AMEA Fiziologiya İnstitutu

AMEA Akademik Abdulla Qarayev adına Fiziologiya İnstitutu
Direktoru	Ulduz Həşimova
Rəsmi saytı	yoxdur

akademik Abdulla Qarayev adına Fiziologiya İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxil olan elmi tədqiqat institutu. Abbas Mirzə Şərifzadə küçəsində yerləşir.

Təşkilatın fəaliyyət istiqamətləri

• Orqanizmin inkişafının ekoloqo-fizioloji və biokimyəvi əsasları, şərti reflektor fəaliyyəti, analizator funksiyaların neyrofizioloji və neyrokimyəvi mexanizmləri, insan orqanizminin inkişafının və qocalmasının psixofizioloji və neyroendokrin qanunauyğunluqları.

• Azərbaycanın yüksək uzunömürlülük indeksinə malik olan regionlarında uzunömürlülərin tibbi-bioloji tədqiqi;
• Təbii mənşəli heroprotektorların fizioloji və biokimyəvi proseslərə təsiri;
• Prenatal ontogenezin müxtəlif dövrlərində stres faktorların təsirinə məruz qalmış baş beynin strukturlarında energetik mübadiləni tənzimləyən fermentlərin postnatal ontogenezdə fəallığının öyrənilməsi;
• Ağır metalların balıqların və siçovulların fizioloji göstəricilərinə təsiri;
• Sensor mərkəzlərin inkişafına hipoksiya və hipokineziyanın təsiri;
• Кütləvi istifadə edilən qeyri-ionlaşdırıcı elektromaqnit şüalanmalarının inkişafda olan orqanizmin redoks-homeostazına təsirinin öyrənilməsi;
• Sinir proseslərinin plastiki təminatinda monoaminergik sistemin iştirakının neyrofizioloji aspektləri;
• Qidanin zülal tərkibinin dəyişməsi fonunda toxumaların morfofunksional plastikliyi;
• Baş beyində strukturlararası qarşılıqlı əlaqələrin, sosial və şərti-reflektor davranışların və hüceyrələrin differensiasıyanın neyrofizioloji və neyrokimyəvi tədqiqi;
• Normada və müxtəlif funksional vəziyyətlərdə olan baş beynin inteqrativ sistemlərinin yaş xüsusiyyətləri;
• Tamamlanmış elmi-tədqiqat işlərinin araşdırılması, innovativ əhəmiyyətli nəticələrin üzə çıxarılması və təqdim edilməsi.

Fiziologiya İnstitutunda fəaliyyət göstərən şöbə və laboratoriyalar:

• Təhsil şöbəsi
• İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
• Elmi innovasiya və informasiya şöbəsi

AMEA akademik Abdulla Qarayev adına Fiziologiya Institutu

• “Uzunömürlülüyün fiziologiyası” laboratoriyası
• “Təbii mənşəli heroprotektorların farmakologiyası” laboratoriyası
• “Ontogenezin biokimyası” laboratoriyası
• “Ekotoksikologiya” laboratoriyası
• “Mühit amilləri və analizatorların formalaşması” laboratoriyası
• “Hüceyrə metabolizminin fiziologiyası” laboratoriyası
• “Neyrofiziologiya” laboratoriyası
• “Hüceyrənin morfofunksional plastikliyi” laboratoriyası
• “İnteqrativ fəaliyyətin molekulyar əsasları” laboratoriyası
• “Görmənin fiziologiyası” yaradıcı qrupu
• “Kliniki neyrofiziologiya” laboratoriyası
• “Vivari” qrupu
• “İmmunofiziologiya və eksperimental transplantologiya” laboratoriyası

Təşkilatın əldə etdiyi elmi nəticələr

Mərkəzi sinir sisteminin analizator funksiyalarının neyrokimyəvi və neyrofizioloji qanunauyğunluqları ortogenetik inkişaf zamanı araşdırılmış və təyin edilmişdir ki, itirilmiş funksiyaların bərpa olunmasında "qlütamin turşu sistemi" xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, ekoloji və əlverişsiz faktorların təsirindən sonra individual inkişafın bir sıra xüsusiyyətləri müəyyən edilmişdir. Ətraf mühitin çirklənməsi şəraitində balıqların çoxaldılmasının fizioloji xarakteristikası öyrənilmişdir.

• "Antiheparin" preparatı hazırlanmış, patentləşdirilmiş və istehsala təqdim edilmişdir. Əfqan müharibəsi dövründə bu preparat yaralıların həyatını xilas etmişdir. Buna görə də yaradıcılarına SSRİ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən təşəkkür edilmişdir.
• Oftalmologiya sahəsində selenin rolunun araşdırılmasına görə İnstitutun əməkdaşları Dövlət mükafatını almışdılar.
• Multineyronal fəallığı qeyd edən cihaz yaradılmış, ABŞ-da və SSRİ-də patentləşdirilmişdir.
• Yeni serotonin modullaşdırıcı zülal ayrılmış və patentləşdirilmişdir, ölkəmizdə və digər ölkələrdə onun xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə aid tədqiqatlar davam etdirilir.
• Nərə balığının yeni bir növü "Beloşip" yetişdirilmiş və Leninqrad bölgəsində müvəffəqiyyətlə uyğunlaşmışdır.
• QiproMorNeft İnstitutu ilə birgə, dənizdə neft çıxarılması zamanı qazma şlamlarının zərərləşdirilməsi üçün yeni qurğu yaradılmışdır. Bu qurğu Almaniyada Leypsiq sərgisində və Xalq təsərrüfatının nailiyyətləri sərgisində nümayiş etdirilmiş, orada qızıl və gümüş medal qazanmışdır

Təşkilatın tarixi haqqında

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun qarşısında akademik Zərifə Əliyevanın barelyefi

AMEA-nın A.İ.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutu 1968-ci ildə keçmiş SSRİ EA Azərbaycan filialının Fiziologiya sektoru əsasında yaradılmışdır (Azərbaycan SSR Nazirlər Kabinetinin 21 fevral 1968-ci il tarixli 80 saylı qərarı). İnstitutun ilk direktoru akademik Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev olmuşdur. Hazırda institut onun adını daşıyır.

Mənbə

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fiziologiya İnstitutu

Həmçinin bax

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Xarici keçidlər

• Аzərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
• AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanası
• AMEA Mərdəkan Dendrarisi
• AMEA Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası