Əhməd Təkudar xan
| Təkudar xan | |||
 |
|||
| Cəmi ət-Təvarix kitabından Tekudarla Şəmsəddin Cüveyninin söhbəti təsviri. | |||
|
|||
|---|---|---|---|
| 21 iyun 1282 — 10 avqust 1284 | |||
| Sələfi: | Abaqa xan | ||
| Xələfi: | Arqun xan | ||
| Doğum tarixi: | 1247 | ||
| Vəfat tarixi: | 10 avqust 1284 | ||
| Vəfat yeri: | Marağa | ||
| Sülalə: | Elxanilər | ||
| Atası: | Hülakü xan | ||
| Anası: | Kutuy xatun | ||
Əhməd Təkudar xan (1282-1284) — Hülaku xanın Kutuy xatundan olan 7-ci oğlu və Abaqa xanın qardaşı.
Mündəricat
Həyatı[redaktə | əsas redaktə]
1247-ci ildə Hülaku xan və Kutuy xatunun oğlu olaraq doğulmuş, Papa IV Nikolas şərəfinə Nikolas adı verilmişdir, nestorian kimi böyümüşdür.
Hökmdarlığı[redaktə | əsas redaktə]
1282-ci ildə Abaqa xanın ölümündən sonra onun yas məclisinə gəldi. Hülakü xanın həyatda olan ən böyük oğlu olduğu üçün xanlığa ən yaxşı namizəd kimi görülürdü. 6 May 1282-ci ildə qurultayda xan seçildi və 21 iyun 1282-ci ildə Van gölünün şərq sahilində Aladağda taxta çıxdı. Özünə Əhməd Təkudar xan adını seçdi.
Hökümət[redaktə | əsas redaktə]
Təkudar xan hakimiyyətə gələn kimi Əlaəddin Cüveynini Bağdad valisi təyin etdi. Şəmsəddin Cüveyni isə vəzir təyin olundu. Hakimiyyət əsasən xanın anası Kutuy xatun və əmir Aşiqin əlində toplanmışdı.
Xarici siyasəti[redaktə | əsas redaktə]
1282-ci ilin avqustu Məmlüklərə səfir göndərən Əhməd Təkudar xan müsəlman dininə keçdiyini, sülh bağlamaq istədiyini qeyd edirdi. Lakin əyanların çoxu sülhə hazır deyildi.
Qonqkurtayla münasibətlər[redaktə | əsas redaktə]
1282-ci ilin iyununda xan öz kiçik qardaşı, Hülakünün 9-cu oğlu Qonqkurtayı Kiçik Asiya valisi təyin etdi. Bu arada Arqun xan hakimiyyətə qarşı çıxmağa başlamışdı. Arqun və Qonqkurtayın birlikdə olduğundan şübhələnən Təkudar xan, Qonqkurtayı 18 yanvar 1284-cü ildə əlaltıları ilə birlikdə, Qarabağında edam etdirdi.
Arqun xanla münasibətlər[redaktə | əsas redaktə]
Qonqkurtayın ölümündən sonra Təkudar xan, öz gürcü kürəkəni Alinaqı 26 apreldə Arqun xana qarşı hücuma göndərdi. Özü isə Biləsuvarda ordusu ilə gözləyirdi. Arqun xan 4 mayda Qəzvin yaxınlığında Alinaqı məğlub etsə də sülhə hazır olduğunu bildirdi və qardaşı Keyxatunu girov kimi göndərdi, özü də 30 iyun 1284-cü ildə təslim oldu. Qələbəyə sevinən xan Arqunu edam etdirmədi və həbsdə saxladı. Bundan istifadə edən Təkudərin ordusundakı əmirlərdən Buğa adlı şəxs Alinaqı öldürərək Arqunu həbsdən azad etdi. Xəbərlər Təkudar xana gec çatdı. O, Qızıl Ordaya qaçmaq istərkən həbs olundu. 10 avqust 1284-cü ildə Təkudar xan Qonqkurtayın ailəsinə verilərək edam edildi.[1]
Ailəsi[redaktə | əsas redaktə]
Xatunları[redaktə | əsas redaktə]
- Doqquz xatun
- Erməni xatun
- Baytəkin xatun
- Tudaku xatun
- İl Qutluq xatun
- Tuday xatun
Oğulları[redaktə | əsas redaktə]
- Qaplançı
- Arslançı
- Noğayçı
Qızları[redaktə | əsas redaktə]
- Kiçik xatun Alinaqla ailə qurmuşdu.
- Göyçək xatun Əmir İrincin Kereitlə ailə qurmuşdu.
- Çiçək xatun Boraçu ağa ilə ailə qurmuşdu.
- Mainu xatun Xandan ağa ilə ailə qurmuşdu.
- Saçlun xatun
- Kelturmuş xatun əvvəlcə Şaday ilə, sonra Turan ilə ailə qurmuşdu.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
| SƏLƏF Abaqa xan |
 |
Əhməd Təkudar xan Elxanilər |
|
XƏLƏF Arqun xan |
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
| Elxanilər | ||
|---|---|---|
| Hülakülər | Hülakü xan (1261–1265) • Abaqa xan (1265–1282) • Əhməd Təkudar xan (1282–1284) • Arqun xan (1284–1291) • Keyxatu xan (1291–1295) • Baydu xan (1295) • Qazan xan (1295–1304) • Məhəmməd Olcaytu (1304–1316) • Əbu Səid Bahadur xan (1317–1335) | |
| Boruciginlər | Arpa xan (1335–1336) | |
| Hülakülər | Sultan Musa xan (1336) | |
| Hülakülər (Cəlairilərin iddiaçıları) | Məhəmməd xan (1336–1338) • Cahan Teymur (1339–1340) | |
| Hülakülər (Çobanilərin iddiaçıları) | Sultan Satıbəy xatun (1338–1339) • Süleyman xan (1339–1343) • II Qazan xan (1357–1401) | |
| Naməlum (Çobanilərin iddiaçıları) | Ənuşirvan xan (1344–1356) | |
| Boruciginlər | Toğay Teymur xan (1335–1353) • Loğman xan (1353–1388) | |
