Vladimir Devide

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Vladimir Devide
Doğum tarixi 3 may 1925(1925-05-03)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 22 avqust 2010(2010-08-22)[3] (85 yaşında)
Vəfat yeri
Təhsili
Fəaliyyəti riyaziyyatçı, yaponşünas[d], akademik[d], yazıçı
Mükafatları III dərəcəli "Müqəddəs xəzinə" ordeni
Üzvlüyü

Vladimir Devide (xorv. Vladimir Devidé; 3 may 1925[1][2][…], Zaqreb – 22 avqust 2010[3], Zaqreb) – Xorvatiya riyaziyyatçısı və yaponşünası.

Həyatı və karyerası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vladimir Devide 3 may 1925-ci ildə Zaqreb şəhərində doğulmuşdur. 1944-cü ildə Zaqreb real gimnaziyasını bitirmişdir.[5] 1951-ci ildə Zaqreb Universitetinin mühəndislik fakültəsindən məzun olmuşdur. 1956-cı ildə Zaqreb Universitetinin riyaziyyat fakültəsindən doktorantura dərəcəsini əldə etmişdir. 1959-cu ildə Polşa Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat İnstitutunda oxumuşdur. 1958-ci ildə Zaqreb Universitetinin köməkçi professoru, 1965-ci ildə professoru və kafedra müdiri olmuşdur.[6]

Devide 1961-ci ilin iyulundan 1963-cü ilin martına kimi Yaponiyada Tokio Universiteti, Rikkyo Universiteti, Koqyo Universiteti və Toritsu Universitetində riyazi elmləri öyrənmişdir.[5] 1968-ci ildə Monaş Universitetinə, 1971-ci ildə Ohayo Dövlət Universitetinə professor kimi dəvət olunmuşdur. Berlin (1965), Praqa (1969) və Varşava (1976) kimi şəhərlərin universitetlərində riyazi tədqiqatlarla məşğul olmuşdur.[6] 1965-ci ildə Yerusəlimdə yerləşən Albert Eynşteyn İnstitutunda 3 aylıq riyazi dərslər almışdır. 1973-cü ildə Yuqoslaviya Elm və İncəsənət Akademiyasının fövqəladə üzvü,[5] 1990-cı ildə Xorvatiya Elm və İncəsənət Akademiyasının daimi üzvü olmuşdur.[6] Zaqreb (1954), Vyana (1956), Belqrad (1960), Qrats (1964 və 1976), Kişinyov (1965), Sarayevo (1965), Mişkolts (1966), Moskva (1966), Buxarest (1967), Amsterdam (1967), Brisben (1968), Nitsa (1970), Ohrid (1970), Stors (1971), Novi-Sad (1975) və Varşavada (1959 və 1975) keçirilmiş konqres və simpoziyumlarda iştirak etmişdir.[5]

1990-cı ildə universitetdən ayrılaraq təqaüdə çıxmış, 1998-ci ildə professor emeritus adına layiq görülmüşdür. 22 avqust 2010-cu ildə Zaqrebdə ölmüşdür.[6]

Elmi töhfələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Devide riyazi məntiq, çoxluqlar nəzəriyyəsi, abstrakt cəbr və çoxölçülü Evklid boşluğu həndəsəsi kimi riyaziyyat sahələrində işlər görmüşdür. Xorvatiyada riyazi məntiq tədqiqatlarının əsasını qoymuşdur/ O, 1964-cü ildə xorvat dilindəki ilk riyazi məntiq dərsliyini yazmış, universitetdə Türinq maşınları, riyazi məntiq və rekursiv funksiyalar haqqında mühazirələr vermişdir. Bir sıra riyazi dərsliyin müəllifi olmuşdur: "Köhnə və yeni riyaziyyat" (1975), "Riyaziyyat mədəniyyətlər və dövrlər boyunca" (1979), "Riyaziyyatın mənşəyi haqqında" (1979), "Vektor hesablanması" (1987).[6]

