Jıqan ulusu

Jıqan ulusu
Bayraq Gerb
66°46′ şm. e. 123°16′ ş. u.
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1822
Sahəsi	140.200 km²
Saat qurşağı	Yakutsk vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi	4.086 nəf. (2023)
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Jıqan ulusu (saxa Эдьигээн улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Jıqansk kəndidir.

Coğrafiyası

Sahəsi - 140,2 min km²-dir. Saxanın şimalında yerləşir. Şimaldan Bulun ulusu ilə, şərqdən Even-Bıtantay, cənub-şərqdən Kobyay, cənub-qərbdən Vilyoy və qərbdən Olenok ulusları ilə həmsərhəddir.

Təbii şərait

Ulus Mərkəzi Yakut yaylasında, Verxoyansk silsiləsinin ətəklərində yerləşir.

Ulus Lena çayını cənubdan şimala keçir. Lenanın çoxsaylı qolları ulus ərazisindən axır - Linde, Muna.

Yanvar ayının orta temperaturu −36 ... −40 °C, iyul + 14 ... + 16 °C-dir. Yağıntının miqdarı illik olaraq 250–300 mm, Verxoyansk silsiləsində 300–400 mm-ə qdər ola bilir

Hidroloji

Ərazisindən Babarına, Bas-Yuryax, Beqidyan, Kuelenke, Mısık-Syane, Kıstatıamka, Luktax, Melti, Muna, Oqonner-Yuryaqe, Oqo-Unquoxtax, Orucan çayları axır.

Tarixi

Jıqan ulusunun mərkəzi 1632-ci ildə Pyotr Beketovun rəhbərlik etdiyi Rus kazaklarının dəstəsi tərəfindən qurulmuşdur.

1783-cü ildə Jıqansk Yakutsk vilayətinin Jiqansk qəzasının mərkəzinə çevrilərək bir şəhər statusunu alır. 1805-ci ildə Jiqansk qəzası ləğv edilir. Jiqansk Verxoyansk qəzasna daxil olur və şəhər statusunu itirir.

1822-ci ildə Jiqan ulusu Verxoyansk qəzasının bir hissəsi olaraq meydana gəlir.

1924-cü ildə Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Bulun rayonu qurulur, buraya Jiqan ulusunun ərazisi də daxil olur.

10 dekabr 1930-cu ildə Jiqan (Evenki) milli bölgəsi qurulur. Sonradan milli mahalın statusu ləğv edilir.

2008-ci ildə ulus yenidən Evenk milli statusunu alır.

Əhalisi

Milli tərkib

2002-ci il siyahıyaalmasına görə ulusun etnik tərkibi: Evenklər - 2046 nəfər (47.45%), saxalar - 1445 nəfər (33.51%), ruslar - 619 nəfər (14.36%), evenlər - 63 nəfər (1.46%), ukraynalılar - 52 nəfər (1 nəfər) , 21%) və digər millətlər - 87 nəfər (2.02%).

Yerli özünü idarəetmə

Jıqan ulusu ərazisinə 4 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 4 yaşayış məntəqəsi daxildir.

İqtisadiyyat

İqtisadiyyatda aparıcı yeri kənd təsərrüfatı (şimal maralı) tutur. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yerli sovxoz və xəz fermaları ləğv edilmişdir. Kənd təsərrüfatı torpaqları 2,2 min hektardır. Ulusda kollektiv müəssisə, qəbilə icmaları, kəndli təsərrüfatları mövcuddur.