidir. Əsərin ilk tamaşası 1911-ci ilin aprel ayında Tiflis şəhərinə Gürcü Zadəganları Teatrında olmuşdur. Sonralar operetta Bakıda, Naxçıvanda, İrəvanda və Şuşada göstərilmişdir. Zülfüqar Hacıbəyovun əsərləri Azərbaycanın musiqi sənətində mühüm rol oynamışdır. Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına yeni bir cərəyan gətirən "Aşıq Qərib" operasında xalq rəvayətindən istifadə olunmuşdur. O, 1917-ci ildə "Üç aşiq və ya Məlikməmməd" adlı fantastik süjetə malik bir operanın səhnəyə qoyulması üçün xüsusi geyimlər də hazırlatmışdır. Buna baxmayaraq, sovet hökumətinin təzyiqi nəticəsində əsər tamaşaya qoyulmamışdır.[2]
XX əsrin birinci rübündə məşhurlaşan "Kənd qızı", "Çoban qız" və "Əsgər nəğməsi" bəstəkarın ilk mahnıları sayılır.[3] Azərbaycan klassik musiqisinin formalaşmasında da Zülfüqar Hacıbəyovun rolu böyükdür.[4]
Zülfüqar Hacıbəyov 1932-ci ildə "Kölə qadınların rəqsi" adlı simfonik pyes bəstələmişdir. Bundan başqa, Zülfüqar Hacıbəyov bir sıra kantatalar da yaratmışdır. 1935-ci ildə oğlu – Niyazi ilə birlikdə Cəfər Cabbarlının eyniadlı pyesi əsasında çəkilən ilk səsli Azərbaycan filminə – "Almaz"a musiqi yazmışdır. Zülfüqar Hacıbəyovun son əsəri 1950-ci ildə Zakir Bağırovla birlikdə yazdığı kantata olub.[5]
Əsərləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Musiqili komediyalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Əlli yaşında cavan" (1909)
- "On bir yaşlı arvad" (1911)
- "Evliykən subay" (1911)
Operalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Aşıq Qərib" (1915) – eyniadlı dastan əsasında. Librettosu Üzeyir Hacıbəyovundur.
- "Nüşabə" – Nizaminin "İskəndərnamə" poeması və Abdulla Şaiqin librettosu əsasında. Yarımçıq qalıb.
- "Üç aşiq və ya Məlikməmməd" – yarımçıq qalıb.
Vokal əsərlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Kəndçi qızı"
- "Çoban qızı"
- "Əsgər nəğməsi"
- "Azərbaycan" kantatası
Digər əsərlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Kölə qadınların rəqsi" (1932) – simfonik əsər
- "Cəngi" – Xalq Çalğı Alətləri Orkestri üçün. Fikrət Əmirovla birgə hazırlanıb.
Filmoqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Almaz (1936) – tammetrajlı bədii film. Niyazi ilə birgə film bəstəkarı.
- Üzeyir ömrü (1981) – bioqrafik sənədli film. Zülfüqar Hacıbəyov rolunu Yaşar Nuri canlandırmışdır.
- Maestro Niyazi (2007)
Genealogiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hacıbəy Hacıbəyov | Əbdülhüseyn bəy Hacıbəyov (1842–1901) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İsmayıl bəy Hacıbəyov (1879–1921) | Sayad Hacıbəyova (1872–1954) | Abuhəyat Hacıbəyova (1880–1951) | Zülfüqar Hacıbəyov (1884–1950) | Üzeyir Hacıbəyov (1885–1948) | Ceyhun Hacıbəyov (1891–1962) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Soltan Hacıbəyov (1919–1974) | Osman Hacıbəyov (1924–1979) | Camal Paşayev (1895–1953) | Niyazi Tağızadə- Hacıbəyov (1912–1984) | Çingiz Hacıbəyov (1913–1971) | Ceyhun Hacıbəyov (1919–1941) | Timuçin Hacıbəyov (1921–1993) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İsmayıl Hacıbəyov (1949–2006) | Cəmil Paşayev (1926–1978) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "BƏSTƏKAR ZÜLFÜQAR HACIBƏYOVUN 125 İLLİK YUBİLEYİ QEYD OLUNMUŞDUR". azertag.az. 17 sentyabr 2009. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
- ↑ "Bir nəslin iki Zülfüqarı". anl.az. 1 avqust 2012. 20 iyun 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
- ↑ Real TV. "Zülfüqar Hacıbəyovun xatirəsi anıldı - Görkəmli bəstəkarın anadan olmasından 140 il ötür" (az.). Youtube.com. 17.04.2024. 2024-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-17.
- ↑ Bayramov, Rza. "ÖLMƏZ SƏNƏTKAR (Zülfüqar Hacıbəyovun anadan olmasının 120 illiyi)". musigi-dunya.az. 20 yanvar 2013. 20 yanvar 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
- ↑ "Zülfüqar Hacıbəyov". http://khatai.cls.az. 30 sentyabr 2015. 2018-06-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2018.
- 17 apreldə doğulanlar
- 1884-cü ildə doğulanlar
- 66 yaşında vəfat edənlər
- 30 sentyabrda vəfat edənlər
- 1950-ci ildə vəfat edənlər
- Birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunanlar
- Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimləri
- Əlifba sırasına görə musiqiçilər
- Şuşada doğulanlar
- Bakıda vəfat edənlər
- Bakıda dəfn olunanlar
- Zülfüqar Hacıbəyov
- Hacıbəyovlar
- XIX əsr Azərbaycan musiqiçiləri
- XX əsr Azərbaycan musiqiçiləri
- XX əsr bəstəkarları
- SSRİ kişi bəstəkarları
- Azərbaycan bəstəkarları
- Opera bəstəkarları
- Azərbaycan film bəstəkarları
- Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədrləri
- Azərbaycan tarzənləri
- Azərbaycan kamança ifaçıları
- Şuşa musiqiçiləri