Kalvin Kulic
| Con Kalvin Kulic ing. John Calvin Coolidge, Jr. |
||||
 |
||||
|
||||
|---|---|---|---|---|
| 2 avqust 1923 — 4 mart 1929 | ||||
| Vitse-prezident: | olmayıb (1923-1925) Çarlz Daues (1925-1929) |
|||
| Sələfi: | Uorren Hardinq | |||
| Xələfi: | Herbert Huver | |||
|
||||
| 4 mart 1921 — 2 avqust 1923 | ||||
| Prezident: | Uorren Hardinq | |||
| Sələfi: | Tomas Marşal | |||
| Xələfi: | Çarlz Daues (1925-dən) | |||
| Partiya: | Respublikaçılar partiyası | |||
| Təhsili: | Amhörst Kolleci | |||
| İxtisası: | Hüquqşünas | |||
| Dini: | Konqreqasional/Protestant | |||
| Doğum tarixi: | 4 iyul 1872 Plimut, Vermont, ABŞ |
|||
| Vəfat tarixi: | 5 yanvar 1933 (60 yaşında) Northempton, Massaçusets, ABŞ |
|||
| Atası: | Con Kalvin | |||
| Anası: | Viktoriya Kulic | |||
| Həyat yoldaşı: | Qreys Kulic | |||
| Uşaqları: | Con Kulic Kalvin Kulic |
|||
| İmzası: |  |
|||
.svg){kind=small}
Con Kalvin Kulic (ing. John Calvin Coolidge, Jr.; 4 iyul 1872, Plimut, Vermont, ABŞ - 5 yanvar 1933, Northempton, Massaçusets, ABŞ) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının 30-cu prezidenti (1923-1929) və 29-cu vitse-prezidenti (1921-1923).
ABŞ Kalvin Kulicin prezidentliyi dövründə[redaktə | əsas redaktə]
1921-ci ildə Uorren Hardinqin vitse-prezidenti kimi Ağ Evə daxil olan Kalvin Kulic, 1923-cü ilin avqustun 2-də Alyaskaya səfəri zamanı vəfat edən ABŞ prezidenti Hardinqin ölümündən sonra onun yerini tutdu. 1924-cü il prezident seçkilərində Kulic qələbə qazandı. Onun daxili siyasəti ölkə iqtisadiyyatının gücləndirilməsinə yönəldilmişdi. İri kapitala qoyulan vergi azaldıldı Kulic "ABŞ-ın işi biznesdir" şüarını irəli sürdü. İstehsal üzərində dövlət nəzarəti ləğv edildi. İri kapitala qoyulan vergi azaldıldı. Məcmu milli məhsul istehsalı 54% artdı. Dünya sənaye məhsulu istehsalında, ABŞ-ın payı 44,8 faiz təşkil etdi. İri biznesin özünü tənzimləmə sistemi təşəkkül tapdı. Çiçəklənmə illərində istehsala yeni texnika, texnologiya və konveyer sistemi tətbiq edildi.
Kulic hökuməti 1924-cü ildə yeni vergi qanunu qəbul etdi. Qanuna görə yüksək gəlirli şəxslərin ödəyəcəyi vergi 50 %-dən 40 %-ə endirildi. Dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsinin azaldılması nətisəsində xüsusi biznes inkişaf etdi. İri biznesin özünü tənzimləmə sistemi təşəkkül tapdı.
Hökumət fermer təsərrüfatını inkişaf etdirmək məqsədi ilə onlara kredit verdi. Fermer təsərrüfatlarının problemlərinin həllinə başlanıldı. "Kənd təsərrüfatınının bərabərliyi" şüarı irəli sürüldü. 1924-cü ildə kənd təsərrüfatı istehsalını genişləndirmək ideyası gücləndi. Hökumət fermer kooperasiyasını təşviq edərək onlara kredit verdi.