Devide riyaziyyat sahəsində verdiyi töhfələrə görə 1969-cu ildə Rucer Boşkoviç mükafatına, 2003-cü ildə Ömür boyu uğur mükafatına layiq görülmüşdür.[6] 1977-ci ildə "Riyaziyyat və incəsənət" adlı televiziya filminə görə İncəsənət və Ədəbiyyatın Kinoda Diffuziyası üzrə Beynəlxalq Komitənin mükafatını qazanmışdır. 1982-ci ildə riyazi və ədəbi töhfələrinə görə Zaqreb şəhər mükafatına layiq görülmüşdür.[5]

Yaponiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vladimir Devide riyaziyyatçı olmaqla yanaşı ölkəsində Yaponiya mədəniyyətinin təbliğatçısı və tədqiqatçısı olmuşdur. Yapon dilindən xorvat dilinə tərcümələr aparmışdır. Xüsusilə, hayku poeziyasına böyük maraq göstərmiş, Xorvatiyada hayku şeirləri yazmışdır.[6] Beynəlxalq hayku müsabiqələrinə qatılmış və 10 mükafat qazanmışdır. 1991-ci ildə Beynəlxalq Hayku Assosiasiyasının üzvü, 2000-ci ildə Dünya Hayku Assosiasiyasının məsləhətçi üzvü olmuşdur. 1999-cu ildə Xorvatiya Hayku Şairləri Cəmiyyətinin fəxri prezidenti, Almaniya Hayku Cəmiyyətinin fəxri üzvü seçilmişdir. Onun fəaliyyəti sayəsində Xorvatiya hayku poeziyasının ən populyar olduğu xarici ölkələrdən biri olmuşdur.[5] O, riyaziyyat ilə hayku poeziyasını "eyni şeyin fərqli proyeksiyaları" adlandırmışdır.[6]

Devide 1964-cü ildən başlayaraq Yaponiya haqqında 300-dən çox məqalə və esse yazmış, Xorvatiyanın bir çox şəhərində yapon mədəniyyəti, incəsənəti və tarixi haqqında 250-dən çox mühazirə demişdir. Yaponiya haqqında 16 kitabın müəllifi olmuşdur. "Yapon hayku poeziyası və onun tarixi-mədəni əsası" (1970), "Yaponiya: Ənənə və müasirlik" (1978), "Yaponiya: Keçmiş və gələcək indiki zamanda" (1979), "Ağ çiçək" (1988) və "Zen" (1992) Yaponiya haqqında yazdığı əsas əsərlərdir.[5]

Devide 1981-ci ildə Yaponiyanın Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr Fondunun verdiyi təqaüdlə 6 ay Yaponiyada yaşamışdır. 1983-cü ildə Yaponiya mədəniyyətini təbliğ etmə sahəsindəki töhfələrinə görə Yaponiya hökuməti tərəfindən III dərəcəli "Müqəddəs xəzinə" ordeni ilə təltif olunmuşdur. 2004-cü ildə Şərqi Avropa ilə Yaponiya arasında mədəni əlaqələrin inkişafındakı xidmətlərinə görə Yaponiya Təhsil, Mədəniyyət, İdman, Elm və Texnologiya Nazirliyinin mükafatına layiq görülmüşdür.[5]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 Vladimir Devidé // Hrvatski biografski leksikon (xorv.). 1983.
  2. ↑ 1 2 Vladimir Devidé // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
  3. ↑ 1 2 Brozović D., Ladan T. Vladimir Devidé // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s. ISBN 978-953-6036-31-8
  4. ↑ 1 2 Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Akademik Vladimir Devidé". Xorvatiya Elm və İncəsənət Akademiyası (xorvatca). 2014-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 aprel 2024.
  6. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Devidé, Vladimir". Hrvatska tehnička enciklopedija (xorvatca). 12 noyabr 2015. 26 aprel 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 aprel 2024.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladimir_Devide&oldid=7599101"