Məhəmməd Olcaytu
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |
| Qiyasəddünya vəd-Din Məhəmməd Xüdabəndə Olcaytu Sultan | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| monq. ᠦᠯᠵᠡᠢᠲᠦ ᠺᠬᠠᠨ | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Sələfi | Qazan xan | ||||||
| Xələfi | Əbu Səid Bahadur | ||||||
|
|
|||||||
| Doğum tarixi | 24 mart 1282 | ||||||
| Vəfat tarixi | 17 dekabr 1316 (38 yaşında) | ||||||
| Vəfat yeri | Sultaniyyə | ||||||
| Sülalə | Elxanilər | ||||||
| Atası | Arqun xan | ||||||
| Anası | Uruk xatun | ||||||
| Həyat yoldaşı | məlum olan - Hacı Xatun | ||||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
|||||||
Sultan Məhəmməd Olcaytu xan (1280[1][2] – 16 dekabr 1316, Sultaniyə) — Qazan xanın qardaşı, Arqun xanın ikinci oğlu, elxan.
Mündəricat
Həyatı[redaktə | əsas redaktə]
Olcaytu xan 24 mart 1282-ci ildə[3] doğulmuşdur. Arqun xan və xristian Uruk xatunun oğludur. İlk adı Nikolas idi.[4] Əvvəlcə buddist, daha sonra qardaşı Qazan ilə birlikdə sünni olmuşdu. Daha sonralar - 1310-cu ildə, Əllamə Hillinin təsiri ilə şiə olmuşdur. Bundan sonra adını Məhəmmədə çevirmiş, 1294-cü ildə Olcaytu adını da qəbul etmişdir.
Hakimiyyəti[redaktə | əsas redaktə]
1304-cü ildə qardaşı Qazan xanın yerinə xan seçilmişdir. Həmin il Arqun xan dövründən bəri salınmağa başlamış Sultaniyyə şəhərinin tikintisi bitmişdir. Xan, Sultaniyyəni paytaxt, Bağdadı isə qış iqamətgahı kimi istifadə edirdi. 1309-cu ildə Şirazda "Seyyidlər evi"nin əsasını qoymuş, hər il 10000 dinar maaş vermişdi. 1312-ci ildə Məmlüklərə qarşı monqolların son yürüşünü başlatmış və məğlub olmuşdur.
1305-ci ildə Olcaytu Bizans imperatoru II Androniklə ittifaqa girmiş və birlikdə Osman bəyi məğlub etmişdilər.
Ticarət münasibətləri[redaktə | əsas redaktə]
Hakimiyyətinin ilk ilində Genuya respublikası ilk dəfə Təbrizdə konsulluq açmışdır. Bundan əlavə 1306-cı ildə Venesiyalılara da azad ticarət hüququ verilmişdi. Avropa ölkələrindən gətirdiyi mancanaq ustaları sayəsində Herat şəhərini ələ keçirmişdi. Olcaytunun Avropalılarla Məmlüklərə qarşı yeni müharibə planı baş tutmamışdı. Bu isə 1313-cü ildə Kebek xanın Xorasana daxil olmasına bəhanə verdi. Çağatay ordusunda Yasavur xanın elxanilərin tərəfinə keçməsi ilə Kebek xan məğlub oldu. Ölcaytu, Yasavur xana Badğis vilayətini verdi.
Ölümü[redaktə | əsas redaktə]
Məhəmməd Olcaytu 38 yaşında vəfat etmişdir. Yerinə oğlu Əbu Səid Bahadur keçdi.
Ailəsı[redaktə | əsas redaktə]
Oğulları
- Süleymanşah (gənc yaşda öldü)
- Sultan Əbu Səid Bahadur xan (1316-1335)
- Bəstam
- Bəyazid
- Teyfur
- Əbülxeyr
Qızları
- Sultan Satıbəy xatun (1339-1340)
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ British Museum person-institution thesaurus
- ↑ Encyclopædia Britannica
- ↑ Fasix əl-Xəvəfi - Mücməl-i Fasixi
- ↑ Histoire de l'Empire Mongol, Jean-Paul Roux, səh.408
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
- "Fəzlullah Rəşidəddinin “Oğuznamə”dən sonra ən böyük əsəri: Xüdabəndə günbəzi - REPORTAJ" (azərb.). apa.tv (28 oktyabr 2015). 28 oktyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 sentyabr 2017.
| SƏLƏF Sultan Mahmud Qazan xan |
|
Sultan Məhəmməd Xudabəndə Olcaytu xan Elxanilər |
|
XƏLƏF Sultan Əbu Səid Bahadur xan |
| Elxanilər | ||
|---|---|---|
| Hülakülər | Hülakü xan (1261–1265) • Abaqa xan (1265–1282) • Əhməd Təkudar xan (1282–1284) • Arqun xan (1284–1291) • Keyxatu xan (1291–1295) • Baydu xan (1295) • Qazan xan (1295–1304) • Məhəmməd Olcaytu (1304–1316) • Əbu Səid Bahadur xan (1317–1335) | |
| Boruciginlər | Arpa xan (1335–1336) | |
| Hülakülər | Sultan Musa xan (1336) | |
| Hülakülər (Cəlairilərin iddiaçıları) | Məhəmməd xan (1336–1338) • Cahan Teymur (1339–1340) | |
| Hülakülər (Çobanilərin iddiaçıları) | Sultan Satıbəy xatun (1338–1339) • Süleyman xan (1339–1343) • II Qazan xan (1357–1401) | |
| Naməlum (Çobanilərin iddiaçıları) | Ənuşirvan xan (1344–1356) | |
| Boruciginlər | Toğay Teymur xan (1335–1353) • Loğman xan (1353–1388) | |
