Özbəklər
Jump to navigation
Jump to search
Özbəklər – Türk xalqlarından biri. Özbəklər Özbəkistanda əhalinin 80%-dən çoxunu təşkil edir, həmçinin kompakt halda Əfqanıstanda, Tacikistanda, Qazaxıstanda (azlıq), Qırğızıstanda (azlıq), Türkmənistanda və Pakistanın Kəraçi şəhərində (azlıq), dağınıq halda isə dünyanın bir çox ölkəsində yaşayırlar. Özbəklər Türk xalqlarının qarluq qrupuna aiddir.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ümumi sayı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 30-35 milyon | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dili | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dini | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Qohum xalqlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
.png)
Özbəklər – Türk xalqlarından biri. Özbəklər Özbəkistanda əhalinin 80%-dən çoxunu təşkil edir[16][17][18] , həmçinin kompakt halda Əfqanıstanda , Tacikistanda , Qazaxıstanda , Qırğızıstanda , Türkmənistanda və Pakistanın Kəraçi şəhərində , dağınıq halda isə dünyanın bir çox ölkəsində yaşayırlar. Özbəklər türk xalqlarının uyğur qrupuna aiddir.
Adın mənşəyi[redaktə | əsas redaktə]
Men Oʻzbekman oʻzimga bekman – mən Özbəyəm özümə bəyəm. Yəni, mən müstəqiləm deməkdir.
Məskunlaşma arealı[redaktə | əsas redaktə]
Əfqanıstan[redaktə | əsas redaktə]
Özbəklər Əfaqanıstanda Puştunlardan, Taciklərdən və Həzaralardan sonra ölkə əhalisinin 4-cü ən böyük etnik qrupudurlar. Əksər təxminlərə əsasən onlar ölkə əhalisinin 9%-ini təşkil edirlər.
Özbəklərin Əfqanıstanda məskunlaşdıqları vilayətlər :
- Fəryab vilayəti – 53.5%[19]-i özbəklərdir .
- Cövzcan vilayəti – 39.5%[20]-i özbəklərdir .
- Səməngan vilayəti – 22.1%[21]-i özbəklərdir .
- Səri-Pul vilayəti – 19%[22]-i özbəklərdir .
- Bəğlan vilayəti – 12%[23]-i özbəklərdir .
- Bədəxşan vilayəti – 12%[24]-i özbəklərdir .
- Bəlx vilayəti – 10.7%[25]-i özbəklərdir .
- Badğis vilayəti – 5%[26]-i özbəklərdir .
- Təxar vilayəti
- Pərvan vilayəti
- Herat vilayəti
- Nimruz vilayəti
- Qövr vilayəti
- Pəktika vilayəti
- Qəzni vilayəti – 0.1%[27]-i özbəklərdir .
- Künduz vilayəti
- Kabil vilayəti
Tacikistan[redaktə | əsas redaktə]
2000-ci ildə Tacikistanda aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən özbəklər ölkə əhalisinin 15.3%-ni təşkil edirlər. Özbəklər Soğd vilayətinin əhalisinin 19.1%-ni, Xatlon vilayətinin əhalisinin 15.6%-ni təşkil edirlər.
Məşhur özbəklər[redaktə | əsas redaktə]
- Əl-Xarəzmi – Alim.
- Əbunəsr Fərabi – filosof.
- Əl-Biruni – Alim.
- İbn Sina – təbib.
- Sultan Mahmud Qəznəli – sərkərdə.
- Əmir Teymur – sərkərdə.
- Uluqbəy – Alim.
- Əlişir Nəvai – şairi.
- Sultan Babur – şairi.
- Həmzə Həkimzadə Niyazi – şairi.
- İslam Kərimov – Özbətistan Respublikasının prezidenti.
- Şahzoda – müğənni.
- Yulduz Usmanova – müğənni.
- Zülfiyyə – şairi.
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
- United Nations BMT – nin 2005-ci ilə olan məlumatlarına əsasən Özbəkistan əhalisinin 80%-ni Özbəklər təşkil edir
- unstats.un.org : 26.02.1999 census of Kazakhstan Republic
- Узбеки Турции Arxivləşdirilib 2012-02-10 at the Wayback Machine
- unstats.un.org :24.03.1999 census of Kyrgyzstan Republic
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Özbəkistan Dövlətinin Statistika Komitəsi nin rəsmi məlumatlarına əsasən Özbəkistan əhalisnin 81,7% Arxivləşdirilib 2011-02-06 at the Wayback Machine-ni özbəklər təşkil edir və 1 yanvar 2014-cü il tarixinə Özbəkistan əhalisnin sayı 30 492 800 Arxivləşdirilib 2014-05-25 at the Wayback Machine nəfərdir. Bu məlumatlara nəzərə alınaraq Özbəkistanda təxminən 24 milyon 912 min 600 nəfər özbəyin yaşadığı ehtimal edilir.
- ↑ "Afghan Population: 34,940,837 (July 2018 est.) [Uzbeks = 11%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. İstifadə tarixi: 13 April 2019.
- ↑ "Population: 7,910,041 (July 2013 est.) [Uzbeks = 15.3%]". Central Intelligence Agency (CIA). The World Factbook. İstifadə tarixi: 2013-06-10.
- ↑ Численность постоянного населения Кыргызской Республики по отдельным национальностям в 2009-2018 гг.
- ↑ "Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2020 года". Комитет по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан. İstifadə tarixi: 2020-04-27.
- ↑ Asgabat.net-городской социально-информационный портал :Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году. Arxivləşdirilib 2016-03-10 at the Wayback Machine
- ↑ Population census of Turkmenistan 1995, Vol. 1, State Statistical Committee of Turkmenistan, Ashgabat, 1996
- ↑ Портал "Всероссийская перепись населения 2010 года" - Окончательные итоги Всероссийской переписи населения 2010 года: Национальный состав населения Российской Федерации
- ↑ "Yangi Dunyo". 2014-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-16. (#parameter_ignored_suggest)
- ↑ Rhoda Margesson (January 26, 2007). «Afghan Refugees: Current Status and Future Prospects» p.7. Report RL33851, Congressional Research Service.
- ↑ "Новое исследование: Американские узбеки". 2011-11-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-25. (#parameter_ignored_suggest)
- ↑ Посол США: В Америке — "нашествие узбеков"
- ↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Ukraine 2001
- ↑ 中华人民共和国国家统计局: 2-1 全国各民族分年龄、性别的人口
- ↑ Монгол Улсын хүн ам, орон сууцны 2010 оны тооллого :Хүн ам, орон сууцны 2010 оны толлого тооллогын үр дүн
- ↑ "Özbəkistan Dövlət Hakimiyyəti Portalı". 2009-08-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
- ↑ CİA – The World Factbook : Uzbekistan
- ↑ "healthexpo.org : Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996)". 2011-09-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-17.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2011-05-31 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-31.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
- ↑ [1]
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2009-07-03.
- ↑ [2]
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2009-07-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-03.
 | Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
