Sinfi mübarizə

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Kommunizm
Konsepsiyalar
Marksizm-Leninizm fəlsəfəsi

Sosializm
Beynəlmiləlçilik
Kollektivçilik
Sinfi mübarizə

İdeologiya
Utopik sosializm

Marksizm
Leninizm
Marksizm-Leninizm
Trotskizm
Titoizm
Çuçxe ideyaları
Maoizm
Ənvər Xoca ideyaları
Çe Qevaraçılıq
Ho Şi Min ideologiyası
Roza Lüksemburq ideyaları
Praçanda Yolu
Anarxo-kommunizm
Avrokommunizm

Şəxsiyyətlər
Tomas Mor

Henri Sen-Simon
Şarl Furye
Robert Ouen
Karl Marks
Fridrix Engels
Roza Lüksemburq
Vladimir Lenin
Lev Trotski
İosif Stalin
Mao Tsedun

Simvollar
Kommunizm hərəkatının rəmzləri
Baş mövzu
Anarxizm

Antikapitalizm
Antikommunizm
Müharibə kommunizmi
Demokratik mərkəziyyət
Proletariat diktaturası
İbtidai kommunizm
Sosializm
Stalinizm

Sinfi mübarizə anlayışı ilk dəfə Karl MarksFridrix Engels birlikdə yaratdığı Kommunist Manifesti adlı əsərində "İndiyə qədərki bütün cəmiyyətin tarixi, sinif savaşları tarixidr" demişdir. Marksa görə kapitalizmdə istehsal edici mövqedə olan ancaq bu mövqeyə qarşı istehsal vasitələrinin burjuaziyanın özəl mülkiyyətində olmasından ötrü istismar edilən işçi sinfinin bu istismardan qurtulması üçün burjuaziyanın iqtidarına son verməsi və istehsal vasitələrinin dövlət nəzarətinə keçilməsidir.

Sinfi mübarizə, Marksist sinif teoriyasında və tarix anlayışında siniflər arası münasibətlərin müstəqil halı olaraq təsbit edilir. Marksist tarix anlayışına görə sinfi mübarizələr yalnız müəyyən bir andakı cəmiyyətin siniflər arasındakı mübarizəsi deyildir, əksinə o tarixin motorudur, yəni tarixi inkişafın və ilərləmənin dayağı ifadəsini siniflər arasındakı mübarizə tapır. Marksizmdə əsas olaraq."Tarix sinfi mübarizə tarixidir" fikri götürülür.

Hər qabaqcıl sinif, müəyyən bir mərhələdə mürtəceləşir və mənfəətlərini mövcud olanın qorunmasında tapır. Marksist teoriyada Bu qaçınılmaz olaraq belədir. Marks bunun misalını burjuaziyanı, feodalizmi tövsiyə edərkən inqilabçı öz böyüklüyünü qurduqdan sonra mürtəce olaraq ortaya çıxar. Ancaq sınfi mübarizə bitməmişdir və onu məhv edəcək sinif burjuaziya ilə birlikdə doğulmuşdur. Yəni proletariat

Sinfi mübarizənin qaynağı sosial iqtisadi şərtlər deyilən maddi cəmiyyət quruluşudur, yəni müəyyən bir andakı istehsal münasibətləri ilə mürtəce istehsalçılar arasındakı münasibət və ziddiyətlərin toplamı. Bunun nəticəsində sinfi mübarizənin müəyyən bir dövründə bir müstəqil sinif digər sinif tərəfindən yenilər və iqtidarını itirər. Bu əsas olaraq istehsal tərzindəki dəyişmənin nəticəsidir. Bu dəyişmə bərabərində mənfəətləri müstəqil sinifdən fərqli olan yeni bir sinif doğulmaqdadır. Marksizm "Siniflərin ortaya çıxmasından etibarən, tarixi, sinfi mübarizə tarixi olaraq anlamaq lazım olduğunu" deyər. Quldarlıqdan Feodalizmə, oradan kapitalizmə keçildiyini, bu keçidləri təmin edən itici gücün, maddi iqtisadi quruluşa bağlı olan siniflər arasındakı mübarizənin olduğu bildirilir.

Proletariata gəldikdə isə vəziyyət fərqli olmuşdur. Proletariat gerçək mənfəətini sinif olaraq öz varlığını da ortadan qaldırmaqda görər. Buna Misal olaraq Marksın"Sinfi cəmiyyəti davam etdirmək deyil son qoymaq" fikri, MArksın iqtisadi-siyasi düşüncələrini izləyərək söyləmək gərəkərsə proletariatın maddi-toplum quruluşdan qaynaqlanması çətin bir vəzifədir. Müxtəlif marksist düşünürlər (Georg Lukács, Antonio Gramsci ya da Althusser kimi) bu teoriyanın açıqlamasını verməyə çalışmışlar. Kimi iqtisadi təyin olunma, kimi iradəçi bu teoriyalarda sinfi mübarizənin təməl bir elmi-siyasi arqument olaraq funksiya görər.