Rəhimə Pərəstu Sultan: Redaktələr arasındakı fərq
k Mr rqasimzade Rahimə Piristü Validə Sultan səhifəsinin adını Rahimə Piristü Sultan olaraq dəyişdi. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Dövlət xadimi|azərbaycan dilində adı = '''Rahimə Piristü Sultan'''|adın orijinalı = رحيم بيريستو سلطان|portret = |portretin ölçüsü = 250|izah = |titul = [[Validə sultanlar|Validə sultan]]|dövr əvvəl = [[31 avqust]] [[1876]]|dövr son = [[11 dekabr]] [[1904]]|sələfi = [[Şevkəfza Sultan]]|xələfi = ''yoxdur''|doğum tarixi = [[1826]]|doğum yeri = |ölüm tarixi = [[11 dekabr]] [[1904]] (78 yaşında)|ölüm yeri = |həyat yoldaşı = [[Əbdülməcid]]|uşaqları = ''Mənəvi övladları:''<br/>[[Cəmilə Sultan]]<br/>[[II Əbdülhəmid]]|bayraq=|atası=|anası=|ləqəbi=|varisi=|milliyəti=|dini=[[Sünni]], [[İslam]]|dəfn yeri=[[Mihrişah Sultan türbəsi]]|sülalə=|əvvəlki adı=|monoqramı=|monoqramın adı=}}'''Rahimə Piristü Sultan''' ([[Osmanlı dili|Osmanlı türkcəsi]]: '''رحيم بيريستو سلطان''') (d. [[1826]] - ö. [[11 dekabr]] [[1904]]) — [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|31-ci Osmanlı sultanı]] [[Əbdülməcid]]<nowiki/>in xanımlarından biri, [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|34-cü Osmanlı sultanı]] II Əbdülhəmidin mənəvi anası və Osmanlı tarixinin son [[Validə sultanlar|validə sultanı]]. |
|||
{{Dövlət xadimi |
|||
|azərbaycan dilində adı = Piristü Validə Sultan|adın orijinalı = Rahimə|portret = |portretin ölçüsü = 250|izah = |titul = Validə Sultan|dövr əvvəl = 31 avqust 1876|dövr son = 1904|sələfi = [[Şevk-Əfza Validə Sultan]]|xələfi = Validə Sultanlıq ləğv edilmişdir|doğum tarixi = ?|doğum yeri = |ölüm tarixi = {{vəfat tarixi|1904||}}|ölüm yeri = [[İstanbul]], [[Osmanlı imperatorluğu]]|sülaləsi = |həyat yoldaşı = [[I Əbdülməcid]]|uşaqları = Mənəvi övladları : [[II Əbdülhəmid]], Cəmilə Sultan|Dini = [[İslam]]}} |
|||
'''Rahimə Piristü Validə Sultan''' (ö. 1904 Maçqa) Osmanlı tarixindəki son Validə sultandır. Osmanlı padşahı [[I Əbdülməcid|Əbdülməcidin]] xanımı və [[II Əbdülhəmid|II. Əbdülhəmidin]] mənəvi anasıdır. II. Əbdülhəmidin taxta keçməsilə [[Validə Sultan|Validə sultan]] elan olundu. II. Əbdülhəmiddən sonrakı padşahlar taxta keçdiyi zaman anaları vəfat etdiyi üçün Osmanlı tarxinin son Validə sultanıdır. |
|||
== Həyatı == |
== Həyatı == |
||
=== Gənclik illəri === |
|||
Piristü adı farsca "qaranquş" mənasını verir. Kiçik yaşlarında ailəsi tərəfindən saraya verilən Piristünün əsl adı Rahimə olub, çərkəz zadəganının qızıdır. Atası Gogen Gök bəydir. Bacısı Fatma xanım məşhur göz həkimi Mehmed Əsad İşığın nənəsidir. |
|||
[[I Əbdülhəmid]]<nowiki/>in qızı və [[Əbdülməcid|Sultan Əbdülməcid]]<nowiki/>in bibisi olan [[Əsma Sultan (I Əbdülhəmidin qızı)|Əsma Sultan]] [[İstanbul]]<nowiki/>dakı köşklərində mükəmməl bir həyat yaşayırdı. Ancaq yenə də bədbəxt idi. Çünki bir övladı olmamışdı. Nəhayət uzun müddət sonra, [[Şimali Qafqaz]]<nowiki/>dakı [[Ubıxlar|ubix]] əsilli ailələrin birindən bir övlad alıb böyütməyə qərar verdi. Bu isə Gök bəy Gögenin bir yaşlı qızı Rahimə oldu. Uşaq o qədər incə və zərif idi ki, adı dəyişdirildi və [[farsca]] qaranquş mənasına gələn Piristü adı verildi. [[Əsma Sultan (I Əbdülhəmidin qızı)|Əsma Sultan]]ın sarayında mükəmməl saray təhsili alan Rahimə Piristü Sultan əsl [[sultan]] kimi böyüdüldü. |
|||
