Azərbaycan manatı: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın

← Əvvəlki redaktə Sonrakı redaktə →

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

VizualVikimətn

Sətirdə

21:18, 10 fevral 2015 tarixindəki versiya

Bu məqalə Azərbaycan manatı haqqındadır. Digər ölkənin manatı üçün Türkmənistan manatı səhifəsinə baxın.

Azərbaycan manatı — Azərbaycan Respublikasının pul vahidi.

Tarixi

İlk buraxılış

Azərbaycan manatının hazırlanmasına Ayaz Mütəllibovun vaxtında başlanılmış, Əbülfəz Elçibəyin vaxtında isə bu reallaşmışdır. İlk Azərbaycan manatı 15 avqust 1992-ci ildə dövriyyəyə buraxılmışdır. Manatın ilk eskizlərinin müəllifi Eldar Mikayılzadədir^[1].

Yeni nəsil pul nişanları

Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 7 fevral 2005-ci il tarixdə "Azərbaycan Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətlər miqyasının dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında" imzalanmış fərmana uyğun olaraq 2006-cı il yanvarın 1-dən etibarən yeni nəsil pul nişanları dövriyyəyə buraxılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində manatdan başqa pul vahidlərinin ödəniş vasitəsi kimi işlədilməsi qadağandır. Manatın emissiyası və tədavüldən çıxarılması hüququ yalnız dövlətin müstəsna mülkiyyətində olan Mərkəzi Banka mənsubdur.^[2]

Yeni manata keçid zamanı 1 yeni manat 5000 köhnə manata bərabər tutulmuşdur.^[3]

Sikkələr: 1, 3, 5, 10, 20, 50 qəpik
Əsginazlar: 1, 5, 10, 20, 50, 100 manat

Yeni Azərbaycan manatı 28 dekabr 2005-ci ildə ölkə ictimaiyyətinə təqdim olunmuşdur. Azərbaycan Mərkəzi Bankının sifarişi əsasında Vitam Reklam Şirkəti tərəfindən hazırlanan təqdimat mərasimi Excelsior Hoteldə baş tutmuşdur. Təqdimat mərasimində ölkə prezidenti, yüksək vəzifəli dövlət məmurları və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən diplomatik korpus nümayəndələri iştirak etmişlər.

Əsginazlar

1 manat

Yazı və ədəbiyyat mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 120x70 mm ölçüdə olan xüsusi kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində Azərbaycanın milli musiqi alətlərinin – tar, kamança və dəfin qrafik təsvirləri verilmişdir. Arxa fonda qədim Azərbaycan xalçasının naxışları vardır. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri və Azərbaycanın milli ornamentləri verilmişdir.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

5 manat

Yazı və ədəbiyyat mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 127x70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində ədəbi simalar, qədim kitablar, dövlət himnindən parça çap olunmuşdur. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri verilmiş, Azərbaycanın inkişaf tarixi – Qobustan qaya heroqlifləri, Orxon–Yenisey abidələri əlifbası, müasir Azərbaycan yazısı çap edilmişdir.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində üzərində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi elementlər vardır.

10 manat

Tarix mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 134x70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində Qədim Bakı, Şirvanşahlar sarayı, Qız qalası köhnə Qala divarlarının fonunda verilmişdir. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Azərbaycan xalçasının tipik naxışları çap edilmişdir.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

20 manat

Qarabağ mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 134x70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində qüdrət nişanəsi - qılınc, dəbilqə, qalxan və Sülh rəmzi "Xarı bülbül" təsvir olunmuşdur. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Azərbaycanın milli naxışları çap edilmişdir.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

50 manat

Təhsil və gələcək mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 148x70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində gələcəyin timsalı, yüksəliş əlaməti – pillələr, güc və işıq nişanəsi – günəş, elm rəmzi – kimyəvi və riyazi simvollar təsvir olunmuşdur. Əsginazın arxa tərəfinində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Qədim Azərbaycan xalçalarının ornamentləri çap olunmuşdur.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

100 manat

İqtisadiyyat və inkişaf mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginaz 155x70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginazın üz tərəfində inkişafın qədimdən bu günə memarlıq rəmzləri, Azərbaycan manatının və iqtisadi artımın simvolları təsvir olunmuşdur. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, ənənəvi Azərbaycan xalçasının səciyyəvi naxışları çap edilmişdir.

Mühafizə elementləri

Əsginazın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Qəpiklər

1 qəpik

3 qəpik

5 qəpik

=== 10 qəpik ===))))

20 qəpik

50 qəpik

Azərbaycan manatının tədavül tarixi

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra, suverenliyin əsas atributlarından sayılan milli valyuta olan manat 1992-ci ilin 15 avqust tarixindən etibarən tədavülə buraxılıb. ^[4]

1992-ci ilin avqustunda 1, 10 və 250 manatlıq əsginaslar, noyabrında 5, 10, 20 və 50 qəpiklik sikkələr, dekabrında 5 manatlıq əsginas, 1993-cü ilin martında isə 50, 100, 500 və 1000 manat nominallı kağız əsginaslar dövriyyəyə buraxılıb.

