Resentiment

Resentiment (Fransızca tələffüz: [rəsɑ̃timɑ̃]) — fəlsəfə və psixologiyada inciklik və ya düşmənçiliyin formalarından biri. Bu konsepsiya XIX əsrin bəzi mütəfəkkirlərini, xüsusən də Fridrix Nitsşeni xüsusilə maraqlandırırdı. Onların fikrinə görə, nifrət insanın məyusluğunun səbəbi kimi müəyyən etdiyi obyektə qarşı yönəlmiş düşmənçilik hissidir, yəni məyusluğuna görə günahın təyin edilməsidir. Zəiflik, aşağılıq kompleksi və ya bunu yaradan "səbəb" qarşısında qısqanclıq hissini formalaşdırır. Bu dəyər sistemi daha sonra paxıllıq mənbəyini obyektiv cəhətdən "aşağı" hesab edərək öz zəif tərəflərinə haqq qazandırmaq vasitəsi kimi istifadə olunur, küsmüş şəxsin öz etibarsızlıqlarını və qüsurlarını aradan qaldırmasına mane olan müdafiə mexanizmi kimi xidmət edir. Eqo özünü günahdan qorumaq üçün düşmən yaradır. Bu psioxoloji fenomenin məzmunu aşağıdakı el məsəlində obrazlı şəkildə ifadə olunmuşdur: "Pişiyin əli ətə çatmayanda, deyir; ət iylənib".

Tarixi

Resentiment anlayış kimi Fridrix Nitsşenin əsərlərində populyarlıq qazanmışdır. Volter Kaufmanın fikrincə Nitşe tərəfindən bu termindən istifadə etməsinin səbəblərindən biri alman dilində müvafiq ekvivalent terminin olmamasıdır. Bu termin onun " ağa-qul " sualının psixologiyası və nəticədə əxlaqın doğulması ilə bağlı fikirlərinin əsas hissəsini təşkil edir. Resentiment anlayışının əsas inkişafı Nitsşenin "Əxlaqın Genealogiyası haqqında" kitabında ifadə edilmişdir.

Termin Maks Şeler tərəfindən 1912-ci ildə nəşr olunan monoqrafiyada da öyrənilmiş və bir neçə ildən sonra yenidən işlənmişdir.

Hal-hazırda psixologiya və ekzistensializmdə geniş istifadə olunan bir termin kimi böyük əhəmiyyət kəsb edən resentiment, şəxsiyyətlərin, əxlaqi çərçivələrin və dəyər sistemlərinin yaradılması üçün təsirli qüvvə kimi baxılır.