Afiyəddin Cəlilov

Vikipediya, açıq ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Afiyəddin Cəlilov
Afiyəddin Cəlilov
Bayraq
 Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Sədr müavini
Bayraq
1992 — 1994
Bayraq
 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin Sədri
noyabr 1990 — aprel 1991
Sələfi: vəzifə təsis olunub
Xələfi: Əkbər Əliyev
Bayraq
 Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin Prezidiumunun Sədri
aprel 1990 — noyabr 1991
Sələfi: Səkinə Əliyeva
Xələfi: vəzifə ləğv olunub
Bayraq
 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Partiya Komitəsinin Birinci katibi
yanvar 1990 — aprel 1991
Sələfi: Heydər İsayev
Xələfi: Əkbər Əliyev
Bayraq
 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Sovetinin sədri
1989 — yanvar 1990
Sələfi: Heydər İsayev
Xələfi: Mirismayıl Əliyev
 
Doğum tarixi: 8 yanvar 1946(1946-01-08)
Doğum yeri: Naxçıvan şəhəri, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vəfat tarixi: 29 sentyabr 1994 (48 yaşında)
Vəfat yeri: Bakı, Azərbaycan
Atası: Cəlil Cəlilov
Uşaqları: Nihad Cəlilov
 
İmzası: İmzası

Afiyəddin Cəlil oğlu Cəlilov (d. 8 yanvar 1946, Naxçıvan şəhəri, Azərbaycan SSR, SSRİ – ö. 29 sentyabr 1994, Bakı, Azərbaycan) — Azərbaycanın dövlət və siyasi xadimi. Bir sıra yüksək dövlət vəzifələrində, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədr müavini, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müşaviri vəzifələrində çalışmışdır.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Bakıda Afiyəddin Cəlilovun xatirə lövhəsi

Erkən illəri[redaktə | əsas redaktə]

Afiyəddin Cəlilov 1946-cı il yanvarın 8-də Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. 1969-cu ildə Leninqrad Dağ-Mədən İnstitutunu və 1981-ci ildə Moskvada İKP MK yanında İctimai EA-nı bitirmişdir.

1969-1973-cü illərdə Naxçıvan duz mədənlərində mühəndis-mexanik işləmişdir. Sonralar 1973-1979-cu illərdə məsul komsomol, partiya və dövlət işində çalışmış, Naxçıvan Vilayət Komsomol Komitəsinin 1-ci katibi və Azərbaycan LKGİ Milli Komitəsinin katibi işləmişdir. O, 1979-1981-ci illərdə Azərbaycan Kommunist Partiyası Milli Komitəsinin təlimatçısı işləmişdir. 1981-1989-cu illərdə Bakı şəhəri Nəsimi rayonu partiya komitəsinin 1-ci katibi işləmişdir.

İctimai-siyasi fəaliyyəti[redaktə | əsas redaktə]

Afiyəddin Cəlilov 1989-1992-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Sovetinin sədri, Partiya Komitəsinin 1-ci katibi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müşaviri olmuşdur. O, Naxçıvanda işlədiyi dövrdə Ermənistanın təcavüzü nəticəsində blokada şəraitində yaşayan Naxçıvan MR-in iqtisadi-sosial problemlərinin həlli, muxtar respublikada vətandaş həmrəyliyinin yaranması və sabitliyinin qoruyub saxlanması sahəsində önəmli fəaliyyət göstərmişdi.

Parlamentdə[redaktə | əsas redaktə]

Afiyəddin Cəlilov 1992-ci ildən Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi Sədrinin müavini olmuş, ölkənin dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsində və onun daxili və xarici siyasətinin formalaşmasında fəal iştirak etmişdir. 1994-cü ildə Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament Assambleyasının vitse-prezidenti şeçilmişdi. O, Azərbaycan SSR və Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin (bir neçə çağırış), Naxçıvan MR Ali Məclisinin deputatı olmuşdur.

