Qırmızı Bazar
| Qırmızı Bazar | |
|---|---|
 | |
| 39°40′33″ şm. e. 46°56′55″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Region | Xocavənd rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 670 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Qırmızı Bazar — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Qırmızı Bazar qəsəbə inzibati ərazi dairəsində qəsəbə.[1][2]
10 noyabr 2020-ci il üç tərəfli bəyanətə əsasən müvəqqəti olaraq Rusiya Sülhməramlı Qüvvələrinin nəzarəti altındadır.
Toponimikası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qırmızı Bazar qəsəbəsi Köndəlançayın (Arazın qolu) sahilindədir. Yaşayış ərazisi keçmişdə bazar yeri olmuşdur. Yerli məlumata görə, 1924-cü ildə ilk dəfə burada 1 May Həmrəylik günü keçirilmiş və həmin vaxtdan da bu yer Qırmızı Bazar adlanmısdır. Tədricən Mavaş, Sixtoraşen, Bilbilyak, Şixer və Tağaverd kəndlərindən köçüb gələnlər məskunlaşdıqdan sonra daimi yaşayış məntəqəsinə çevrilmişdir.[3]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Arazın qolu olan Köndələnçayın sol sahilində yerləşir. 1930-cu illərdə kənddə daxili su təchizatı şəbəkəsi çəkilmişdir. 1947-ci ildə şəhər tipli qəsəbə statusunu alıb. Ərazi vahidi olaraq DQMV-də Martuni rayonuna tabe idi. Sovet dövründə burada şərab və yağ-pendir zavodu, eləcə də orta məktəb, klub, kitabxana, uşaq bağçası, kinoteatr, xəstəxana və Avtomat Telefon Stansiyası var idi.[4] SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycan höküməti tərəfindən DQMV ləğv olundu, Qırmızı Bazar qəsəbəsi isə yeni yaradılmış Xocavənd rayonunun tabeliyinə verildi. Qarabağ müharibəsi başladıqda qəsəbə erməni separatçılarının nəzarətində idi. Azərbaycan ordusunun 1992-ci il iyunun 28-də Qırmızı Bazar istiqamətində keçirdiyi genişmiqyaslı əməliyyat uğursuzluqla nəticələnib.[5] Müharibə nəticəsində qəsəbə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri işğalı altında qalıb. Birinci Qarabağ Müharibəsində kəndin 40 nəfər erməni sakini öldürülmüşdü.
Qəsəbədəki çaxır zavodu 2000-ci ildə fəaliyyətini bərpa edib. 2016-cı ildə ümumerməni "Hayastan" Fondunun vəsaiti hesabına burada bələdiyyə mərkəzi tikilmişdir. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ Müharibəsi zamanı qəsəbədə ciddi dağıntılar baş verib, təxminən 120 ev döyüşlər nəticəsində ziyan görüb. Müharibə zamanı Azərbaycan ordusu qəsəbənin bir kilometrliyinə qədər irəliləyib. Müharibənin nəticələrinə əsasən Qırmızı Bazar qəsəbəsi Rusiya sülhməramlılarının nəzarətinə verilib. Müharibədən sonra 2021-ci ildə qəsəbədə təxminən 800 nəfər əhali yaşayırdı.[6]
Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Milli tərkibi
| Siyahıyaalınma ili | ||||||
| Ermənilər | 673 (98,7 %) |
▲1 075 (99,4 %) |
▲1 093 (99,2 %) |
▼977 (100 %) |
▲979 (100 %) |
▲1 010 (100 %) |
| Azərbaycanlılar | 5 (0,7 %) |
▼3 (0,3 %) |
▬3 (0,3 %) |
▼0 (0 %) |
▬0 (0 %) |
▬0 (0 %) |
| Ruslar | 3 (0,4 %) |
▼1 (0,1 %) |
▲4 (0,4 %) |
▼0 (0 %) |
▬0 (0 %) |
▬0 (0 %) |
| Digərləri | 1 (0,1 %) |
2 (0,2 %) |
2 (0,2 %) |
0 (0 %) |
0 (0 %) |
0 (0 %) |
| Cəmi | 682 (100 %) | 1 081 (100 %) | 1 102 (100 %) | 977 (100 %) | 979 (100 %) | 1 010 (100 %) |
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- ↑ Xocavənd rayonu[ölü keçid]
- ↑ Qırmızı Bazar // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II cild. Bakı: "Şərq-Qərb". 2007. 304. ISBN 978-9952-34-156-0.
- ↑ Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. III ҹилд: Гајыбов—Елдаров. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1979. С. 173.
- ↑ Ermənilər terrorçu qrup yerləşdirilmiş qəsəbəmizdə belə binalar tikdi...-FOTO
- ↑ Qırmızı Bazar və Şuşakənd kəndlərinin sakinlərini Azərbaycan kolonnalarının hərəkəti narahat edir
- ↑ "Etnokafqaz. 1959-cu ildə siyahıyaalma üzrə Martuni rayon əhalisinin milli tərkibi".
- ↑ "Etnokafqaz. 1970-ci ildə siyahıyaalma üzrə Martuni rayon əhalisinin milli tərkibi".
- ↑ "Etnokafqaz. 1979-cu ildə siyahıyaalma üzrə Martuni rayon əhalisinin milli tərkibi".
- ↑ Qarabağda əhalinin siyahıyaalınması
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
 | ||
|---|---|---|
| Şəhərlər |  | |
| Qəsəbələr | ||
| Kəndlər | Ağbulaq • Ağbulaq • Ağcakənd • Ağkənd • Ağdam • Axullu • Arakül • Arpadüzü • Arpagədik • Ataqut • Avdur • Azıx • Binə • Binədərəsi • Böyük Tağlar • Bünyadlı • Bulutan • Cəmiyyət • Cilən • Cütcü • Çağadüz • Çaylaqqala • Çinarlı • Çiraquz • Çörəkli • Dağdöşü • Daşbaşı • Dərəkənd • Dolanlar • Düdükçü • Gavahın • Edilli • Edişə • Əmiranlar • Güneyçartar • Güneyxırman • Günəşlı • Heşan • Xanoba • Xərxan • Xırmancıq • Xocavənd • Kiş • Kəndxurd • Köhnə Tağlar • Kuropatkino • Qağartsi • Qarakənd • Qarıtəpə • Qarqar • Qaradağlı • Qarazəmi • Qırmızıqaya • Qoçbəyli • Quşçular • Quzeyxırman • Quzeyçartar • Quzumkənd • Məmməddərə • Məlikcanlı • Mirikənd • Muğanlı • Mülküdərə • Müşkapat • Sor • Sos • Susanlıq • Salakətin • Şahyeri • Şexer • Şıx Dursun • Tağaser • Tağaverd • Tsakuri • Tuğ • Yemişcan • Yenikənd • Zavadıx • Zərdanaşen • Zoğalbulaq | |
| Ləğv olunmuş kəndlər | Amaras • Aruş • Barabatın • Bilbilyak • Çartar • Divanlılar • Mavas • Ninqican • Skobelyovka • Spitakşen | |