II Juan (Portuqaliya kralı)

II Juan
port. João II de Portugal
XIII Portuqaliya kralı
11 noyabr 1477 – 14 noyabr 1477
Əvvəlki	V Afonso
Sonrakı	V Afonso
28 avqust 1481 – 25 oktyabr 1495
Əvvəlki	V Afonso
Sonrakı	I Manuel
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	3 mart 1455
Vəfat tarixi	25 oktyabr 1495 (40 yaşında)
Atası	V Afonso
Anası	Koimbralı İzabella
Həyat yoldaşı	Vizeyli Eleonora (1471–1495)
Uşaqları	İnfant Afonso
Ailəsi	Avis sülaləsi
Dini	Roma-Katolik kilsəsi
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi	siyasət, mədəniyyət
Təltifləri
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

II Juan (port. João II de Portugal; 3 mart 1455 – 25 oktyabr 1495) — XIII Portuqaliya kralı. Aviz sülaləsinin üzvü olub, siyasi islahatları, güclü mərkəzi hakimiyyət qurması və dəniz kəşflərinı verdiyi dəstək ilə tanınır. O, tarixə Mükəmməl Şahzadə (port. O Príncipe Perfeito) ləqəbi ilə daxil olmuşdur.

1455-ci ildə Lissabonda dünyaya gəldi. Atası kral V Afonso və onun ilk xanımı Koimbralı İzabelladır. Gənc yaşlarından hərbi və dövlət idarəsi sahəsində təlim almışdır. İlk dəfə 1477-ci ildə atası müvəqqəti olaraq hakimiyyətdən çəkildikdə idarəyə gəlmiş, lakin V Afonso taxta yenidən qayıtdığı üçün yalnız 1481-ci ildə atasının ölümü ilə rəsmi kral olmuşdur.

1471-ci ilin yanvarında əmisi İnfant Ferdinandın qızı Elyanora ilə evləndi. Cütlüyün 2 övladı dünyaya gəlsə də, bunlardan biri ölü doğuldu.

• Afonso, infant
• Ölü doğulan bir oğlan uşağı (1483)

II Juan atasından fərqli olaraq sərt və mərkəzləşdirici siyasət yürütmüşdür. Əsas məqsədi Portuqaliya zadəganlarının (xüsusilə yüksək aristokratiyanın) gücünü qıraraq kral hakimiyyətini möhkəmləndirmək idi. Bu məqsədlə güclü zadəgan ailələrinin səlahiyyətlərini məhdudlaşdırdı. 1484-cü ildə dövlətə qarşı sui-qəsd ittihamı ilə öz əmisi oğlu Dieqonu şəxsən öldürtdü. Bir sıra feodal liderləri ya edam etdirdi, ya da sürgünə göndərdi. Bu tədbirlər nəticəsində Portuqaliyada kral hakimiyyəti daha əvvəl görülməmiş şəkildə gücləndi.

II Juan dəniz kəşflərinə böyük əhəmiyyət verirdi və onun dövründə Portuqaliya dünya dəniz gücünə çevrilməyə başladı. 1488-ci ildə Bartalomoy Dias Ümid burnunu keçdi və Hindistana dəniz yolunun açılması mümkün oldu. Tordesillas müqaviləsinin (1494) təşəbbüskarlarından biri kimi, Portuqaliya ilə İspaniya arasında yeni torpaqların bölünməsində fəal rol oynadı. Afrika sahillərində, Atlantik adalarında və Hind okeanına çıxış yolunda Portuqaliya nüfuzunu genişləndirdi.

Yeganə varisi Afonsonun qəfil ölümü II Juan üçün böyük bir faciə oldu. O, ölümündən əvvəl varisi kimi öz əmisi oğlu Manueli seçdi. II Juan 25 oktyabr 1495-ci ildə vəfat etdi və yerinə I Manuel keçdi.

