Çin otağı

Çin otağı arqumenti ağıllı və insana bənzəyən proqramın kompüteri idarə etməsinə baxmayaraq, proqram vasitəsilə işləyən kompüterdə "ağıl", "dərketmə " və ya "şüur" olması fikrini təkzib edir. Arqumenti ilk dəfə filosof Con Sörl 1980-ci ildə Behavioral and Brain Sciences jurnalında nəşr olunan "Ağıllar, Beyinlər və Proqramlar" adlı məqaləsində irəli sürüb. Oxşar arqumentləri Qotfrid Leybnits (1714), Anatoli Dneprov (1961), Lourens Devis (1974) və Ned Blok (1978) təqdim etmişlər. Sörlün versiyası o vaxtdan bəri geniş şəkildə müzakirə edilmişdir. Sörlün arqumentinin mərkəzi nöqtəsi Çin otağı kimi bilinən düşüncə eksperimentidir.

Arqument zehnin formal simvollar üzərində işləyən bir məlumat emal sistemi kimi nəzərdən keçirilə biləcəyini və verilmiş psixi vəziyyətin simulyasiyasının onun mövcudluğu üçün kifayət olduğunu müdafiə edən funksionalizm və hesablamaçılıq fəlsəfi mövqelərinə qarşı yönəlmişdir. Konkret olaraq, arqument Sörlün güclü süni intellekt fərziyyəsi adlandırdığı mövqeyi təkzib etmək məqsədi daşıyır: "Düzgün giriş və çıxışlara malik düzgün proqramlaşdırılmış kompüter bununla da insanların zehni kimi eyni mənada zehnə malik olardı". Əvvəlcə süni intellekt (Sİ) tədqiqatçılarının ifadələrinə reaksiya olaraq təqdim olunsa da, bu, əsas Sİ tədqiqatının məqsədlərinə qarşı bir arqument deyil, çünki o, maşının göstərə biləcəyi "ağıllı" davranışın miqdarına məhdudiyyət göstərmir. Arqument yalnız proqramlar çalışdıran rəqəmsal kompüterlərə aiddir və ümumiyyətlə maşınlara aid edilmir.

Çin otağı düşüncə eksperimenti

Sörlün düşüncə eksperimenti bu hipotetik müqəddimə ilə başlayır: fərz edək ki, süni intellekt tədqiqatları Çin dilini başa düşmüş kimi davranan bir kompüter qurmağa müvəffəq oldu. O, giriş kimi Çin simvollarını götürür və kompüter proqramının göstərişlərinə əməl edərək, çıxış kimi təqdim etdiyi digər Çin simvollarını yaradır. Sörl deyir ki, tutaq ki, bu kompüter öz tapşırığını o qədər inandırıcı şəkildə yerinə yetirdi ki, Türinq testindən rahat şəkildə keçdi: o, insanı proqramın özünün ana dili çin dili olan şəxs olduğuna inandırır. İnsanın verdiyi bütün suallara müvafiq cavablar verir ki, hər hansı bir çinli başqa bir çinli insanla danışdığına əmin olsun.

Sörlün cavab vermək istədiyi sual budur: maşın Çin dilini sözün əsl mənasında "başa düşürmü"? Yoxsa sadəcə Çin dilini anlamaq qabiliyyətini təqlid edir? Sörl birinci mövqeyi "güclü Sİ", ikincini isə "zəif Sİ" adlandırır.

Sonra Sörl güman edir ki, o, qapalı otaqdadır və kompüter proqramının ingiliscə versiyası olan kitab, kifayət qədər kağızlar, karandaşlar, pozanlar və fayl şkafları var. Sörl, Çin yazısının məzmununu başa düşmədən, Çin simvollarını qapıdakı bir yuva vasitəsilə qəbul edə, proqramın təlimatlarına uyğun olaraq emal edə və Çin simvollarını çıxış kimi buraxa bilər. O deyir ki, kompüter Türinq testindən bu şəkildə keçsəydi, o, proqramı əl ilə işlətməklə də bunu edərdi.

