Əlmət rayonu

Əlmət rayonu
Əlmət rayonu
	Әлмәт районы
Bayraq[d]	Gerb
	54°54′ şm. e. 52°18′ ş. u.
Ölkə	Rusiya;
İnzibati mərkəz	Almetyevsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	10 avqust 1930
Sahəsi	2.503 km²;
Hündürlük	273 m
Saat qurşağı	Moskva vaxtı[d]; UTC+03:00;
Əhalisi
Əhalisi	208.046 nəf. (2019);
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əlmət rayonu (tatar. Әлмәт районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Respublikanın cənmub-şərqində yerləşir. İnzibati mərkəzi Əlmət şəhəridir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun ərazisi 2542.93 km² -dir. Şimaldan Sarman, Zəy və Aşağı Kama, qərbdən Yeni Şimçə və Çirmeşən ilə, cənubdan Leninoqorsk və Buqulma ilə, şərqdə Aznakay rayonları ilə həmsərhəddir.

Ərazisinin orta hündürlüyü 200-300 m-dir. Kiçu, Stepnoy Zai və Ursalbaş çayları axır.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər rayonun ərazisi Samara əyalətinin Buqulma mahalına, 1930-cu ilə qədər isə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Buqulma kantonuna aid idi.

Rayon 10 avqust 1930-cu ildə təsis edilmişdir. Rayonun sərhədləri dəfələrlə dəyişdirilmişdir. 1959-cu ildə rayonun ərazisinə ləğv edilmiş Aktaş rayonunun bir hissəsi daxil olur. 1963-cü ildə Əlmət rayonu Aznakaey, Zəy, Yeni Çimşə və Pervomaysk rayonlarının bir hissəsinə çevrilir.

Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Əlmət ş. və Aşağı Matkan q.) rayon əhalisinin 80,47 % yaşayır.

İnzibati ərazi bölgüsü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əlmət rayonuna 2 şəhər və 35 kənd inzibati vahidliyi, həmçinin 98 yaşayış məntəqəsi daxildir^[2].

İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon respublikanın sənaye istehsalının təxminən 30% -ni (Kazan 16% təşkil edir) təşkil edir^[3]. Neft sənayesinin (Almətneft, Yamaşneft, Elxovneft və s.) və emal sənayesinin (Əlmət rayonu Boru Zavodu, Əlmət Beton Məhsulları Zavodu, Əlmət Radio avadanlığı Zavopdu, Alnas, Bauluyks və s.) böyük müəssisələri vardır.

Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas yollar: R-239 Kazan - Əlmət - Orenburq - Qazaxıstan sərhədi, 16A-0003 Yar Çallı - Əlmət, 16K-0077 Əlmət- Aznakay, 16K-0131 Kuzaykino (R-239) - Nurlat, 16K-0334 Əlmət - Muslim.

Rayonun cənubundan Qərbi Avropa - Qərbi Çin nəqliyyat dəhlizinin inşası davam edən avtomobil yolu keçir.

Əlmət - Aşağı Maktamaya qədər bir filialı olan Əgerce - Yar Çalnı - Akbaş dəmir yolu xətti var. Bölgədəki stansiyalar və dayanacaqları (şimaldan cənuba):

OP 95 km, Aktaş, OP 85 km, Əlmət, OP 74 km, Kulşaripovo, Minnibayevo, OP 54 km, Kerley, OP 48 km.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

[_c43d7f14055ec5ff-1] ttp://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/МОчисл2019.pdf.

[2] "Закон Республики Татарстан 31 января 2005 года N 9-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования "Альметьевский муниципальный район" и муниципальных образований в его составе»". 2018-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-08.

[3] Концепция территориальной экономической политики Республики Татарстан^{[ölü keçid]}

[1]

[2]

[3]

Tatarıstan Respublikası
	İnzibati mərkəz: Qazan (şəhər)	Şəhərlər: Aqrız\| Aznakayevo\| Almetyevsk\| Arsk\| Bavlı\| Bolqar \| Buinsk\| Bügülmə\| Çistopol\|Laişevo\| Leninoqorsk\| Mamadış\| Mendeleyevsk\| Menzelinsk\|Naberejnıe Çelnı \| Nijnekamsk\| Nurlat\| Tetüşi\| Yelabuqa\| Zainsk\| Zelenodolsk
	İnzibati-ərazi bölgüsü:	Rayonlar: Əgerce\| Aznakay\| Aksubay\| Aktanış\| Alekseyevsk\| Əlki\| Əlmət\| Apas\| Arça\| Ətnə\| Bavlı\| Baltaç\| Buqulma\| Bua\| Yuxarı Oslan\| Biektau\| Çuprəle\| Alabuqa\| Zəy\| Zelendol\| Kaybiç\| Kama Tamaqı\| Kukmara\| Layiş\| Leninoqorsk\| Mamadış\| Mendeleyevsk\| Minzələ\| Müslim\| Nijnekamsk\| Novoşeşminsk\| Nurlat\| Pitrəç\| Balık Bişməse\| Saba\| Sarman\| Spas\| Təteş\| Tukay\| Teləçe\| Çirmeşən\| Çistopol\| Yurtazı
	Məqalələr:	Gerb \| Himn \| Tarix \| Əhalisi \| İnzibati-ərazi bölgüsü \| Bayraq