Portal:Çin

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Portal:Çin
PORTAL:ÇİN

  China dragon.svg
China dragon.svg

> PORTAL>ƏN YAXŞI MƏQALƏLƏR> LAYİHƏ> LAYİHƏ MÜZAKİRƏSİ> İŞTİRAKÇILAR

Map-Chinese World.png
Çin (çin. 中国 Çjunqo, hərfi mənası "Aralıq dövləti") — Şərqi Asiyada coğrafi region. Regionun böyük bir hissəsi hazırda Çin Xalq Respublikası ərazisidir. Bu ad həm də özündə çox sayda ölkə və mədəniyyəti birləşdirən və öz kökləri ilə əfsanəvi Sya sülaləsinə (təx. e.ə.2070-1765) gedib çatan çoxəsrlik sivilizasiyaya aid edilir.

Hazırda ÇXR əhali sayına görə dünyanın ən böyük dövləti, ərazisinə görə üçüncü yerdə (Rusiya və Kanadadan sonra) duran ölkədir. Çin Xalq Respublikası elan olunan dövrdən (1949-cu il) ölkədə Çin Kommunist Partiyası hakimiyyətdədir.


Çin mədəni birliyinin bir hissəsi olan ölkə və ərazilər:

Flag of the People's Republic of China.svg Çin Xalq Respublikası, Flag of Hong Kong.svg Honkonq, Flag of Macau.svg Makao, Flag of the Republic of China.svg Tayvan, Flag of Singapore.svg Sinqapur.

Tarixi və mədəni baxımdan Çinlə əlaqəli ölkələr:

Flag of Vietnam.svg Vyetnam, Flag of South Korea.svg Cənubi Koreya, Flag of North Korea.svg Şimali Koreya, Flag of Mongolia.svg Monqolustan, Flag of Japan.svg Yaponiya.
Seçilmiş məqalə
Sin İmperiyası 1844-cü ildə

Sin sülaləsi və ya Sin İmperiyası (Daicing gurun.png daytsin qurun, çin. sadə. 清朝, pinyin: Qīng Cháo, hərfi mənası: "Sin çao") — mancurlar tərəfindən yaradılan və idarə olunan çoxmillətli imperiya. Sonralar bütün Çin bu imperiyanın tərkibinə qatılmışdır. Ənənəvi çin tarixşünaslığına görə monarxiya üsul-idarəli Çinin sonuncu sülaləsidir. 1616-cı ildə mancur qəbiləsi Aysin Qyöro tərəfindən hazırda Şimal-Şərqi Çin regionu adlanan Mancuriya ərazisində yaradılmışdır. Yarandığı dövrdən təxminən 30 il sonra bütün Çin, MonqolustanOrta Asiyanın bir hissəsi bu imperiyanın hakimiyyəti altına keçmişdir.

Əvvəlcə sülalə mancurların öz sələfləri hesab etdikləri çjurçjenlərin qurduqları keçmiş Szin imperiyasının adına uyğun olaraq "Szin" (金 — qızıl; ənənəvi çin tarixşünaslığında "Xou Szin" 後金 — Sonuncu Szin) adlandırılmışdır. 1636-cı ildə ad dəyişdirilərək "Sin" (清 — "təmiz") qoyulmuşdur.(ardı...)


Yaxşı məqalə
Dadunun planı

Xanbalıq — Yuan İmperiyasının paytaxtının adı, müasir Pekin şəhəri. Şəhərin çincə adı — Dadu (çin. sadə. 大都, pinyin: Dàdū; böyük paytaxt) monqollar tərəfindən Daydu kimi tələffüz olunurdu. Şəhərin türkcə adı — "Xanbalıq" tərcümədə "Xanın iqamətgahı" mənasını verir. Marko Polo şəhərin adının Kambala şəklində transkripsiyasını vermişdir.

Monqol istilasından əvvəl Çjundu adlı şəhər çjurçjun imperiyası Szinin paytaxtı olmuşdur. 1215-ci ildə monqollar tərəfindən ələ keçiriləcək yandırılmışdır. Amma 1264-cü ildə Xubilay şəhəri öz paytaxtı kimi yenidən qurmaq qərarına gəlmişdir. Tikintiyə memarlar Lyu BinçjunƏmir əd-Din rəhbərlik etmişlər. Elə həmin il şəhər divarlarının tikintisinə başlanılmışdır; xan sarayının tikintisi 1274-cü ilə qədər davam etmişdir. (ardı...)


Çinin inzibati bölgüsü
Əyalətləri (çin. sadə. , pinyin: shěng): Anhoy, Qansu, Quandun, Quyçjou, Lyaonun, Sıçuan, Futszyan, Xaynan, Hebei, Xeyluntszyan, Xenan, Xubey, Xunan, Cianqsu, Szyansi, Szilin, Jianqxi,

Sinxay, Çjetszyan, Şansi, Şandun, Şensi, Yunnan, Tayvan;

Muxtar rayonları (çin. sadə. 自治区, pinyin: zìzhìqū): Quansi-Çjuan muxtar rayonu, Daxili Monqolustan muxtar rayonu, Ninsya-Xuey muxtar rayonu, Sincan-Uyğur Muxtar Rayonu, Tibet muxtar rayonu;
Mərkəz tabeli şəhərləri (çin. 直轄市): Pekin, Tyantszin, Çuntsin, Şanxay;
Xüsusi inzibati rayonları (çin. sadə. 特别行政区, pinyin: tèbié xíngzhèngqū): Honkonq, Makao.


