Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma
 | Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, ancaq mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. Lütfən mənbələri uyğun şəkildə mətnin daxilində yerləşdirərək məqalənin təkmilləşdirilməsinə kömək edin. |
| Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma | |
|---|---|
| Əbdülhüsen mirzə Firuz mirzə oğlu Fərmanfərma | |
 | |
| Digər adı | Əbdülhüseyn mirzə Firuz mirzə oğlu Qovanlı-Qacar |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Təbriz |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tehran |
| Vətəndaşlığı | |
| Uşaqları | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əbdülhüseyn mirzə Firuz mirzə oğlu Fərmanfərma (1859-1939) — İranın baş naziri, Cənubi Azərbaycanın valisi, siyasətçi
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əbdülhüseyn mirzə Firuz mirzə oğlu 1859-cu ildə Təbriz şəhərində doğulmuşdu. Tehrana köçmüşdülər. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili almışdı. Sonra hərbi məktəbə daxil olmuşdu. Avstriya zabitlərinin nəzarəti altında həmin məktəbi bitirmişdi. Ingilis dilini gözəl bilirdi. Firuz mirzə oğlunu Azərbaycana, Təbriz şəhərinə göndərmişdi. Əmirintizam orda ona lələlik etmişdi.
1885-ci ildə atasının Nüsrətəddövlə ləqəbini daşıyırdı. 1892-ci ildə Kerman əyalətinin valisi olmuşdu və Fərmanfərma ləqəbini almışdı. 1896-cı ilədək bu vəzifədə çalışmışdı. Bir ara Müzəffərəddin mirzənin Loristanda müavini işləmişdi. Müzəffərəddin mirzə şahlığa çatandan sonra Əminüssultanı sədr əzəm təyin etdi. Sədr əzəmin onunla arası olmadığından vəzifədən çıxardı.
Əbdülhüseyn mirzə 1896-ci ildə hərbi nazir vəzifəsinə təyin edilmişdi. 1897-ci ilin sentyabr ayında vəzifəsindən istefa etdi. Həmin il Fars əyalətinə və Iran körfəzinə vali göndərilmişdi.
Əbdülhüseyn mirzə görkəmli hərbçi idi. İran ordusunda yüksək vəzifələrdə çalışmışdı. Bir çox hərbi birləşmələrdə xidmət etmişdi. 1880-ci ildə hərbi təlim almaq üçün Avropaya getmişdi. Salarləşkər, Əmirtuman rütbələrini almışdı. 1886-cı ildən 1887-ci ilədək Azərbaycan ordusunun komandanı olmuşdu.
Əbdülhüseyn mirzə Iranın böyük mülkədarlarından, sərvətli adamlarından sayılırdı. Cənubi Azərbaycan, Kerman, Fars, Kirmanşah, Ərak əyalətlərində, o cümlədən Nəcəf, Kərbəla və Bəsrə şəhərlərində əmlakı vardı. Pullarını Avropa banklarına yatırmışdı.
Əbdülhüseyn mirzə 1899-cu ilin yanvar ayında Irandan sürgün olunmuşdu. O, Kərbəla yolu ilə Misirə getmişdi. Misirdən dönəndən sonra bir neçə il Bağdadda yaşamışdı. 1903-cü ildə şahın icazəsi ilə Irana qayıtdı. Həmin il Kirmanşah əyalətinə vali göndərilmişdi. 1904-cü ildə onun hakimiyyət dairəsinə Bocnurd və Lorestan əyalətlərinidə əlavə etdilər.
Əbdülhüseyn mirzə Cənubi Azərbaycanın valisi olmuşdu. Həmin dönəmdə baş vali Fərmanfərmanın hakimiyyəti formal idi. Təbrizdə və Cənubi Azərbaycanda hakimiyyət "İctimaiyyun-e amiyun" təşkilatının təsiri altında olan demokratik əncümənlərin əlində idi. Poxitonovun noyabrın 22-də Fərmanfərma ilə görüşü zamanı baş vali şəhərdə və vilayətlərdə hakimiyyətin inqilabçıların əlində olunduğunu bildirmişdi.
Cənubi Azərbaycanda inqilabi-demokratik hərakatın qarşısını ala bilməyəcəyini başa düşən baş vali Fərmanfərma öz vəzifəsindən uzaqlaşmaq məqsədi ilə 1907-ci il dekabrın axırlarında türklərə və kürdlərə qarşı hərbi səfər təşkil etmək pərdəsi altında Təbrizdən qaçmaq üçün özünə "fəxri yol" tapdı.
