Süleyman Məlikov

Süleyman Məlikov
Məlikov Süleyman Dadaş oğlu
Doğum tarixi	21 dekabr 1899
Doğum yeri	Bakı
Vəfat tarixi	22 sentyabr 1969 (69 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı
Dəfn yeri	İkinci Fəxri xiyaban
Fəaliyyəti	jurnalist
Mükafatları

Süleyman Dadaş oğlu Məlikov (21 dekabr 1899 – 22 sentyabr 1969) — jurnalist, tərcüməçi, redaktor. Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi (1967), Qızıl Əmək Bayrağı ordenli, ÜİK(b)P üzvü.

Həyatı

Süleyman Dadaş oğlu Məlikov 1899-cu ildə Bakıda anadan olmuşdur. Əslən Pirşağı kəndindən idi. Marksizm-leninizm klassiklərinin əsərlərini Azərbaycan dilinə əsas tərcüməçi və redaktorlarından biri olmuşdur.

Süleyman Məlikovun ən böyük xidmətlərindən biri də lüğət tərtibi sahəsində olmuşdur. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində lüğətə böyük ehtiyac olduğu zaman Hənəfi Zeynallı, Yusif Əliyev, Süleyman Musabəyov, Vəli Xuluflu, Tağı Şahbazi Simurğ, Əhməd bəy Pepinov, Ələkbər Heydərli, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Məhərrəm Kamil, Rəşid Yusifzadə, Ələkbər Qərib, Sami Kamal, Xudadat bəy Əzizbəyovla birlikdə Ruhulla Axundovun başçılığı ilə ilk "Rusca-türkcə lüğət"in (1926) tərtibçilərindən biri olmuşdur

1921—1952-ci illərdə "Molla Nəsrəddin" jurnalının məsul katibi, "Şərq qadını", "Maarif və mədəniyyət", "Qızıl qələm" jurnallarının, "Kommunist" və bir sıra digər qəzetlərin redaksiyasında işləmiş, 1952—1969-cu illərdə "Kirpi" jurnalının redaksiya heyətinin üzvü olmuşdur.

1952—1969-cu illərdə Partiya tarixi institutunun "Marksizm-leninizm əsərlərinin tərcümə şöbəsinin" müdiri olmuşdur.

1980-cı illərdə oğlu Oqtay Məlikov həmin şöbəyə rəhbərlik etmişdir.

K.Marksın "Kapital"ının (cild 1-3), K.Marks və F.Engelsin iki cildlik seçilmiş əsərlərinin (1953) əsas tərcüməçi və redaktoru olmuşdur.

"Molla Nəsrəddin"də çalışarkən onun nəşri məsələləri ilə məşğul olmuş, jurnalda publisistik məqalələr dərc etdirmişdir. Süleyman Məlikovun yaradıcılığında ciddi siyasi pafosu, prinsipial tənqidi satirik və yumorlu üslubla birləşdirmişdi. "Qəmişqulu", "Əbülhaq" imzalı yazıları 1924-1925 illərdə "Kommunist" qəzetində və "Molla Nəsrəddin" jurnalında, "Qıraxdanbaxan" imzaları ilə məqalələri 1922 ildə "Zəhmət" qəzetində çıxmışdır. Mətbuatda Məmmədquluzadə haqqında bir neçə məqaləsi, xatirələri çap olunmuşdur. "Cəfər Cabbarlı haqqında xatirələr"ində (B., 1969) yeri gəidikcə "Molla Nəsrəddin" jurnalından da söz açmışdır.

"Kommunist" qəzetin tanınmış əməkdaşlarından biri də müxtəlif vəzifələrdə çalışmış Süleyman Məlikov idi. O, əsasən respublika və qəza mətbuatının durumu haqqında yazır, eləcə də qəzetin xüsusi müxbiri kimi qəzalara yollanaraq oradan partiya-həmkarlar, sosial-məişət və iqtisadi mövzularda məqalələr göndərirdi. Beynəlxalq və partiya mövzularında məqalələrini “Suleyman Məlikov”, “S.Məlikov”, qalan yazılarını isə “Əbu-l-hövl”, “Qəmişqulu”, “Damğa”, “Kənardan baxan”, “D.Oğlu”, “S.M.Oğlu”, “S.Məlikzadə”, “M-zadə”, “M-zadə S.”, “S.” və s. təxəllüsləri ilə çap etdirirdi.

