Tuvalu

Tuvalu
Tuvalu
Bayraq Gerb[d]
Tuvalu mo te Atua
Himn: Tuvalu mo te Atua
Rəsmi dilləri	ingilis dili
Paytaxt	Funafuti
İdarəetmə forması	Monarxiya
Kral	III Çarlz
General-qubernator	Tofiga Vaevalu Falani
Baş nazir	Feleti Teo (2024–cu ildən]]
Sahəsi	Dünyada 238-ci
• Ümumi	26 km²
Əhalisi
• Əhali	11,646 nəfər (229-cu)
• Siyahıyaalma (2017)	10,645 nəf.
• Sıxlıq	400 nəf./km²
• Ümumi	60.196.367 $, 60.349.391 $
ÜDM (AQP)
• Ümumi	37 mln $ dollar  (226-cı)
• Adambaşına	3300 dollar  (172-ci)
Valyuta	Avstraliya dolları
İnternet domeni	.tv
ISO kodu	TV
BOK kodu	TUV
Telefon kodu	+688
Saat qurşaqları	UTC+12:00
Nəqliyyatın yönü	sol[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tuvalu — Sakit okeanda doqquz mərcan adasından ibarət Polineziya ölkəsi. Ölkə Avstraliya və Havay adalarının arasında yerləşir. Tuvalu ada dövləti olduğundan heç bir dövlət ilə quru sərhəddinə malik deyil, ancaq ölkənin yaxınlığında Kiribati, Fici və Samoa adaları yerləşir. Tuvalu dünyada Vatikan, Monako və Naurudan sonra dünyanın ən kiçik ölkəsidir. Ölkənin cəmi 25,9 kv km ərazisi vardır. Vatikandan sonra isə ən az əhalisi olan ikinci müstəqil dövlətdir. Eyni zamanda Tuvalu BMT-nin üzvüləri arasında ən az əhaliyə malikdir. 1978-ci ilin 1 yanvar tarixində Böyük Britaniyadan öz müstəqilliyi qazandıqdan sonra Tuvalu əsasən turizm sahəsini inkişaf etdirməyə başlamışdır. Qlobal istiləşmə son illər ölkənin su altında qalma ehtimalını artırmışdır. Paytaxt Funafuti dəniz səviyyəsindən cəmi 5 metr yüksəkdə yerləşməsi vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdir. Əgər Qlobal istiləşmə nəticəsində istilik 1 dərəcə yüksəlsə, Tuvalu tamam su altında qalacaqdır. Bu səbəbdən adada yaşayan yerli xalq indidən Avstraliya və Yeni Zelandiyaya miqrasiya etməyə başlamışdır.

Tarix

Əsas məqalə: Tuvalu tarixi

1831-ci ildə Nukufetau atollunun sakini

1894-cü ildə Tuvalulu qadın

Arxipelağın erkən tarixi ətraflı öyrənilməmişdir. Təxminən bizim eramızın 500-cü ilində Tuvalu arxipelaqının 300 adasında Tonqa və Samoadan gələn gəlmələr məskunlaşmışdır. Nanumanqa adasında olan bir mağaradan tapılmış tonqal izləri arxipelağın daha əvvəl məskunlaşılmasını düşünməyə əsas verir. Tuvalunu ilk kəşf edən avropalı ispan dəniz səyyahı Mendanya de Neyra olmuşdur. O, 1568-ci ildə adaların yanından keçmişdir.Səyahətçi arxipelağı "Laqun adaları" kimi adlandırdı. XVIII əsrə qədər Tuvalu başqa dəniz səyyahları tərəfindən yaxşı öyrənilməmişdi. Yalnız 1788-ci ildə ingilis kapitanlar Tomas Gilbert və Con Marşall adaya ekspedisiya təşkil edib arxipelağın bir hissəsini ətraflı tədqiq etmişdilər. 1819-cu ildə Kanada gəmisi "Rebekka"nın kapitanı arxipelağı gəminin sahibinin şərəfinə "Ellis adaları" kimi adlandırmışdı. XIX əsrin birinci yarısında balina ovçuları gəmilərlə Tuvaluya səyahət etməyə başladılar. Lakin əcnəbi gəmilərinin yan alması üçün əlverişli limanlar olmadığına görə əcnəbilər burada yaşayış məntəqəsinin əsasını qoymamışdılar.

İnzibati bölgü

Tuvalunun inzibati olaraq 7 ada (Nanumea, Niutao, Nanumanqa, Nui, Vaitupu, Nukulaelae və Nukufetau) və 1 şəhər bələdiyyəsinə (Funafuti) bölünmüşdür.

№	Əyalət	İngilis dilində ad	İnzibati mərkəz	Sahə, km²	Əhali (2002)	Sıxlıq adam/km²
1	Vaitupu	Vaitupu	Asau	5,60	1591	284
2	Nanumanqa	Nanumanga	Tonqa	2,78	589	212
3	Nanumea	Nanumea	Lolua	3,87	664	171
4	Niutao	Niutao	Kuliya	2,53	698	276
5	Nui	Nui	Tanrake	3,25	548	169
6	Nukulaelae	Nukulaelae	Fanqaua	1,82	393	216
7	Nukufetau	Nukufetau	Savave	2,99	586	196
8	Funafuti	Funafuti	Vaiaku	2,79	4492	1610
	Hamısı			25,63	9 561	373

Adaları

• Funafuti
• Nanumaya
• Nanumea
• Nui
• Niutao
• Niulakita
• Nukufetau
• Nukulaelae
• Vaitupu

İqtisadiyyat

Ölkənin əhalisi natural kənd təsərrüfatı ilə məşğuldur. Adaların şoran torpağında yalnız kokos palması bitir. Balıq ehtiyatları Tuvalunun əsas təbii sərvətlərindəndir. Yerli kişilərin bir hissəsi xarici gəmilərdə matros kimi işləyir, yerdə qalanların çoxusu xaricə köçmək arzusundadır.