O iddia edir ki, təcrübədə kompüterin özü ilə rolları arasında əsaslı fərq yoxdur. Onların hər biri sadəcə olaraq bir proqramı izləyir, addım-addım davranış yaradır və sonra istifadəçi tərəfindən ağıllı söhbətin nümayişi kimi şərh edilir. Lakin Sörl özü söhbəti başa düşə bilməyəcəkdi. ("Mən çincə bir söz belə bilmirəm", o qeyd edir.) Buna görə də, o, iddia edir ki, kompüter də söhbəti başa düşə bilməyəcək.

Sörl iddia edir ki, "anlama" olmadan biz maşının nə etdiyini "düşünmək" kimi təsvir edə bilmərik və o düşünmədiyi üçün onun normal mənada "ağıl"ı yoxdur. söz. Buna görə də o, "güclü süni intellekt" fərziyyəsinin yanlış olduğu qənaətinə gəlir.

İstinadlar

Ədəbiyyat

• Searle, John, "Minds, Brains and Programs", Behavioral and Brain Sciences, 3 (3), 1980: 417–457, doi:10.1017/S0140525X00005756, December 10, 2007 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: May 13, 2009
• Harnad, Stevan, What's Wrong and Right About Searle's Chinese Room Argument // M.; Preston, J. (redaktorlar ), Views into the Chinese Room: New Essays on Searle and Artificial Intelligence, Oxford University Press, 2001, 2011-08-06 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2005-12-20
• Roberts, Jacob. "Thinking Machines: The Search for Artificial Intelligence". Distillations. 2 (2). 2016: 14–23. 19 August 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 March 2018.
• Searle, John, The Rediscovery of the Mind, Cambridge, Massachusetts: M.I.T. Press, 1992, ISBN 978-0-262-26113-5
• Russell, Stuart J.; Norvig, Peter. Artificial Intelligence: A Modern Approach (4th). Hoboken: Pearson. 2021. ISBN 9780134610993. LCCN 20190474.

Əlavə ədəbiyyat

• Chinese Room Argument // Internet Encyclopedia of Philosophy.
• The Chinese Room Argument. Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Understanding the Chinese Room, Mark Rosenfelder
• Chinese room argument by John Searle on Scholarpedia
• The Chinese Room Argument, part 4 of the September 2, 1999 interview with Searle Philosophy and the Habits of Critical Thinking Arxivləşdirilib 2010-06-13 at the Wayback Machine in the Conversations With History series
• John R. Searle, “What Your Computer Can’t Know” (review of Luciano Floridi, The Fourth Revolution: How the Infosphere Is Reshaping Human Reality, Oxford University Press, 2014; and Nick Bostrom, Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies, Oxford University Press, 2014), The New York Review of Books, vol. LXI, no. 15 (October 9, 2014), pp. 52–55.
• A Refutation of John Searle's "Chinese Room Argument" Arxivləşdirilib 2010-02-03 at the Wayback Machine, by Bob Murphy
• Kugel, P. "The Chinese room is a trick". Behavioral and Brain Sciences. 27. 2004. doi:10.1017/S0140525X04210044., PDF at author's homepage Arxivləşdirilib 2011-07-19 at the Wayback Machine, critical paper based on the assumption that the CR cannot use its inputs (which are in Chinese) to change its program (which is in English).
• Wolfram Schmied. "Demolishing Searle's Chinese Room". 2004. arXiv:cs.AI/0403009.
• John Preston and Mark Bishop, "Views into the Chinese Room", Oxford University Press, 2002. Includes chapters by John Searle, Roger Penrose, Stevan Harnad and Kevin Warwick.
• Margaret Boden, "Escaping from the Chinese room", Cognitive Science Research Papers No. CSRP 092, University of Sussex, School of Cognitive Sciences, 1987, OCLC 19297071, online PDF, "an excerpt from a chapter" in the then unpublished "Computer Models of Mind: : Computational Approaches in Theoretical Psychology", ISBN 0-521-24868-X (1988); reprinted in Boden (ed.) "The Philosophy of Artificial Intelligence" ISBN 0-19-824854-7 (1989) and ISBN 0-19-824855-5 (1990); Boden "Artificial Intelligence in Psychology: Interdisciplinary Essays" ISBN 0-262-02285-0, MIT Press, 1989, chapter 6; reprinted in Heil, pp. 253–266 (1988) (possibly abridged); J. Heil (ed.) "Philosophy of Mind: A Guide and Anthology", Oxford University Press, 2004, pages 253–266 (same version as in "Artificial Intelligence in Psychology")