Xudafərin SES
Xudafərin SES | |
---|---|
Xudafərin Su Elektrik Stansiyası | |
![]() Xudafərin su elektrik stansiyası | |
Ümumi məlumatlar | |
Çay | Araz |
Sahibi | Azərenerji ASC |
Status | İşlək |
Tikilmə tarixi | 1999 |
İstismara verilib | 2008 |
İstismarçı | Azərenerji ASC |
Əsas xüsusiyyətləri | |
Elektrik enerjisi gücü | 102 MVt |
Avadanlıq xüsusiyyətləri | |
Turbin tipi | Hidroaqreqat |
Əsas qurğular | |
Bənd tipi | Torpaq-bənd |
Bəndin hündürlüyü | 64[1] m |
Bəndin eni | 400[2] m |
Yerləşməsi | |
39°09′35″ şm. e. 46°56′05″ ş. u. | |
Ölkələr | |
Rayon | |
Yer | Xudafərin şəhristanı, Cəbrayıl rayonu |
|
|
![]() |
Xudafərin SES — İran və Azərbaycan arasındakı beynəlxalq sərhəddə yerləşən Araz çayı üzərindəki torpaqla doldurulmuş bir bənddir. İranın Şərqi Azərbaycan ostanına daxil olan Xumarlı kəndindən 8 kilometr (5,0 mil) qərbdə və Azərbaycanın Cəbrayıl rayonundakı Xudafərin kəndindən 1 km şimal-qərbdə yerləşir. 1993-cü ildən 2020-ci ilin 18 oktyabr tarixinə qədər Ermənistan Respublikasının nəzarəti altında olmuşdur.
SES Araz çayı üzərində İranla Azərbaycan arasında imzalanmış razılaşmaya uyğun olaraq inşa edilir. Stansiyanın gücü 102 meqavata bərabərdir.[3] Su anbarı vastəsi ilə 75.000 hektar ərazinin suvarılması nəzərdə tutulmuşdur.[4][5]
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
Bəndin məqsədi hidroelektrik enerji istehsalı və suvarmadır. Sovet İttifaqı ilə iran arasında 1977-ci ilin oktyabrında baş tutan razılaşması ilə layihəsi hazırlanmışdır. Layihələndirmə 1982-ci ildə sona çatmış, 1990-cı illərin əvvəllərində yenidən işlənmiş və 1999-cu ildə inşaat işlərinə başlamışdır[4]. Ermənistan KİV-lərinin verdiyi məlumata görə, İran Ermənistanla layihəni başa çatdırmaq üçün gizli bir razılaşma imzalanmışdır[6].
Bəndin tamamlanması 2008-ci ildə baş tutmuşdur. SES 2010-cu ildə açılır. Suvarma işləri ilə bağlı tikint hələdə davam edir[7]. İnşaat zamanı bir neçə Tunc dövrünə aid yer, o cümlədən Saka-İskit döyüşçüsünün qəbri tapılmışdır.
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ "Dams (>15 m) Under Construction in IRAN" (PDF). WRM. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
- ↑ "Construction operation of Khoda Afarin dam power plant was begun". Farab Co. 29 July 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
- ↑ "Azərbaycan və İran arasında su elektrik stansiyalarının birgə istifadəsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb". 2015-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-13.
- ↑ 1 2 "Reducing Transboundary Degradation of Kura-Aras River Basin" (PDF). National Report of Islamic Republic of Iran. National TDA-Islamic Republic of Iran. June 2006. 8. İstifadə tarixi: 21 April 2012.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-05-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-18.
- ↑ Hayrumyan, Naira (24 April 2016). "На что намекает Иран". lragir.am (rus).
Напомним, что Худаферинская ГЭС строится на реке Аракс, на границе Ирана и Карабаха, в соответствии с договором между Ираном и Арменией, заключенным в 2007 году.
- ↑ "Khdaafryn dam will irrigate 30 thousand hectares of land in East Azarbaijan" (Persian). WNN. 20 April 2010. 13 February 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 April 2012.