«Kommunist»dəki məqalələrində dram və opera teatrlarının inkişafı məsələləri mühüm yer tuturdu; «Türk teatr səhnəsi» məqaləsində milli opera sənətimiz haqqında inkarçı tənqidlərə cavab verən Üzeyir Hacıbəyov səsinə səs vermişdi («Kommunist», 26.9.1924, №215). Başqa bir məqaləsində o,Teatr səhnəsinin 50 illiyi münasibətilə yazırdı ki, Nəcəf bəy Vəzirov gecədə «şairanə bir məcazi misal gətirib türk teatrlarının başlanğıcını bir xarabazarlıqda əkilən ağaca bənzədir və haman ağacı əkən şəxsin ixtiyar yaşında yenə haman xarabazarlığa qayıtdığı zaman orada (...) abad, gözəl və müəttər bir bağ (...) görərək şadlandığım təsvir edir» (Q.Məmmədli. «Üzeyir Hacıbəyli. Salnamə», B., 1984, s.290). S.Məlikov Azərbaycan Partiya Ədəbiyyatı Nəşriyyatında və Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında işləmiş, «Molla Nəsrəddin» jurnalının katibi və felyetonçusu (imzası: Əbülhol) olmuşdur. Məqalələrindən birində «Kommunist» qəzeti redaktoru Həbib Cəbiyevin onu «Molla Nəsrəddin» redaksiyasına məsul katibliyə göndərməsini xatırlayaraq yazır: «Bir dəfə məni kabinetinə çağırdı: - Süleyman, şöbə müdirliyindən əl çək. (...) Bizdə felyetonçu qalmaqla bərabər, «Molla Nəsrəddin»ə kömək edəcəksən. Mirzə (Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə - Red.) təkdir, ona «əl yetirmək» lazımdır. (Sonralar bildim ki, Mirzə özü, Həbib Cəbiyev və «Molla Nəsrəddin»in işlərində yaxından iştirak edən Məmmədəli Sidqi (Məhəmmədəli Sidqi Səfərov- Red.) üçlükdə bu qərara gəlmişlər. («Mənim iki redaktorum», «Kommunist» - 50. Kitab-albom», Bakı, 1969, s.59). Geniş bilik sahibi olması, Azərbaycan və rus dillərini mükəmməl bilməsi, tərcümədə aydınlıq və dürüstlük prinsipinə riayət etməsi sayəsində tərcümələri orijinalın məzmun və ruhunu, üslubunu düzgün canlandırırdı. Süleyman Məlikovun rus dilindən azərbaycancaya tərcümənin nəzəri və əməli məsələlərinə dair məqalələri, C.Məmmədquluzadə və mollanəsrəddinçilər haqqında xatirələri vardır ki, bir çoxu hələ çap olunmamışdır.

Ailəsi

Oğlu Oqtay Məlikov (1925—2006) tarixçi, tərcüməçi, digər oğlu Eldəniz Məlikov (1927-2009) həkim idi. Qızı Süsən Məlikova (1953) filolog.

Qardaşı - Əjdər Məlikov (1889—1921) — Siyasətçi. “Hümmət” partiyasının yaradıcısı.

Xarici keçidlər

• "Xalq qəzeti" - yaranması, inkişafı tarixindən Arxivləşdirilib 2012-10-22 at the Wayback Machine
• ЭЛЬМАР МАГЕРРАМОВ "ГАЗЕТА «КОММУНИСТ» и ВОПРОСЫ ВОССТАНОВЛЕНИЯ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ ССР", səhifə 48-49, 343. [1]
• İsrafil Mirzəhməd oğlu Qurbanov, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsi. “Suleymandan galan dunya" [2]
• Cəlil Məmmədquluzadə ENSİKLOPEDİYASI [3]
• "Kommunist" qəzetin tanınmış əməkdaşl... [4]
• İsa Həbibbəyli, AMEA-nın vitse-prezidenti, Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədri, akademik "Azərbaycan" qəzeti, 7 aprel 2016-cı il. [5]
• Əziz Mirəhmədov, filologiya elmləri doktoru, AMEA-nın müxbir üzvü. "AZƏRBAYCAN JURNALİSTLƏRİ VƏ NAŞİRLƏRİ (Ensiklopediya)" Bakı-2013, səhifə 156-158. [6]