Lüdviq Bolsman
Lüdviq Bolsman | |
---|---|
alm. Ludwig Eduard Boltzmann | |
![]() | |
Doğum adı | Ludwig Eduard Boltzmann |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri |
Vyana Avstriya İmperiyası |
Vəfat tarixi | (62 yaşında) |
Vəfat yeri |
Duino, ![]() |
Vəfat səbəbi | asılma[d] |
Dəfn yeri |
|
Vətəndaşlığı | Avstriya-Macarıstan |
Atası | Eduard Bolsman |
Elm sahəsi | fizika |
Elmi dərəcəsi | fəlsəfə doktoru[1] (1866) |
İş yeri | Vyana universiteti |
Təhsili | |
Tanınmış yetirmələri | Paul Ehrenfest |
Üzvlüyü |
|
Mükafatları |
![]() |
![]() |
|
![]() |
Lüdviq Bolsman (alm. Ludwig Eduard Boltzmann) (20.2.1844-5.9.1906) — Avstriya fiziki.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bolsman (Ludwig Eduard Boltzmann) 1844-cü ildə Vyanada anadan olub. Gimnaziyanı bitirdikdən sonra Vyana universitetinə daxil olur və fizika elminə ürəkdən vurulur. Onun müəllimlərindən biri məşhur fizik Y.Stefan olub. Tələbə olarkən öz müəllimləri Y.Loşmidt və Y.Stefanla dostluq etmişdir. Şüalanmaya aid Stefanın elmi işini ölümündən sonra Bolsman davam etdirib.
L.Bolsman 1876-cı ildə yenidən Qrats universitetinə qayıdır və 1889-cu ilə kimi orada işləyir. Bu vaxtlar o, statistik fizikaya aid bir sıra görkəmli işlərini yazır. O, geniş diapazonlu alim olub, fizikanın demək olar ki, bütün sahələrinə və riyaziyyatın bəzi sahələrinə aid mühüm işlərin müəllifidir. Onun məşğul olduğu sahələr: riyaziyyat, mexanika, elektromaqnit sahəsi nəzəriyyəsi, optika, şüalanma nəzəriyyəsi, termodinamika və qazların kinetik nəzəriyyəsidir.
Onun, qazların kinetik nəzəriyyəsinə və termodinamikanın statistik əsaslandırılmasına dair işləri daha mühüm yer tutur. Bolsman statistik metoddan istifadə edərək termodinamikanın ikinci prinsipini əsaslandırmışdır. Onun fikrincə təbiətdə baş verən hadisələr az ehtimal edilən haldan çox ehtimal edilən hala doğru gedir. Fiziki sabitlərdən k (Bolsman sabiti) onun adını daşıyır (k =1,38.10-23 C/dər).
1879-cu ildə Stefan şüa buraxma üçün E1 = σ т4 düsturunu verir və onun bütün cisimlərə aid olduğunu söyləyir. Lakin Stefanın bu fikri səhvdir. Bolsman 1884-cü ildə nəzəri olaraq istilik şüalanmasının kəmiyyət qanununu müəyyən etmişdir. Aydın oldu ki, şüalanan istiliyin miqdarı temperaturun yüksəlməsi ilə əlaqədar olub, cismin mütləq temperaturunun dördüncü dərəcəsi ilə mütənasib artır. Bolsman bu qanunun yalnız mütləq qara cisimlər üçün doğru olduğunu sübut etmişdir.
Statistik fizikanın bünövrəsi Bolsman tərəfindən qoyulmuşdur. Entropiya ilə sistem halının ehtimalı arasındakı əlaqəni ifadə edən düstur Bolsmanın abidəsində nəqş olunmuşdur. Buxar maşınlarının texnikadakı tətbiqinin zəruriliyini görən Bolsman buxar texnikasını təkmilləşdirmək üçün istilik nəzəriyyəsi sahəsindəki tədqiqatları inkişaf etdirməyə başlayıb. Bolsmanın sağlığında onun ideya və tədqiqatları mühafizəkar alman filosofları tərəfindən qeyri-elmi hesab edilərək istehzaya səbəb olurdu. Lakin fizika elminin tədqiqatı belə bir həqiqəti aşkara çıxartdı ki, Bolsmanın ideya və nəzəriyyələri doğrudur. Elmin sonrakı inkişafı alimin işlərinin doğruluğunu təsdiq etdi. Onun işləri müasir fizikanın bünövrəsini təşkil etmiş, alim isə maddənin molekulyar-kinetik nəzəriyyəsinin yaradıcısı kimi şərəfli ad qazanmışdır.
Bolsman bir çox Elmlər Akademiyasının üzvü və Peterburq EA-nın müxbir üzvü (1899) olmuşdur.
- ↑ Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
- 20 fevralda doğulanlar
- 1844-cü ildə doğulanlar
- 62 yaşında vəfat edənlər
- 5 sentyabrda vəfat edənlər
- 1906-cı ildə vəfat edənlər
- Vyana mərkəzi qəbiristanlığında dəfn olunanlar
- Vyana Universitetinin məzunları
- London Kral Cəmiyyətinin üzvləri
- İsveç Kral Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Bavariya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Fransa Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Macarıstan Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Dei Linçei Akademiyasının üzvləri
- Prussiya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Maksimilianın "Elm və incəsənət üzrə" Bavariya ordeni kavalerləri
- London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri
- Əlifba sırasına görə alimlər
- Bioqrafik qaralamalar
- Avstriya fizikləri
- Nəzəri fiziklər