AMEA Əlyazmalar İnstitutu

Vikipediya, açıq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu
Əlyazmalar İnstitutunun binası
Əlyazmalar İnstitutunun binası
Ölkə Azərbaycan
Şəhər Bakı
Yerləşməsi AZ 1001, İstiqlaliyyət
Aidiyyatı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Əlyazmalar İnstitutu — yerləşdiyi ərazi Bakı
Əlyazmalar İnstitutu
Əlyazmalar İnstitutu

Koordinatlar: Azərbaycan 40°22′6″N 49°49′59″E / 40.36833°N 49.83306°E / 40.36833; 49.83306

Fonda aid əlyazma
Bəhramın əjdahanı öldürməsi, Nizami, Xəmsə, "Yeddi gözəl" poemasına çəkilmiş minyatür, XVI əsr eni 24 sm, hündürlüyü 33 sm, Elmlər Akademiyası, Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu, Bakı, M-156

Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxil olan elmi təşkilat.

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu orta əsrlər Şərq yazılı abidlərinin toplanması, sistemləşdirilməsi, mühafizəsi və nəşri üzrə vahid bir mərkəz kimi 1950-ci ildə Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun əlyazmalar şöbəsinin əsasında yaradılmışdır. 1986-cı ildə fondun bazasında Əlyazmalar İnstitutu təsis edilmişdir. 13 sentyabr 1996-cı ildə instituta Məhəmməd Füzulinin adı verilmişdir.[1]

Əlyazmalar İnstitutu orta əsr elmlərinin bütün sahələrini tibb və astronomiya, riyaziyyat və mineralogiya, poetika və fəlsəfə, teologiya və hüquqşünaslıq, qrammatika, tarix və coğrafiya, bədii nəsr və poeziyasını əhatə edən Azərbaycan, türk, ərəb, fars və başqa dillərdə zəngin və nadir əlyazma kolleksiyasına malikdir. İndi Əlyazmalar İnstitutunda 40 mindən artıq material vardır. Bunlardan 12 minə qədəri ərəb qrafikalı əlyazmalardır ki, IX-XX əsrlərdə yazılmış və ya üzü köçürülmüşdür. Bundan başqa, institutda XIX-XX əsrlərdə yaşamış Azərbaycanın görkəmli elm və ədəbiyyat xadimlərinin şəxsi sənədləri, tarixi sənədlər və fraqmentlər, əski çap kitabları, əvvəlki dövrlərin qəzet və jurnalları, mikrofilm və fotosurətlər mühafizə edilməkdədir.

Əlyazmalar İnstitutunda saxlanan ən qədim əlyazma IX əsrə aid edilən dəri üzərində yazılmış Quranın "Ən-Nisa" surəsinin bir hissəsidir.

Əbu Əli ibn Sinanın "Tibb qanunları", Əbdül-Qasim əz-Zəhravinin "Cərrahiyyə və cərrahi alətlər haqqında" və "Otuzuncu traktat", Rüstəm Cürcaninin "Nizamşahın azuqələri", Şeyx Mahmud Şəbüstərinin "Gülşəni-raz", Nəsiminin "Divan", Sədinin "Bustan" və s. bu kimi əsərlərin XII-XV əsrlərdə köçürülmüş nüsxələri Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılan ən qədim əlyazmalardır. 2005-ci ildə UNESCO-nun "Dünya yaddaşı" proqramının reyestrinə daxil edilən bu əlyazmalardan bir neçəsi unikallığı ilə seçilir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu Böyük Britaniyanın Kembric Universitetinin nəzdində yaradılmış Beynəlxalq İslam Əlyazmaları Assosiasiyasının (TİMA) üzvüdür.[1][2]

Hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda 12 şöbə və 1 laboratoriya fəaliyyət göstərir:

  • Türkdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsi,
  • Ərəbdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsi,
  • Farsdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsi,
  • Şəxsi arxivlərin tədqiqi şöbəsi,
  • Kitabxanaşünaslıq və biblioqrafiya şöbəsi,
  • Multidistiplinar əlyazmalar və çap kitabları şöbəsi,
  • Kitabxana və elmi informasiya şöbəsi,
  • Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi,
  • Əlyazmaların elmi ekspozisiyası və təqdimi şöbəsi,
  • Əlyazmaların gigiyena və bərpası laboratoriyası,
  • Elektron resurslar şöbəsi,
  • Elmi fondlar şöbəsi,
  • Ümumi şöbə.[2][2]

Rəhbərlik[redaktə | əsas redaktə]

İnstitutun direktoru:

Elmi işlər üzrə direktor müavini:

Elmi katib:[3]

Fəaliyyət istiqamətləri[redaktə | əsas redaktə]

İnstitut əlyazmaların toplanması, sistemləşdirilməsi,katoloqlaşdırılması, tədqiqi, tərcüməsi, nəşri, mühafizəsi və bərpası ilə məşğuldur.

İnstitutun təşəbbüsü ilə əlyazmalar kataloqunun ilk cildləri, biblioqrafik məlumat kitabları, klassiklərin əsərlərinin elmi-tənqidi mətnləri, bir sıra alim və ədiblərin yaradıcılıq nümunələri, elmi-nəzəri monoqrafiyalar, tarixi-arxeoqrafik sənədlər nəşr edilmiş, elmi-tədqiqat işlərinin problematikası genişləndirilmişdir.

Fotoqalereya[redaktə | əsas redaktə]

Ekspozisiya zalı
Elektron köşk
Əlyazmalar saxlancda
Əlyazma

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ AMEA Əlyazmalar İnstitutuna Məhəmməd Füzulinin adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 sentyabr 1996-cı il tarixli Sərəncamı — anl.az saytı
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.elyazmalarinstitutu.com/tarix.php

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=AMEA_Əlyazmalar_İnstitutu&oldid=4263002"