Həyat səviyyəsi yaxşılaşdı. Avtomobil, soyuducu, telefon, radio və başqaları gündəlik məişətə daxil oldu. İstehlak kreditləri sisteminin tətbiq edilməsi xalqın rəğbətini qazandı. Dövlət borcu azaldıldı. 1924-1929-cu illərdə ölkədə yeni həmkarlar təşkilatları yaradılması ətrafında səylər genişləndi. Sahibkarlar kompaniyası həmkarlar ittifaqları yaratdılar. 20-ci illərin əvvəllərində bu ittifaqların 1,5 milyon yzvü var idi. Müəssisə sahibləri ixtisaslı fəhlələrin əmək haqlarını artırmaq və pensiya tətbiq etmək yolu ilə sosial ziddiyətləri yumşaltdılar. Həmkarlar ittifaqlarının iştirakı ilə kredit verən fəhlə bankları yaradıldı. AƏF liderləri sinfi sülhün yaradılmasında mühüm rol oynadılar. Əlverişli iqtisadi şərait və bərabər imkanlar fəhlə sinfinin fəallığını aşağı saldı. Həmkarlar ittifaqları və fermer hərakatı zəiflədi. Sosial etiraz çıxışları azaldı. Bu isə ölkədə sosial gərginliyi zəiflətdi. Bütün bunlarla bərabər bu dövrdə "Ku-kluks-klan" təşkilatı yəhudilərə, zəncilərə, katoliklərə və mühacirlərə qarşı mübarizəni gücləndirdi. Onların başlıca məqsədi, ənənəvi ağ, kənd, protestant və anqlosakson Amerikasının qurulması idi.
Bu dövrdə ölkəyə mühacir axını son dərəcə artmışdı. Bu problemi həll etmək üçün 1924-cü ildə yeni mühacirət qanunu qəbul edildi. Şərqi Asiyadan mühacirət axını qadağan edildi, digər ölkələrdən mühacirət edənlərə isə məhdudiyyət qoyuldu.
Kulic hökuməti xarici siyasətdə proteksionizm tətbiq etdi. 1929-cu ildə xarici ticarətin həcminə görə ABŞ İngiltərəni ötüb keçdi. Kulic hökumətinin xarici siyasəti xammal və satış bazarlarına yiyələnməyə doğru yönəldilmişdi. Avropa ölkələri ilə iki tərəfli münasibətlər inkişaf etdirildi. O, Almaniya ilə əlaqədar "Daues planı"nının qəbul edilməsinə nail oldu, borclar məsələsinə diqqət yetirdi. Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, Belçika və Çexoslavakiya ilə hərbi borcların bir hissəsinin ödənməsinə dair saziş bağlandı. 1923-1929-cu illərdə Latın Amerikası ölkələrinə yardımlar edərək bu regionda iqtisadi, siyasi və hərbi cəhətdən xeyli möhkəmləndi.
ABŞ-ın müharibəyə girməsinin on illiyi munasibəti ilə Fransanın xarici işlər naziri A.Brianın təşəbbüsü ilə 1928-ci il 27 avqustda Parisdə Milli siyasətdə müharibələrdən imtina edilməsi barədə "Brian-Kelloq paktı" (Kelloq ABŞ-ın dövlət katibinin adıdır) bağlandı.
ABŞ-ın xarici siyasətinin istiqamətlərindən biri Latın Amerikası və Kanada ilə münasibətlərin inkişaf etdirilməsi oldu. Meksika, Kuba, Mərkəzi və Cənubi Amerika ölkələrinə kapital qoyuluşu artırıldı. Latın Amerikası ölkələrinə qoyulan kapital 5,7 milyard dollar təşkil etdi.
20-ci illərdə ABŞ-Yaponiya münasibətlərində xeyli mürəkkəbliklər var idi. 1924-cü ilin aprelin 16-da ABŞ konqresi yapon mühacirlərinin ölkəyə gəlməsini qadağan edən qanun qəbul etdi. Buna baxmayaraq, amerikan xüsusi kapitalı Yaponiyaya istiqrazlar verirdi. Çinə münasibətdə "açıq qapılar" siyasəti yeridildi. ABŞ-ın Filippin və Havay adalarında hərbi-strateji mövqeləri möhkəmləndi.
Kalvin Kulicin hakimiyyət dövrü iqtisadi yüksəliş və çiçəklənmə dövrü kimi xarakterizə olunur. Onun dövründə Amerika hinduları tam hüquqlu ABŞ vətəndaşlığı əldə etdilər.
1932-ci il prezident seçkilərində tərəfdaşları Kulicin namizədliyini irəli sürmək istəsələr də, o bunun əleyhinə çıxmış və növbəti müddətə namizədliyi irəli sürülən Herbert Huveri dəstəkləmişdir.
O, 1933-cü il yanvarın 5-də Northemptondakı (Massaçusets) evində infarktdan keçinmişdir.