Bişkek protokolu[redaktə | əsas redaktə]

Afiyəddin Cəlilov 1994-cü il mayın 5-də Bişkekdə Bişkek protokolunun imzalanmasına Azərbaycan hakimiyyətindən göndərilmişdi.[1] Həmin sənədi Azərbaycan Milli Məclisinin vitse-spikeri Afiyəddin Cəlilov, Ermənistan Milli Məclisinin sədri Babken Ararktsyan, DQEİ-nin üzvü, həmin günlərdə “DQR parlamentinin spikeri” kimi təqdim edilən Karen Baburyan, MDB ölkələri Parlamentlərarası Assambleyanın sədri Vladimir Şumeyko, Qırğızıstan Ali Sovetinin sədri Medetkan Şerimkulov, Rusiya Prezidentinin səlahiyyətli nümayəndəsi, Rusiya vasitəçilik missiyasının rəhbəri Vladimir Kazimirov və MDB ölkələri Parlamentlərarası Assambleya Şurasının katibliyinin rəhbəri Mixail Krotov imzalamalı idi.[1]

Təklif olunan protokolun imzanalmasında rəsmi Bakıya məlumat verilmiş idi ki, Atəşkəsin imzalanması yalnız Azərbaycanla Ermənistan arasında olacaq.[1] O zaman Rusiyanı bu prosesdə təmsil edən ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri Vladimir Kazimirov imzalanmaya çıxardığı protokola qondarma “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın adını da əlavə etmişdir.[1] Guya ki, atəşkəsi imzalayan tərəflərdən biri də “Dağlıq Qarabağ Respublikası”dır. O zaman qondarma respublikanı danışıqlarda tərəf kimi göstərməyə çalışırdılar.[1] Bunu gördükdən sonra Afiyəddin Cəlilov Bişkekdən birbaşa Heydər Əliyevə zəng vurub vəziyyət haqqında məlumat verdi.[1] Heydər Əliyev də onun gecə geri dönməsini əmr etdi.[1] Həmin gün Afiyəddin Cəlilov da protokolu imzalamadan Azərbaycana geri qayıtdı.[1]

Ölümü[redaktə | əsas redaktə]

Bakıda Afiyəddin Cəlilovun məzarı

O, 1994-cü il sentyabrın 29-da Bakıda yaşadığı binanın blokunda sui-qəsd nəticəsində qətlə yetirilib.[2] Afiyəddin Cəlilovun qətli ilə bağlı bu günədək müxtəlif versiyalar səsləndirilir.

Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyin keçmiş mətbuat müşaviri Turqut Ərin fikrincə, Afiyəddin Cəlilovun ölümünün əsas səbəbi Azərbaycanın altı rayonların ermənilərə verilməsinin sirrini bilməsi idi.[3]

Şəxsi həyatı[redaktə | əsas redaktə]

İrsi[redaktə | əsas redaktə]

Naxçıvan şəhərində 12 saylı orta məktəb onun adını daşıyır.[4]

Ədəbiyyatda[redaktə | əsas redaktə]

İsa Nəcəfovun 2002-ci ildə nəşr olunmuş povesti Gecə yarısı qətl Afiyəddin Cəlilov ilə Şəmsi Rəhimovun qətlinə və 1994, 1995-ci il hadisələrinə həsr olunmuşdur.[5][6]

Təltif və mükafatları[redaktə | əsas redaktə]

2 Şərəf nişanı ordeni və medallarla təltif olunmuşdur.

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 "“Bişkek Protokolu” – 20 ildir davam edən atəşkəs". karabakhinfo.com. Arxivləşdirilib: [1] saytından 20 iyul 2016 tarixində. http://karabakhinfo.com/11257. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
  2. ↑ "İki müəmmalı qətl". sputnik.az. Arxivləşdirilib: [2] saytından 20 iyul 2016 tarixində. http://sputnik.az/event/20150929/402188871.html. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
  3. ↑ "“6 rayonu kimin verdiyini Afiyəddin Cəlilov bilirdi”". www.azadliq.info. Arxivləşdirilib: [3] saytından 20 iyul 2016 tarixində. http://www.azadliq.info/19684.html. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
  4. ↑ "“Hədəfim bu ali məktəbə qəbul olmaq olub”". anl.az. Arxivləşdirilib: [4] saytından 20 iyul 2016 tarixində. http://anl.az/down/meqale/palitra/2016/yanvar/471422.htm. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
  5. ↑ "Gecə yarısı qətl “Nağıllar Evi”nin məhsuludur". www.azadliq.info. Arxivləşdirilib: [5] saytından 20 iyul 2016 tarixində. http://www.azadliq.info/8073.html. İstifadə tarixi: 20 iyul 2016.
  6. ↑ Gecə yarısı qətl : povest / İ. Nəcəfov. - Bakı : Nağıl evi, 2002. - 533 s. ; 15x20 sm. - 1500 экз. - ISBN 9952-21-003-5 : Б. ц.

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Afiyəddin_Cəlilov&oldid=3985075"