Mənbə

Ədəbiyyat

• Abreu, Laurinda. The Political and Social Dynamics of Poverty, Poor Relief and Health Care in Early-Modern Portugal. Taylor & Francis. 2016. ISBN 9781317020899.
• Birmingham, David. A Concise History of Portugal (Second). Cambridge University Press. 2003. ISBN 978-0-521-83004-1.
• Bodian, Mirian. Hebrews of the Portuguese Nation. Bloomington: Indiana University Press. 1997. ISBN 978-0-25-333292-9.
• Boxer, Charles R. From Lisbon to Goa, 1500–1750: Studies in Portuguese Maritime Enterprise. Collected Studies Series, 194. London: Variorum Reprints. 1984. ISBN 978-0-86-078142-4.
• Boxer, Charles R. The Portuguese Seaborne Empire 1415–1825. London: Hutchinson. 1969. ISBN 978-0-09-131071-4.
• Busk, M.M. The history of Spain and Portugal from B.C. 1000 to A.D. 1814. London: Baldwin and Cradock. 1833.
• Diffie, Bailey W.; Winius, George. Foundations of the Portuguese empire, 1415-1580. Minneapolis: University of Minnesota Press. 1977.
• Disney, A. R. A History of Portugal and the Portuguese Empire. From Beginnings to 1807. I: Portugal. Cambridge University Press. 2009. ISBN 978-0-521-60397-3.
• Duffy, James. Portuguese Africa. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. 1968. 3rd printing of the 1959 ed. with a new preface.
• Livermore, H.V. A History of Portugal. Cambridge University Press. 1947.
• Livermore, H.V. A New History of Portugal (2nd). Cambridge University Press. 1976.
• Marques, Antonio Henrique R. de Oliveira. History of Portugal (2nd). New York: Columbia University Press. 1976. ISBN 0-231-08353-X.
• McMurdo, Edward. The history of Portugal, from the Commencement of the Monarchy to the Reign of Alfonso III. II. London: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington. 1889a.
• McMurdo, Edward. The history of Portugal, from the Commencement of the Monarchy to the Reign of Alfonso III. III. London: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington. 1889b.
• Mira, Manuel S. Forgotten Portuguese: The Melungeons and Other Groups, the Portuguese Making of America. Franklin, North Carolina: Portuguese-American Historical Research Foundation. 1998. ISBN 978-0-96-589270-4.
• Morison, Samuel Eliot. Admiral of the Ocean Sea: A Life of Christopher Columbus. Boston: Little, Brown and Co. 1942.
• Newitt, Malyn. Navigations: The Portuguese Discoveries and the Renaissance. 2023.
• Orange, G. V. "King John II of Portugal and the Quest for India". History Today. 18 cild no. 6. June 1968. 415–421.
• Opello, Walter C. Portugal's Political Development: A Comparative Approach. Boulder: Westview Press Collection. 1985.
• Page, Martin. The First Global Village: How Portugal Changed the World (2nd). Lisbon: Notícias. 2002. ISBN 978-9-72-461313-0.
• Pereira, Esteves; Rodrigues, Guilherme. Portugal: diccionario historico, chorographico, heraldico, biographico, bibliographico, numismatico e artistico (Portuguese). III. Lisboa: J. Romano Torres. 1904. 1040–1043.
• Plunket, Ierne L. Isabel of Castile and the Making of the Spanish Nation, 1451–1504. New York: G. P. Putnam's Sons. 1915.
• Sabugosa, Conde de. A rainha D. Leonor, 1458–1525 (PDF) (portuqal) (First). Lisbon: Portugalia Editora. 1921.
• Sanceau, Elaine. Reign of the Fortunate King, 1495–1521: Manuel I of Portugal. Hamden, Conn.: Archon Books. 1970. ISBN 0-2080096-8-X.
• Soyer, Francois. "King Joao II of Portugal 'O Principe Perfeito' and the Jews (1481–1495)". Sefarad (ingilis). 69. 2009: 75–99. doi:10.3989/sefarad.2009.v69.i1.480.
• Stephens, H. Morse. The Story of Portugal. New York: G. P. Putnam's Sons. 1891. İstifadə tarixi: 14 March 2024.
• Stuart, Nancy Rubin. Isabella of Castile: The First Renaissance Queen. New York: St. Martin's Press. 1991. ISBN 0-312-05878-0.
• Wyman, Patrick. The Verge: Reformation, Renaissance, and Forty Years that Shook the World. 2021.