Fərmanfərmanın bu yürüşü təşkil etməklə bir məqsədi də Əyalət əncüməninin ixtiyarında olan çoxlu pulu, silahı və döyüş ləvazimatını Təbrizdən çıxarıb, inqilabçıların qüvvəsini zəiflətmək idi. O, əncüməndən 6000 tüfəng, 500 min patron, 4 ədəd top və 280.000 tümən pul alaraq 3000 nəfərlik qoşun hissəsi ilə Soyuqbulağa getdi. Lakin 1908-ci il yanvarın əvvələrində məğlub edilərək geri oturulurdu. Fərmanfərmanın bu tədbiri Təbriz üsyançılarının qüvvəsini xeyli zəiflətsə də, demokratik hərakatın qarşısını ala bilmədi. Fərmanfərma istefa verdi.
Cənubi Azərbaycanın baş valisi Fərman-fərmanın əncüməndən pul və silah alması faktı baş valinin və maddi və nə də inzibati mənada heç bir mövqeyi olmadığını, bütün hakimiyyətin əncümənin əlində cəmləşdiyini göstərən mühüm faktdır. "Mərkəze qeybi"-nin nəzarəti altında olan əncümən əyalətin, qismən də qonşu vilayətlərin iqtisadi və siyasi həyatına rəhbərlik edirdi.
Əbdülhüseyn mirzə 1908-ci ilin fevral ayında Kermanın valisi təyin edildi. Elə həmin ildə, Sultan Əli xan Vəziri-Əfxəmin kabinəsi dönəmində ədliyyə vəziri vəzifəsinə dəvət olundu. Eynüddövlənin kabinəsində də bu vəzifəni daşımışdı.
Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma 1908-ci ilin oktyabr ayında Eynüddövlənin yerinə Güney Azərbaycana vali təyin olundu. Fərmanfərma bu təklifi qatı olaraq rədd etdi.
1915-ci ilin dekabrın ortalarında Antanta məmurlarının təzyiqi ilə Tehranda Mustofi hökuməti istefaya çıxdı. Antanta tərəfdarı olan Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma dövlət kabinəsi təşkil etməyə məmur oldu.
Əbdülhüseyn mirzə 1939-cu ildə vəfat edib.
Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əbdülhüseyn mirzə öncə İzzətüssəltənə xanım Müzəffərəddin şah qızı Qovanlı-Qacarla, ikinci dəfə Mahbəyim xanımla, üçüncü dəfə Kirmanşahlı Bətul xanım Əhşəmi ilə, dördüncü dəfə Fatma xanımla, beşinci dəfə Həmdəm xanımla, altıncı dəfə Əxtər Zaman xanımla, yeddinci dəfə Bətulə xanımla dünya evinə girmişdi.
Birinci nikahdan Firuz mirzə, Abbas mirzə, Məhəmmədvəli mirzə, Məhəmmədhüseyn Nizaməddin mirzə, Məhəmmədcəfər mirzə adlı oğulları, ikinci nikahdan Budaq xanım adlı qızı, üçüncü nikahdan Manuçöhr mirzə, Əbdüləziz mirzə, Əbdülbəşər mirzə, Əbdüləli mirzə, Suruş mirzə, Cabbar mirzə, Fərrux mirzə, Qafar mirzə, Rəşid mirzə adlı oğulları, Məryəm xanım, Mehrmah xanım, Leyli xanım, Hayidə xanım, Məsumə xanım, Cabbarə xanım, Səttarə xanım, Hümeyra xanım, Sürəyya xanım, Xurşid xanım adlı qızları, dördüncü nikahdan Cəmşid mirzə, Kavə mirzə, Əlinağı mirzə, Əlidad mirzə, Hafiz mirzə adlı oğulları, Mahsima xanım adlı qızı, beşinci nikahdan Xudadad mirzə, Allahverdi mirzə, Tanrıverdi mirzə adlı oğulları, altıncı nikahdan Kərimdad mirzə adlı oğlu, yeddinci nikahdan Ruzbeh xanım adlı qızı vardı.
Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma baş nazir olarkən
Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma gəncliyində
Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma övladları ilə
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
 | Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir. |
- ↑ 1 2 bioqrafiya.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
.svg){kind=small}