[[Əbdülməcid|Sultan Əbdülməcid]] [[vəliəhd]] olduğu illərdə tez-tez bibisini ziyarət edir, onun tövsiyələrini dinləyirdi. Sultan olduqdan sonra da bu ziyarətləri davam etdi. Nəhayət, bu ziyarətlərdən birində Rahimə Sultanı gördü və [[1844]]-cü ildə [[Əsma Sultan (I Əbdülhəmidin qızı)|Əsma Sultan]]ın icazəsiylə onunla evləndi. Mükəmməl toy mərasimi həm [[Əsma Sultan (I Əbdülhəmidin qızı)|Əsma Sultan]]ın sarayında, həm də [[Topqapı sarayı]]<nowiki/>nda davam etdi. [[1845]]-ci ildə [[Əbdülməcid|Sultan Əbdülməcid]]<nowiki/>in digər xanımı [[Düzdidil xanım]]ın vəfat etməsinin ardından yetim qalan 2 yaşlı [[Cəmilə Sultan]]ı da himayəsinə aldı. Bundan başqa, Rahimə Sultan [[1853]]-cü ildə [[Tirimüjgan Sultan]]ın vəfatının ardından yetim qalan 11 yaşlı oğlu [[II Əbdülhəmid|Əbdülhəmid Əfəndi]]<nowiki/>ni də övladlığa almışdı. |
|||
=== Validə sultanlığı === |
|||
Mənəvi oğlu [[II Əbdülhəmid|Əbdülhəmid Əfəndi]]<nowiki/>nin [[1876]]-cı ildə taxta çıxmasıyla Rahimə Piristü Sultan da [[validə sultan]] elan olundu. Sələflərindən fərqli olaraq dövlət məsələlərində heç vaxt qarışmadı. Taxta çıxmazdan 3 gün öncə, [[II Əbdülhəmid|Sultan Əbdülhəmid]] vaxtilə [[Əbdüləziz|Sultan Əbdüləziz]]<nowiki/>in Rahimə Sultana bəxş etdiyi [[Maçka]] köşkünə getdi və [[cülus]] mərasiminin keçirildiyi [[Topqapı sarayı]]<nowiki/>na buradan getdi. [[1885]]-ci ildə Osmanlı sarayını ziyarət edən [[İsveç|İsveç kralı]] [[II Oskar]] və xanımı Kraliça Sofiyanın qarşılanma mərasimində [[validə sultan]] ünvanıyla iştirak etdi. |
|||
[[1904]]-cü ildə ağır xəstələnən Rahimə Piristü Sultan çox keçmədən [[Maçka]]<nowiki/>dakı köşkündə vəfat etdi və [[Mihrişah Sultan türbəsi]]<nowiki/>nə dəfn olundu. |
|||
Pirirtü Qadın əfəndi II. Əbdülhəmidin öz anası deyil. II. Əbdülhəmidin 10 yaşındaykən yetim qalması ilə onu övladlığa götürmüş, təlim-tərbiyəsi ilə şəxsən özü məşğul olmuşdur. 3 yaşında anası Düzdidil Qadın əfəndinın ölümü ilə yetim qalan Cəmilə Sultanı da o yetişdirmişdir. |
|||
== Mənbə == |
|||
II. Əbdülhəmid mənəvi anasını çox sevirdi. II. Əbdülhəmid 1876 tarixində taxta oturan zaman mənəvi anası Piristü Sultanı siyasətə qarışmaması şərti ilə Validə sultan elan etmişdir. Validə sultanlığı dönəmində xeyriyyə işləri ilə məşğul omuşdur. 1891 tarixində Bala təkkəsi Çeşməsini və Sapanca Uzunqumda bir məscid tikdirmişdir. |
|||
* M. Çağatay Uluçay - ''Padişahların Kadınları ve Kızları'', p. 142 |
|||
1904 tarixində oğlunun səltənəti davam edərkən öz mülkü olan Validə sultan Köşkündə vəfat etdi və Mihrişah Validə Sultan türbəsinə dəfn olundu. |
|||
* Harun Açba (2007). ''[https://books.google.com/books?gA0nNAAACAAJ Kadın efendiler: 1839-1924]'' |
|||
* Fanny Davis (1986). ''[https://books.google.com/books?id=DTIrK0et4LwC The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918]'' |
|||
* Anne-Marie Riiber (1959). Drottning Sophia. (Queen Sophia) Uppsala: J. A. Lindblads Förlag. ISBN page 219 |
|||
18:23, 24 iyul 2018 tarixindəki versiya
| Rəhimə Pərəstu Sultan | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1904 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Mihrişah Sultan türbəsi |
| Həyat yoldaşı | Əbdülməcid |
| Dini | Sünni, İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rahimə Piristü Sultan (Osmanlı türkcəsi: رحيم بيريستو سلطان) (d. 1826 - ö. 11 dekabr 1904) — 31-ci Osmanlı sultanı Əbdülməcidin xanımlarından biri, 34-cü Osmanlı sultanı II Əbdülhəmidin mənəvi anası və Osmanlı tarixinin son validə sultanı.
