Xındırıstan
| Xındırıstan | |
|---|---|
| 40°07′17″ şm. e. 47°06′27″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Rayon | Ağdam rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 145 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | AZ0227[1] |
| Nəqliyyat kodu | 02 |
Xındırıstan — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Xındırıstan kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.[2]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ümumi tarixi məlumatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Xındırıstan ərazisində qədim neolit dövründə mövcud olmuş yaşayış məntəqəsi miladdan öncə 5250-ci ilə aid edilir. Həmin məntəqə şərti olaraq "İsmayıltəpə" adlanır[3][4].
Xındırıstan barədə Rusiya İmperiyasının yazılı mənbələri XX əsrə aiddir. Belə ki, Yelizavetpol quberniyasının 1913-cü il tarixli inzibati-ərazibölgüsü kitabında "Xındırıstanlu kəndi" Şuşa qəzasının Əhmədağalı kənd icmasına aid edilib[5].
1921-ci il kənd təsərrüfatı siyahıyaalması zamanı Xındırıstan kəndi Azərbaycan SSR Şuşa qəzasının Şıxlar-Qərvənd kənd dairəsində göstərilib, əhalisi 660 nəfər, təsərrüfat sayı 158 vahid, əksər əhali "Azərbaycan türkləri" kimi qeyd edilib[6].
1926-cı il inzibati-ərazi islahatına aid qeydiyyat sənədlərində Azərbaycan SSR Ağdam qəzasının Xındırıstan dairəsi qeydə alınıb[7].
1929-cu il inzibati-ərazi islahatı nəticəsində Azərbaycan SSR Ağdam qəzasının ərazisinin bir hissəsində Ağdam rayonu təsis edilərək, Xındırıstan kənd sovetliyi yaradılıb[8][9].
1961-ci ildə XIndırıstan kolxozu yenidən təşkil edilib, Qərvənd və Mərzili kolxozlarından sonra Ağdamın ən böyük kolxozu sayılıb.
1993-cü ildə Ağdam şəhərinin işğalı nəticəsində Ağdam rayon Polis İdarəsi Xındırıstan kəndinə köçürülüb.
Kənddə SSRİ dönəmindən bəri poçt şöbəsi fəaliyyət göstərir.
Bələdiyyə tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]1999-cu il bələdiyyələrin təsis edilməsi zamanı ayrıca Xındırıstan bələdiyyəsi təşkil edilib, onun ilk Nizamnaməsi, 22.08.2024-cü il tarixində isə yeni Nizamnaməsi qəbul edilmişdir[10].
Xındırıstan Bələdiyyəsi 2000-ci ildə “Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəetmə üzrə Əlaqələndirmə Şuraları haqqında” Əsasnaməyə[11] uyğun olaraq yaradılmış Ağdam rayonu Bələdiyyələrinin Əlaqələndirmə Şurasının üzvülüyünə qəbul edilib.
03.05.2005-ci il tarixli 903-IIQ nömrəli Qanunla təsdiq edilmiş "Bələdiyyələrin regional assosiasiyalarının Nümunəvi Əsasnaməsi"nə[12] uyğun olaraq, Xındırıstan Bələdiyyəsi Azərbaycan Kənd Bələdiyyələrinin Milli Assosiasiyasının üzvü olmuşdur.
2016-cı ildə Xındırıstan kəndində musiqi məktəbi tikilib.
Xındırıstan məscidinin tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kənd məscidi barədə məscidin axundu Hacı Baratın 02.10.2024-cü il tarixində "Sputnik Azərbaycan"ın bölgə müxbirinə verdyi məlumata əsasən "Xındırıstan məscidi 1907-ci ildə imkanlı kənd sakini Hacı Cabbarın vəsaiti hesabına tikilib. Sovet hökuməti dini qadağan edən illərdə məsciddən başqa məqsədlər üçün istifadə edilib. Bir müddət pendir zavodu, sonra muzey, məktəb və anbar kimi fəaliyyət göstərib. Ağdam işğal ediləndən sonra isə Xındırıstan məscidi rayonun dini mərkəzinə çevrilib. Ağdam rayon məscidi buraya köçürülüb. Tikildiyi vaxtdan 112 il sonra binanın təmirinə ehtiyac yaranıb. Ötən illərdə baş verən zəlzələlər nəticəsində məscidin divarlarında çatlar əmələ gəlib. Eyni zamanda müharibə illərində ermənilərin atdığı "Qrad" mərmilərinin binanın ətrafına tökülməsi də qəzalı vəziyyət yaratmışdı[13]".
"Modern.az" saytında 4 Noyabr 2019-cil tarixində dərc edilmiş "Xındırıstan məscidində Ağdam xatirəsi" məqaləsində[14] yazılıb ki: "1930-cu ilə kimi şəhərin və qonşu kəndlərin-Seyidli, Sarhacılı, Xıdırlı və Muradbəyli kəndinin sakinləri dini mərasimləri məhz bu məsciddə keçirirdilər.