Azərbaycan Respublikasının birinci pul emissiyası 1992-ci ildə Fransa Mərkəzi Bankı tərəfindən çap edilib. Yeni dizaynla 1 və 10 manatlıq əsginaslar həmin şirkətdə istehsal olunub.^[5]

Azərbaycanın müstəqil olduqdan sonrakı dövrdə pul vahidlərinin bir çoxunun "Educational Coin Company" şirkəti istehsal etmişdir. Şirkət yeni manatlardan sadəcə 1 manatlıq əskinasın istehsalçısıdır ^[6]. Şirkət eyni zamanda tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikasının əskinaslarının istehsalçısıdır ^[7].

Keçmiş manat əskinasları və qəpikləri

1919-cu ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Təsviri			Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Üz tərəfi	Arxa tərəfi		Tədavül tarixi
		1					1919
		10
		250
		250
		250

1992-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Tədavül tarixi
		1			Qız qalası		1992
		10			Qız qalası
		250			Qız qalası

1993-cü ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Tədavül tarixi
		1			Qız qalası		1993
		5			Qız qalası
		10			Qız qalası
		50			Qız qalası
		100			Qız qalası
		500			Nizami Gəncəvi
		1000			Məmməd Əmin Rəsulzadə

1994-2001-ci illərdə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Tədavül tarixi
		10 000			Şirvanşahlar sarayı		1994
		50 000			Mömünə Xatun türbəsi		1995
		1000			Neft sənayesi		2001

2005-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Əsas rəng	Təsviri
Üz tərəfi	Arxa tərəfi	Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Əsas rəng	Mənası	Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		1	120×70	Boz	Əskinaslar müasir Azərbaycan mədəniyyətini əks etdirir.	Azərbaycan xalq çalğı alətləri.	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi.
		5	127×70	Narıncı	Əskinasda Azərbaycanın dünya ədəbiyyatına dəyərli töhfəsi əks etdirilir.	Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin təsviri, Azərbaycan kitabları, Azərbaycan himninin bir hissəsi.	Qobustan qayaüstü rəsmlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi və qədim türk əlifbasıyla yazılmış mətn.
		10	134×70	Göy	Əskinasda Azərbaycanın dövlətçilik ənənələri əks olunur.	Qədim İçəri şəhər fonunda köhnə Bakı, Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası.	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi.
		20	141×70	Yaşıl	Əskinas Azərbaycanın müasir xarici siyasətinin hədəfini əks etdirir.	Qücün simvolu — qılınc, dəbilqə və qalxan.	Sülhün simvolu
		50	148×70	Sarı	Əskinasda təhsil və dövlətin gələcəyi əks olunur.	Gənclik, pilləkənlər (inkişafın simvolu olaraq), günəş (gücün və işıqın simvolu olaraq), kimyəvi və riyazi işarələr (elmin simvolu olaraq)	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi
		100	155×70	Bənövşəyi	Əskinasda Azərbaycanın iqtisadi inkişafı və xalqının rifahının çiçəklənməsi təsvir olunur.		Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi

1992-2005-ci illərdə tədavüldə olan manatın qəpikləri

İstinadlar

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

[1] Milli Valyutamızın ilk eskizlərinin müəllifi Publika.Az-a danışır. (az.)

[2] Dövlət maliyyəsi terminlər lüğəti

[3] Dövriyyədə olan əskinaslar – AZN

[4] ttp://www.publika.az/index.php?action=static_detail&static_id=14334

[5] ttp://gun.az/economy/47435

[6] ttp://www.educationalcoin.com/searchbncp.cfm?med=note&country=AZERBAIJAN

[7] ttp://www.educationalcoin.com/searchbncp.cfm?med=note&country=NAGORNO%20-%20KARABAKH

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Sətir 88: / Sətir 88: @@
 [[Şəkil:AZE-5g-2006.jpg|center]]
-=== 10 qəpik ===
+=== 10 qəpik ===))))
 [[Şəkil:AZE-10g-2006.jpg|center]]

Avropa dövlətləri valyutaları
Avropa	Avro
Şimali Avropa	Danimarka kronu • İsveç kronu • İslandiya kronu • Norveç kronu
Baltikyanı ölkələr	Latviya latı • Litva litası
Böyük Britaniya	Funt sterlinq • (Bristol funtu • Gernsi funtu • Cəbəllüttariq funtu • Cersi funtu • Men adası funtu • Şotland funtu • Brikston funtu • Lyuis funtu • Totnis funtu • Straud funtu)
Mərkəzi Avropa	Çex kronu • İsveçrə frankı • Macarıstan forinti • Polşa zlotı
Şərqi Avropa	Belarus rublu • Rusiya rublu • Türk lirəsi • Ukrayna qrivnası • Moldova leyi
Balkan yarımadası	Albaniya leki • Xorvatiya kunası • Bolqar levi • Makedoniya denarı • Rumıniya leyi • Serbiya dinarı
Qafqaz	Azərbaycan manatı • Gürcüstan larisi • Ermənistan dramı

Azərbaycan manatı: Redaktələr arasındakı fərq

21:18, 10 fevral 2015 tarixindəki versiya

Mündəricat