Neyləyim? (mahnı)
| Mahnı | |
| Neyləyim? | |
|---|---|
| İfaçılar |
Gülağa Məmmədov Akif İslamzadə Zeynəb Xanlarova |
| Yayımlanıb | 1981 |
| Yazılma tarixi | 20 May 1981 |
| Dil | azərbaycanca |
| Müddət | 5:30 |
| Bəstəkar | |
| Sözlərin müəllifi | Nigar Rəfibəyli |
"Neyləyim?" və ya bir çox mənbələrdə yanlışlıqla "Ala gözlüm" kimi məşhur olan mahnı. Mahnının yaranış tarixi ilə bağlı müxtəlif versiyalar olsa da, bəzi tarixi faktlar var. Mahnı ilk baxışdan bir kişinin dilindən bir xanıma ithaf olunması təəssüratı yaratsa da, Nigar Rəfibəyli bu mahnının mətnini həyat yoldaşı Rəsul Rzaya həsr edib. Mahnıda xitab olunan "ala gözlüm" də məhz Rəsul Rzadır.[1]
Yaranma tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mahnının mətni məşhur Azərbaycan şairi Nigar Rəfibəylinin, həyat yoldaşı məşhur Azərbaycan şairi Rəsul Rzaya həsr etdiyi şeirdir. 1941-ci ilin axırlarında Rəsul Rza bir qrup siyasi işçilərlə hərbi müxbir kimi Krıma gedir və Azərbaycan diviziyasında hərbi müxbir vəzifəsində çalışır. Cəbhə qəzeti olan "Döyüşən Krım"da işləməyə başlayır. Nigar Rəfibəyli isə Rəsul Rzanın yolunu gözlədiyi vaxtda bu şeiri qələmə alır.
Şeir ilk dəfə 1950-ci ildə "Azərbaycan jurnalı"nda çap edilir. Kitabxanalarda kitab oxuyarkən marağına səbəb olan şeirləri öz dəftərçəsinə qeyd edən gənc bəstəkar Emin Sabitoğlu "Neyləyim?" şeirini də öz siyahısına əlavə edir. Lakin uzun illər bu şeirə mahnı bəstələmək bəstəkarın xatirindən çıxır. Yazıçı Anar və Emin Sabitoğlu dost olduğundan, bəstəkar Anarın evinə tez-tez gəlir və Nigar Rəfibəyli bəzi şeirlərinə mahnı bəstələməsini Emindən xahiş edir. Belə şeirlər arasında Nigar Rəfibəylinin yenə də sırf Rəsul Rzaya həsr etdiyi "Əsən yellər" və "Aman ayrılıq" mahnısı da yer tutur.
Rəsul Rza sonra yüksək təzyiqlə xəstəxanaya yerləşdirilir və 1981-ci ildə dünyasını dəyişir. Bu vaxt xəstəxanada müalicədə olan Nigar, Rəsulun ölümündən xəbərsiz olur. Emin Sabitoğlu da məhz bu mahnını 1981-ci ildə Rəsul Rzanın ölümündən dərhal sonra, Nigarın bu ölümdən xəbərsiz olmasından təsirlənərək bəstələyir.[2][3][4]
Mahnın ən məşhur ifaçısı, xalq artisti Akif İslamzadə bu mahnının daha əvvəl başqa melodiyada, yenə də Emin Sabitoğlu tərəfindən bəstələndiyini öz çıxışlarından birində qeyd edir və bildirir ki, bu mahnını ilk dəfə Gülağa Məmmədov ifa edir. Hətda əlavə edir ki, bəstəkar mahnının melodiyasını unutduğuna görə yeni versiyası ərsəyə gəlir. Akif İslamzadənin dediyinə görə özü bu mahnını ilk dəfə oxuyanda Gülağa Məmmədov bu sözlərə mahnı oxuduğunu ona bildirir və arxivdən həqiqətən də şeirə bəstələnmiş mahnının notları tapılır. Lakin Emin Sabitoğlu Anarı və Akif İslamzadəni evinə dəvət edir və mahnı bir neçə yeni versiyada ifa olunur. Nəhayət hal-hazırda dinlənilən versiya son seçim olur.