Ancaq 1937-ci ilin represiya illərində məscid bağlandı və burada gəlib gedən mollalar isə ya sürügünə göndərlidi, ya da gülləyə tuş gəldilər. Həmin vaxtdan isə məscid taxıl anbarı kimi istifadə edilməyə başlandı. Lakin 1945-ci ildə Ağdamın simalarından olan Mir Məhəmməd ağa Müşteidzadənin təşəbbüsü ilə məscid fəaliyyətini bərpa etdi. M.M. Müşteidzadə isə məscidin axundu təyin edildi". Bununla yanaşı, məqalədə deyilir ki, Sadıq Murtuzayevin Ağdamda rayon Kommunist Partiyasının Birinci Katibi olduğu illərdə məscid tarix-diyarşünaslıq muzeyi, müstəqillik dövründə (90-cı illərdən sonra) isə məscid kimi fəaliyyətini bərpa edə bilmişdir.
Əhalisi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əhalisi 7 mindən çoxdur.
Xındırıstan bələdiyyəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
"Bələdiyyə əraziləri tə torpaqları haqqında" Qanuna[15] əsasən Xındırıstan kəndi Xındırıstan bələdiyyəsinin mərkəzidir. Həmin Bələdiyyənin ərazi hüquqlarında aşağıdkı yaşayış məntəqələri mövcuddur:
| Xındırıstan kənd iəd | Xındırıstan kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Bəybabalar kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Birinci Yüzbaşılı kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | İkinci Yüzbaşılı kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Baharlı kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Dadaşlı kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Kəlbəhüseynli kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Paşabəyli kəndi |
| Xındırıstan kənd iəd | Sarıçoban kəndi |
| Qasımbəyli qəsəbə iəd | Qasımbəyli qəsəbəsi |
2024-cü il üçün Xındırıstan Bələdiyyəsi öz gəlirlərinə görə Ağdamın ən zəngin bələdiyyəsidir.
Xındırıstan Bələdiyyəsi “Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəetmə üzrə Əlaqələndirmə Şuraları haqqında Əsasnaməyə”[16] uyğun olaraq yaradılmış Ağdam rayonu Bələdiyyələrinin Əlaqələndirmə Şurasının üzvüdür.
"Bələdiyyələrin regional assosiasiyalarının Nümunəvi Əsasnaməsi"nə[16] uyğun olaraq, Xındırıstan Bələdiyyəsi Azərbaycan Kənd Bələdiyyələrinin Milli Assosiasiyasının üzvüdür.
Yol
[redaktə | mənbəni redaktə et]7 avqust 2014-cü il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ağdam rayonunun Quzanlı-Üçoğlan-Xındırıstan-Səfərli avtomobil yolunun tikintisi məqsədilə Sərəncam imzalamışdır. Həmin Sərəncama əsasən Azərbaycan Respublikasının 2014-cü il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Ağdam Rayon İcra Hakimiyyətinə 3,2 milyon manat ayrılmışdır.[17]
Şəxslər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Adəm Əmirov — Vətən müharibəsi şəhidi
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Azərpoçt. "İndekslər" (az.). www.azerpost.az. 2016-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-19.
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2024-02-28. 2024-03-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-04-05.
- ↑ Tufan Akhundov, Khagani Almamedov 2022, SOUTH CAUCASIA IN THE NEOLITHIC TO EARLY BRONZE AGE (Central and Eastern Regions).
- ↑ Х.Алмамедов, Неолит Южного Кавказа: появление раннеземледельческой культуры в Карабахе. Arxiv surəti 27 fevral 2024 tarixindən Wayback Machine saytında (2018 excavations results)
- ↑ Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія. Кіевъ: Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ. 1913.
- ↑ Азербайджанская сельско-хозяйственная перепись 1921 года. Том I. Вып. VIII. Шушинский уезд (Издание Аз. Ц. С. У.). Баку. 1922. 82–83.
- ↑ Население Агдамского уезда на 1926 года Arxiv surəti 21 fevral 2018 tarixindən Wayback Machine saytında.
- ↑ Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1961 года. Баку: Азернешр. 1961.
- ↑ Административное деление Азербайджанской ССР на 1 января 1977 года (PDF). Баку: Азернешр. 1979. "Архивированная копия" (PDF). 2018-11-27 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-03-10.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-11-04.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-11-01.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-05.
- ↑ Azərbaycan, Sputnik. "Şairin yurdunu itirib, "əsir" məscidə qucaq açan Xındırıstan - FOTO". Sputnik Azərbaycan (az.). 20191002T1812+0400. İstifadə tarixi: 2024-11-06.
- ↑ modern.az. "Xındırıstan məscidində Ağdam xatirəsi". modern.az (az.). 2024-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-06.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2012-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-01.
- ↑ 1 2 Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-11-04.
- ↑ Ağdam rayonunun Quzanlı-Üçoğlan-Xındırıstan-Səfərli avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 avqust 2014-cü il tarixli Sərəncamı Arxivləşdirilib 2017-03-05 at the Wayback Machine president.az (az.)
 | Ağdam rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
