Dördbucaqlı qala

Dördbucaqlı qala
40°19′ şm. e. 49°52′ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan Azərbaycan
Şəhər	Bakı
Yerləşir	İçərişəhər, Kiçik Qala küçəsi, 13
Aidiyyatı	İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Tikilmə tarixi	XII əsr
Üslubu	Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
Vəziyyəti	bərpa olunub, "İncəsənət qalası" kimi fəaliyyət göstərir.
UNESCO Ümumdünya İrsi
Tipi	Mədəni
Kriteriya	vi
Təyin edilib	2000
İstinad nöm.	958
Dövlət	Azərbaycan
Region	Avropa və Şimali Amerika
Azərbaycandakı tarixi abidələrin milli qeydiyyatı
İstinad nöm.	75
Kateqoriya	qala
Əhəmiyyəti	Ölkə əhəmiyyətli
Dördbucaqlı qala
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dördbucaqlı qala — İçəri Şəhərdə yerləşən və ölkə əhəmiyyətli abidə olan qala.

Bakının qala divarlarının yarımdairəvi bürcləri arasında, şimal qala divarına bitişik bir dördkünc qala tipli bürc – donjon və ya cəbbəxana vardır. Abidə XII əsrə aiddir. Xalq arasında bu qalaya cəbbəxana, yəni silah anbarı deyirlər. Orta əsrlərdə bu qaladan silah anbarı kimi istifadə edilmişdir. Qala-bürc klassik Abşeron müdafiə sisteminin nümunələrindən biridir. Abidə üçü qapalı və biri açıq olan dörd yarusdan ibarətdir. Qalanın hündürlüyü 16, divarlarının qalınlığı isə 2 metrdir. Qala-bürcün şimal qala divarlarının daxili hissəsində, Qoşa qala qapılarınadək uzanan yeraltı yolun üstündə inşa edilməsi döyüşçülərin rahat hərəkəti üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qala-bürcün bu cür yerləşməsi döyüşçülərə silah və sursat götürmək üçün yeraltı yolla cəbbəxanaya rahat girib çıxa bilmək imkanı verirdi. Qaladan Şirvanşahlar sarayı və ya Qız qalasına uzanan yeraltı yolun olması ehtimalı vardır.

Haqqında

Qalanın görünüşü

Bakı şəhərində müdafiə istehkamları tikilərkən, qala divarlarının əzəmətini, möhkəmliyini qoruyub saxlamaq və müdafiə sistemini daha asanlaşdırmaq üçün möhtəşəm bürclər də qala divarının ayrılmaz hissəsi kimi inşa olunmuşdur. Orta əsr müəlliflərinin yazdığına görə Bakı şəhərinin 70 yarımdairəvi və şimal qala divarlarının içində yerləşən bir dördkünc qala tipli bürcü var idi. Orta əsrlərdə, istər dinclik dövründə, istərsə də müharibə şəraitində bu qaladan silah anbarı (cəbhəxana) kimi istifadə olunmuşdur. Qala-bürcün tikilməsi əsasən iki məqsəd daşıyırdı. Qala divarlarının görüntüsünün möhtəşəmliyini artıraraq Bakının şimal tərəfdən müdafiəsini daha da möhkəmləndirmək üçün ərazini nəzarətdə saxlamaq və qapalı, geniş əraziyə malik qaladan silah anbarı kimi istifadə etmək. Bu dördkünc qalanı donjon da adlandırırlar.

Abidədə 2014-cü ildə İçərişəhər DTMQİ tərəfindən əsaslı şəkildə təmir-bərpa işləri aparılmış və sonra İncəsənət Qalası (ing. Art Tower) adı ilə İçərişəhər Ənənəvi İncəsənət Mərkəzi olaraq fəaliyyət göstərməyə başlamışdır.

Mənbə

• "Dördbucaqlı qala" (azərb.). icherisheher.gov.az. İstifadə tarixi: 2014-09-29.