Xudafərin SES

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Xudafərin SES
Xudafərin Su Elektrik Stansiyası
KhodaAfarin Dam.jpg
Xudafərin su elektrik stansiyası
Ümumi məlumatlar
Çay Araz
Sahibi
Azərenerji ASC[Mənbə göstərin]
Status İşlək
Tikilmə tarixi 1999
İstismara verilib 2008
İstismarçı Azərenerji ASC
Əsas xüsusiyyətləri
Elektrik enerjisi gücü 102 MVt
Avadanlıq xüsusiyyətləri
Turbin tipi Hidroaqreqat
Əsas qurğular
Bənd tipi Torpaq-bənd
Bəndin hündürlüyü 64[1]
Bəndin eni 400[2]
Yerləşməsi
39°09′35″ şm. e. 46°56′05″ ş. u.
Ölkələr
Rayon
Yer Xudafərin şəhristanı, Cəbrayıl rayonu
Xudafərin SES xəritədə
Xudafərin SES
Xudafərin SES
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xudafərin SES — İran və Azərbaycan arasındakı beynəlxalq sərhəddə yerləşən Araz çayı üzərindəki torpaqla doldurulmuş bir bənddir. İranın Şərqi Azərbaycan ostanına daxil olan Xumarlı kəndindən 8 kilometr (5,0 mil) qərbdə və Azərbaycanın Cəbrayıl rayonundakı Xudafərin kəndindən 1 km şimal-qərbdə yerləşir. 1993-cü ildən 2020-ci ilin 18 oktyabr tarixinə qədər Ermənistan Respublikasının nəzarəti altında olmuşdur.[Mənbə göstərin]

SES Araz çayı üzərində İranla Azərbaycan arasında imzalanmış razılaşmaya uyğun olaraq inşa edilir. Stansiyanın gücü 102 meqavata bərabərdir.[3] Su anbarı vastəsi ilə 75.000 hektar ərazinin suvarılması nəzərdə tutulmuşdur.[4][5]

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəndin məqsədi hidroelektrik enerji istehsalı və suvarmadır. Sovet İttifaqı ilə iran arasında 1977-ci ilin oktyabrında baş tutan razılaşması ilə layihəsi hazırlanmışdır. Layihələndirmə 1982-ci ildə sona çatmış, 1990-cı illərin əvvəllərində yenidən işlənmiş və 1999-cu ildə inşaat işlərinə başlamışdır[4]. Ermənistan KİV-lərinin verdiyi məlumata görə, İran Ermənistanla layihəni başa çatdırmaq üçün gizli bir razılaşma imzalanmışdır[6].

Bəndin tamamlanması 2008-ci ildə baş tutmuşdur. SES 2010-cu ildə açılır. Suvarma işləri ilə bağlı tikint hələdə davam edir[7]. İnşaat zamanı bir neçə Tunc dövrünə aid yer, o cümlədən Saka-İskit döyüşçüsünün qəbri tapılmışdır.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Dams (>15 m) Under Construction in IRAN" (PDF). WRM. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
  2. ↑ "Construction operation of Khoda Afarin dam power plant was begun". Farab Co. 29 July 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
  3. ↑ "Azərbaycan və İran arasında su elektrik stansiyalarının birgə istifadəsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb". 2015-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-13.
  4. ↑ 1 2 "Reducing Transboundary Degradation of Kura-Aras River Basin" (PDF). National Report of Islamic Republic of Iran. National TDA-Islamic Republic of Iran. June 2006. 8. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
  5. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-05-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-18.
  6. ↑ Hayrumyan, Naira (24 April 2016). "На что намекает Иран". lragir.am (rus). Напомним, что Худаферинская ГЭС строится на реке Аракс, на границе Ирана и Карабаха, в соответствии с договором между Ираном и Арменией, заключенным в 2007 году.
  7. ↑ "Khdaafryn dam will irrigate 30 thousand hectares of land in East Azarbaijan" (Persian). WNN. 20 April 2010. 13 February 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xudafərin_SES&oldid=5861392"