Qızıldəmir

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Kənd
Qızıldəmir
Voskevaz Church1.JPG
40°16′33″ şm. e. 44°17′50″ ş. u.
Ölkə Ermənistan Ermənistan
Region Karbi mahalı
Rayon Əştərək rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 1.030 m
Saat qurşağı UTC+4
Əhalisi
Əhalisi
  • ▼4.116 nəf. (2008)
Rəsmi dili ermənicə
Xəritəni göstər/gizlə
Qızıldəmir xəritədə
Qızıldəmir
Qızıldəmir
Commons-logo.svg Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qızıldəmir, Qızıl Teymur — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Əştərək rayonunda kənd.[1]

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Rayon mərkəzindən 3 km cənub-şərqdə yerləşir. Erməni mənbələrində Qızıltamur kimi qeyd edilir [2]. Azərbaycan dilli mənbələrdə səhv olaraq Qızıl Teymur kimi göstərilir [3]. 1590-cı ildə tərtib edilmiş «İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri»ndə[4] və 1728-ci il tarixli «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə[5] Qızıldəmir kəndi formasında qeyd edilmişdir.

Toponim qırmızı mənasında işlənən qızıl (torpağın süxurunun rəngini ifadə edir) sözü ilə qədim türk dilində «arx» mənasında işlənən təmir[6] sözünün[7] birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Hidrotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir.

Erm. SSR AS RH-nin 3.l.1935-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib (erməni dilinə kalka edilib) Voskevaz (Qızıldəmir) qoyulmuşdur.

Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]

Burada 1828-ci ilə kimi yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır[8]. 1828-30 - cu illərdə kəndə İrandan ermənilər köçürülüb yerləşdirilmişdir[9].

Kənddə ermənilərlə yanaşı 1831-ci ildə 120 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[10].

1870-ci illərin əvvəllərində azərbaycanlılar deportasiya olunmuşdur. 1897-ci ildə burada 3 nəfər azərbaycanlı qalmışdır[11]. Onlar XX əsrin əvvəllərində deportasiya olunmuşdur. İndi ermənilər yaşayır.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri", Bakı, "Elm", 2002.
  2. ↑ Qorqodyan Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, «Melkonyan fond», 1932. s.22, 106
  3. ↑ Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.104
  4. ↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.162
  5. ↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.88
  6. ↑ > dəmir - İbrahim Bayramova görə
  7. ↑ Древнетюркский словарь, Л., «Наука», 1969. s.330
  8. ↑ Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ея присоединения к Российской империи, СПб, Типография императорский Академии Наук, 1852. s.583-584
  9. ↑ Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ея присоединения к Российской империи, СПб, Типография императорский Академии Наук, 1852. s.583-586
  10. ↑ Qorqodyan Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, «Melkonyan fond», 1932. s.106
  11. ↑ Qorqodyan Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, «Melkonyan fond», 1932. s.22-23
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qızıldəmir&oldid=5795423"