I Əbdülhəmid
Sultan I Abdülhəmid — 1774-1789-cu illərdə Osmanlı sultanı.
III Əhmədin oğludur. 1725-ci ildə anadan olub. Sultan III Mustafaın vəfatından sonra, 21 yanvar 1774-cü ildə, 49 yaşında Osmanlı taxtına oturdu.
Osmanlı dövləti ən böhranlı dövrəsində taxta çıxan I Abdulhəmid, Rus hərbini qardaşı III Mustafa kimi ən az zərərlə bağlamağı düşünürdü. Həqiqətən də altı il boyunca davam etməkdə olan Rus döyüşü Osmanlı dövlətinin əleyhinə olaraq inkişaf edirdi. Nəticədə Sultan Abdulhəmid, Kiçik Qaynarca Andlaşması ilə Krımın Osmanlı Dövlətindən ayrılması, Rusların Qaradənizdə donanma saxlamaları və ortodoks qoruyuculuğunu etmələri şərtlərini qəbul etmək məcburiyyətində qaldı. Bu müqavilənin ən agır maddələrindən biri Krımın Rusiyanın müdaxiləsinə açıq buraxılması idi. Bu səbəblə Ruaya ilə hər an sülh dövrünün pozula biləcəyini hesablayan Sultan Abdulhəmi, islahatlar üçün hərəkətə keçdi. Fransadan mühəndislər gətirtdi.. Topçuluğu inkişaf etdirildi.
Bu vaxt rus hadisələrindən isfadə edən Anadolu, Misir, Hicaz və Şamda baş verən üsyanları yatırtdı. İran qüvvələrini təcavüzləri lə başlanan döyüşlər Osmanlılarının zəfəriylə nəticələndi. Bəsrə ələ keçirildi. Rus təhlükəsinə qarşı Soğucak və Anapa qalaları quruldu. 1784-cü ildə Rusiya Krımdakı xanlıq çəkişmlərini fürsət bilərək bu ölkəyə girdi və minlərlə müsəlman və türkü qətl etdikdən sonra işğal etdiyini bidirdi. Rusların xanlığı işğal etmələri Türklər üçün unudulmaz bir iztirab qaynağı oldu. Bütün əhalisi Türk olan xanlığın itkisi Macarıstan və Orta Avropanın gedişinə bənzəmirdi. Bu itkiyə dözməyən I Abdulhəmid, 1787-ci ildə Rusiyaya hərb elan etdi. Rusların Avstriyanı da döyüşə razı salması, Osmanlı Dövlətini iki cəbhədə döyüşməyə məcbur etdi. Sərdar Böyük Yusuf Paşa rəhbərliyində olan Osmanlı ordusu, Avstriya qüvvələrini məğrubiyyətə uğratdı.Rus cəbhəsində isə komandirlər arasındakı rəqabətlər, məğrubiyyətə zəmin oldu. Ruslar Yaş və Hotin qalalarından sonra Özüyə də girdilər və burada tarixdə az rast gəlinən bir qırğın törətdilər.
Sultan I Abdulhəmid Özü Qalası ilə əlaqədar hesabatın oxunması əsnasında " Potemkin ad moskof şahzadəsi, qalada mövcud yirmibeş min müsəlmanı bilə istisna katleylemiş, uşaq, yaşlı, hamilə, əmzikli demədən cümləsini şəhid etmişdir." cümləsinə eçidincə, kədərindən iflic keçirərək vəfat etdi (28 mart 1789).
 |
|
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Click opposite to show/hide
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
