Çöl pişiyi

Çöl pişiyi
Çöl pişiyi
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Amorphea Klad: Obazoa Klad: Opisthokonta Klad: Holozoa Klad: Filozoa Klad: Choanozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Sümüklü balıqlar Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Klad: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: Pişikkimilər Fəsilə: Pişiklər Yarımfəsilə: Kiçik pişiklər Cins: Pişik Növ: Meşə pişiyi
Beynəlxalq elmi adı
	Felis silvestris Schreb., 1777[…];
ITIS	180589
NCBI	9683
EOL	328605
FW	224042

Çöl pişiyi (lat. Felis lybica) — pişik cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda nəsli kəsilmək təhlükəsi altındadır.

Ümumi məlumat

Meşə pişiyindən üzərində zolaqlar deyil, xalların olması ilə fərqlənir. Həmçinin quyruğu hiss olunacaq dərəcədə uzundur. Ona görə adına həm də xallı, bəzən isə uzunquyruq pişik deyilir. İri fərdlərin bədən uzunluğu 53–70 sm, quyruğun uzunluğu isə 23–35 smdir. Kütləsi 3,4–5,3 kq-a çatır. Bədənin xəzi bel tərəfdə boz-sarı, qarın tərəfdə isə çirkli-ağımsov rəngdə olur. Bel tərəfində qara xallar səpələnmiş şəkildədir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Qarışıq ovalıq və dağ meşələrində (2000 m hündürlükdə) məskan salmağa üstunlük verir, daha az hallarda kollarda və evin çardağında yaşayır. Yuvasını oyuqlarda, qayaların dərələrində qurur. Qaranlıqda ova çıxır. Əsasən gəmiricilərlə, hərdən quşlarla qidalanır. Erkəklərin dəhşətli davalarıyla və qışqırığlarıyla müşahidə olunan cütləşmə fevral-mart aylarında başlayır. Hamiləlik dövrü 63–68 gün çəkir.^[3] Bala pişiklər (3–8) kor doğulurlar, gözləri 9–11 gündən sonra açılır.

Yayılması

Avrasiyada, Afrikada və Qafqazda yayılıb. Ölkəmizdə Muğan və Salyan düzənliklərində, Ceyrançöl və Acınohur çöllərində və Nax. MR-də rast gəlinir.

Sayı

Nadir növdür. Hazırda sayı məlum deyil. Son 10 ildə Naxçıvan MR ərazisində 4–5 fərd fototələlərə düşmüşdür.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Bu növün sayının dəyişməsinin əsas səbəbi onların yaşadığı yerlərdə kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin güclənməsidir.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Qorunması davam etdirilməlidir.

Yarımnövlər

F. l. lybica Forster, 1780
F. l. cafra (Desmarest, 1822)
F. l. ornata (Gray, 1830)

Ədəbiyyat

Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, III Cild, Bakı, 2023
Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III Onurğalılar, 2004, s. 551–552;
Верещагин Н. К. Каталог зверей Азербайджана. Баку: Азфан, 1942, с. 37–38.

Həmçinin bax

Meşə pişiyi (Felis silvestris)

İstinadlar

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
↑ Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III Onurğalılar, 2004, s. 551–552;

[_2eedbf9347c7cc3c-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.

[_cbd6c3375cea9be3-2] Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0

[3] Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III Onurğalılar, 2004, s. 551–552;

[1]

[2]

[3]