Həyatı
Gənclik illəri
I Əbdülhəmidin qızı və Sultan Əbdülməcidin bibisi olan Əsma Sultan İstanbuldakı köşklərində mükəmməl bir həyat yaşayırdı. Ancaq yenə də bədbəxt idi. Çünki bir övladı olmamışdı. Nəhayət uzun müddət sonra, Şimali Qafqazdakı ubix əsilli ailələrin birindən bir övlad alıb böyütməyə qərar verdi. Bu isə Gök bəy Gögenin bir yaşlı qızı Rahimə oldu. Uşaq o qədər incə və zərif idi ki, adı dəyişdirildi və farsca qaranquş mənasına gələn Piristü adı verildi. Əsma Sultanın sarayında mükəmməl saray təhsili alan Rahimə Piristü Sultan əsl sultan kimi böyüdüldü.
Sultan Əbdülməcid vəliəhd olduğu illərdə tez-tez bibisini ziyarət edir, onun tövsiyələrini dinləyirdi. Sultan olduqdan sonra da bu ziyarətləri davam etdi. Nəhayət, bu ziyarətlərdən birində Rahimə Sultanı gördü və 1844-cü ildə Əsma Sultanın icazəsiylə onunla evləndi. Mükəmməl toy mərasimi həm Əsma Sultanın sarayında, həm də Topqapı sarayında davam etdi. 1845-ci ildə Sultan Əbdülməcidin digər xanımı Düzdidil xanımın vəfat etməsinin ardından yetim qalan 2 yaşlı Cəmilə Sultanı da himayəsinə aldı. Bundan başqa, Rahimə Sultan 1853-cü ildə Tirimüjgan Sultanın vəfatının ardından yetim qalan 11 yaşlı oğlu Əbdülhəmid Əfəndini də övladlığa almışdı.
Validə sultanlığı
Mənəvi oğlu Əbdülhəmid Əfəndinin 1876-cı ildə taxta çıxmasıyla Rahimə Piristü Sultan da validə sultan elan olundu. Sələflərindən fərqli olaraq dövlət məsələlərində heç vaxt qarışmadı. Taxta çıxmazdan 3 gün öncə, Sultan Əbdülhəmid vaxtilə Sultan Əbdüləzizin Rahimə Sultana bəxş etdiyi Maçka köşkünə getdi və cülus mərasiminin keçirildiyi Topqapı sarayına buradan getdi. 1885-ci ildə Osmanlı sarayını ziyarət edən İsveç kralı II Oskar və xanımı Kraliça Sofiyanın qarşılanma mərasimində validə sultan ünvanıyla iştirak etdi.
1904-cü ildə ağır xəstələnən Rahimə Piristü Sultan çox keçmədən Maçkadakı köşkündə vəfat etdi və Mihrişah Sultan türbəsinə dəfn olundu.
Mənbə
- M. Çağatay Uluçay - Padişahların Kadınları ve Kızları, p. 142
- Harun Açba (2007). Kadın efendiler: 1839-1924
- Fanny Davis (1986). The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918
- Anne-Marie Riiber (1959). Drottning Sophia. (Queen Sophia) Uppsala: J. A. Lindblads Förlag. ISBN page 219