Mahnın ilk lent yazısı, Rəsul Rzanın ildönümü üçün hazırlanan film üçündür. İlk lent yazısında Akif İslamzadəni Emin Sabitoğlu royalda müşayiət edir. Divarda isə Rəsul və Nigarın portretləri əks olunur. Çəkiliş bitdikdən sonra Şövkət Ələkbərova yenidən çəkilməsini tələb edir. Buna səbəb isə Şövkət Ələkbərovanın mahnıdan təsirlənərək ağlamasının kadrlara açıq şəkildə yansıması olur. İkinci çəkilişdə Şövkət Ələkbərova yenə özünü saxlaya bilmir və kövrəlir. Üçüncü kadr isə çəkilmir. Mahnının sədaları altında Şövkət Ələkbərovanın kövrəlməsi lentə alınır.
Lent yazısı xəstəxanaya, Nigarın yanına gətirilir. Bacısı Anardan xahiş edir ki, bu mahnının lent yazısını xəstəxanadan aparsın. Çünki Nigar hələ də Rəsulun ölümündən xəbərsizdir və xəstəxanaya gəlmədiyi üçün Rəsuldan incidiyini deyir. Akif İslamzadə yenə çıxışlarının birində bu mahnıdan sonra Nigarın Rəsulun öldüyünü anladığını demişdi.[5]
Sonralar mahnı, Zeynəb Xanlarova, Müşərrəf Akay, Elçin Cəlilov, Nəzakət Teymurova, Sinan Özən, Samir Cəfərov, Aygün Bəylər kimi bir çox məşhur sənətçilər tərəfindən ifa olunub. Rəmiş, Əlixan Səmədov, Humay Qədimova kimi bir çox sənətçilər isə mahnının instrumental versiyalarını işləyib hazırlayıblar.
Mahnının sözləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ala gözlüm!
- Səndən ayrı gecələr,
- Bir il kimi uzun olur, neyləyim?
- Bağçamızda qızıl güllər hər səhər,
- Tezdən açır, vaxtsız solur, neyləyim?
- Nərgizlərin gözü yaşla dolanda,
- Bənövşələr baxıb qəmgin olanda,
- Qərənfilin gözü yolda qalanda,
- Yasəmənlər, saçın yolur, neyləyim?
Nəqərat:
- Çiçəklərin çəkir gözü intizar,
- Ayrılıqdan betər dünyada nə var?
- Yaz axşamı səni bil ki, bu Nigar,
- Həzin-həzin yada salır. Neyləyim?
- Tez gələsən, bəlkə əlac görəsən?
- Sünbüllərin saçın yığıb hörəsən?
- Çiçəkləri gəlib özün dərəsən?
- Yolda qalıb baxışları, neyləyim?
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Nigar Rəfibəyli və Rəsul Rza". kayzen.az (az.). 20 iyul 2012. 2021-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2021.
- ↑ "Azərbaycanın ən məşhur cütlüyü və xiffətə çevrilən məhəbbət - "100 gün bu xəbəri ondan gizlədik"". news.milli.az (az.). 27 Oktyabr 2017. 2021-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2021.
- ↑ "Nigar Rəfibəylinin çiçək dünyası... - Vaqif YUSİFLİ yazır". Ədəbiyyat Qəzeti (az.). 14 İyun 2018. 2021-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2021.
- ↑ "7 yaşında atasını güllələdilər, Rəsul Rza onun xəstələnməsinə dözməyib dünyasını dəyişdi, ərinin öldüyünü axıracan bilmədi – Nigar Rəfibəylinin film kimi həyatı". kulis.az (az.). 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2021.
- ↑ "Akif İslamzadə: "Bu mahnı qiyamətəcən gedəcək!"". Azadlıq Radiosu (az.). 2021-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 dekabr 2021.