Çində yaşayan xalqlar

xanlar, monqollar, xueytszular (dunqanlar), tibetlilər, uyğurlar, myaolar, ilər, çjuanlar, builər, koreyalılar, mancurlar, dunlar, yaolar, baylar, tuszyalar, xanilər, qazaxlar, daylar, lilər, lisular, valar, şelər, qaoşanlar, laxular, şuylar, dunsyanlar, nasilər, kaçinlər (szinpolar), qırğızlar, monqorlar, daurlar, mulaolar, syanlar, bulanlar, salarlar, maonanlar, gelaolar, sibolar, açanlar, taciklər, pumilər, nular, özbəklər, ruslar, buryatlar, evenklər, palaunqlar (deanlar), baoanlar, yuyqular, szinlər, tatarlar, dulunlar, oroçonlar, nanaylar, monpalar, lobalar, szinolar, oyratlar.


Seçilmiş şəkil

Yunnan vilayətində düyü terrasları


Seçilmiş şəxsiyyət
Kang-youwei2-large.jpg
Kan Yuvey
1858—1927


Liang Shuming.jpg
Lyan Şumin
1893—1988


General Peng Dehuai.jpg
Pen Dexuay
1898—1974


Hu Jintao 2.jpg
Xu Szintao
d. 1942


Chang Shueliang.jpg
Çjan Syuelyan
1901—2001


Zheng He.jpg
Çjen Xe
1371—1435



Siyasi quruluşu
Qanunverici hakimiyyət İcraedici hakimiyyət Partiya orqanları Hərbi orqanlar Məhkəmə orqanları
Ümumçin Xalq Nümayəndələri Məclisi ÇXR Sədri (Xu Szintao) Çin Xalq Siyasi Məsləhət Şurası Çin Xalq Azadlıq Ordusu ÇXR Ali Xalq Məhkəməsi
ÜXNM Daimi Komitəsi ÇXR Dövlət Şurası Baş Naziri (Ven Szyabao) ÇKP Mərkəzi Komitəsi ÇXR Mərkəzi Hərbi Şurası ÇXR Ali Xalq Prokurorluğu
ÇXR Dövlət Şurası ÇKP MK-nın Siyasi Bürosu


Commons
昆明大观楼.jpg Shanghaistockexchange.jpg Pinus tabuliformis Hua Shan5.jpg Ancientchinesecoins.jpg
Memarlıq İqtisadiyyat Təbiət Tarix
Banda del cole cdo.jpg Pekinguniversitykunqu2.jpg Wood Bodhisattva.jpg Chinese meal.jpg
Şəxslər Mədəniyyət İncəsənət Mətbəx


Çincə vikipediyalar
Viki-resurs Nəşrin dili Məqalə sayı
Wikipedia.png Çincə viki (中文) Çincə / Putunxua 1.358.289
Wikipedia.png Kantonca viki (粤语) Kantonca / Yazılı kantonca 132.567
Wikipedia.png Cənubi mincə viki (闽南语) Cənubi min dialekti 432.470
Wikipedia.png Hanca viki (赣语) Han dialekti 6.636
Wikipedia.png Uca viki (吴方言) U dialekti 42.859
Wikipedia.png Qədim çincə viki (文言) Venyan 12.438
Wikipedia.png Xakkaca viki (客家话) Xakka dialekti 10.085
Wikipedia.png Şərqi mincə viki (闽东语) Şərqi min dialekti 16.222

Çində işlənən digər dillər
Wikipedia.png Tibetcə viki 6.582 Wikipedia.png Uyğurca viki 5.865 Wikipedia.png Çjuanca viki (壮语) 2.600
Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda laxuca viki (拉祜语) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda nosuca viki (icə, 彝语) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda xmonqca viki (myaoca, 苗语)
Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda buicə viki (??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda mancurca viki ( ??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda sonca viki (myaoca, ??)
Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda doca viki (myaoca,??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda siboca viki (mancurca,??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda salarca viki (??)
Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda szinpoca viki (kaçincə,??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda tay-nıaca viki (dayca,??) Incubator-logo.svg Vikiinkubatorda amiscə viki (阿美族??)


Yaxın layihələr
Wiktionary-logo-sv.png
Wiktionary
Vikilüğət
Commons-logo.svg
Commons
Commons
Wikiquote-logo.svg
Wikiquote
Vikisitat
HK Cheung Chau Pak Tei Temple Dragons n Eave n Blue Sky 3.JPG

> Yaxın portallar

Asiya Buddizm Daosizm Qədim Şərq Kamboca
Koreya Monqolustan Sinqapur Tailand Yaponiya

> Kateqoriyalar



> Necə kömək edə bilərəm

Bütün vikipediyalarda yaradılması tövsiyə olunan bu siyahıdakı məqalələrin məzmununu seçilmiş məqalə şərtlərinə cavab verəcək bir səviyyəyə yüksəltmək lazımdır:


Bu bölmədə siz Çin haqqında məqalələrlə bağlı öz sorğularınızı yerləşdirə bilərsiniz.

Yeni məqalə sorğuları:

Məqalələrin keyfiyyətinin yüksəldilməsi ilə bağlı sorğular: Çinlə əlaqəli qaralama halında olan məqalələr

Əgər siz Çinlə əlaqəli yeni məqalə yaratmısınızsa, onun adını yeni məqalələr siyahısına daxil edin.


Əgər siz bu səhifədə əhəmiyyətlilik kriteriyalarına uyğun gələn məqalə ilə rastlaşmısınızsa, onun təkmilləşdirilməsi işinə öz töhfələrinizi verin.


Yeni başlayan çinşünaslar üçün qeyd: Çincə olan sözləri Azərbaycan dilində necə düzgün yazmaq olar? — Çin və çinlilər haqqında məqalələr yaratmaq (xüsusilə ingilis dilindən tərcümə edərək) istəyənlərin oxuması VACİBdir!


> Bilirsinizmi ki...


> Yeni məqalələr


  China dragon.svg
China dragon.svg